Chp ve Bdp, Yargıyla İlgili Önerilerini Meclis Başkanlığı'na Sundu
Kubilay Çelik/ Alp Özden - CHP ve BDP yeni anayasa yazımına ilişkin yargıyla ilgili önerilerini içeren taslağı TBMM Başkanlığı'na sundu.
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu Üyesi ve CHP Konya Milletvekili Atilla Kart, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yargıyla ilgili önerilerini içeren 12 sayfalık taslak hazırladıklarını, yargıda kapsamlı bir değişiklik önerdiklerini ifade etti.
Kart, taslakta mahkemelerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı, hakimlik, savcılık ve savunma mesleğini, baroları ayrı başlıklar altında düzenlediklerini belirtti.
Taslakta, baroları da yargının kurucu unsuru şeklinde müstakil olarak ele aldıklarını kaydeden Kart, şöyle devam etti:
''Taslakta, Anayasa Mahkemesi'nin, Yargıtay ve Danıştay'ın kuruluşunu değiştiriyoruz. Anayasa Mahkemesi'ne dava açma esaslarını genişletiyoruz. Bu mahkemeye bireysel başvuruyu ayrıntılı olarak yeniden düzenliyoruz.
Danıştay ve Anayasa Mahkemesi'ne Meclis'in seçeceği üyeler için komisyon kurulmasını, komisyonda siyasi partilerin eşit temsilini getiriyoruz. HSYK'nın yapısını değiştiriyoruz. 11 üyeye dönüştürüyoruz. Buna göre, Adalet Bakanı gerekli hallerde katılacak ama oy kullanma hakkı olmayacak.
Özellikle adli kolluğun kurulmasını önemsiyoruz. Zorunlu hale getirilmesini, Anayasal bir zorunluluk haline getirilmesini istiyoruz.''
Kart, taslaklarında, yargıyı adeta yeni baştan dizayn ettiklerini söyledi.
-Sendikalı olabilecekler-
BDP'nin önerisine göre, hakimler ve savcılar azlolunamayacak; kendileri istemedikçe 65 yaşından önce emekli edilemeyecek; bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun bırakılamayacak.
Hakim ve savcılar, mesleki ve sosyal çıkarlarını korumak ve geliştirmek, insan haklarının etkin korunmasını sağlamak, hak ve özgürlüklerle ilgili yargı politikalarına katkı yapmak amacıyla dernek, vakıf ve sendikalar şeklinde örgütlenme hakkına sahip olacak.
Hakim ve savcıların görevlerini hukuka uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme, görevlerinden dolayı ve görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerine ilişkin inceleme ve soruşturma Yargı Yüksek Kuruluna bağlı müfettişler tarafından yapılacak.
Askeri yargı, askeri disiplin mahkemeleri tarafından yürütülecek ve bu mahkemeler sadece asker kişilerin askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri askeri disiplin suçlarına ait davalara bakmakla görevli olacak.
-Yüksek Yargı Kurulu-
BDP, Yargı Yüksek Kurulu oluşturulmasını öneriyor. Yargı Yüksek Kurulu; yargı mensuplarının özlük hakları konusunda yetkili, yargının örgütlenmesi ve işleyişi konusunda birinci derecede söz sahibi olacak. Adalet Bakanlığı'nın, bir mahkemenin veya bir hakimin veya savcının kadrosunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlayacak.
BDP'nin önerisine göre, Anayasa Mahkemesi, TBMM ve bölge meclisleri tarafından kabul edilen kanunların ve TBMM İçtüzüğü'nün anayasaya uygunluğunu denetleyecek, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunlar bu hükmün dışında olacak.
Siyasi partilere ilişkin davalar Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu'nca karara bağlanacak.
Anayasa Mahkemesi, siyasi partilere ilişkin davalarda Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'ndan sonra ilgili siyasi partinin genel başkanının veya tayin edeceği bir vekilin savunmasını dinleyecek.
Anayasa Mahkemesi'nde Cumhurbaşkanı, TBMM ve bölge meclislerinde temsil olunan siyasi parti grupları, TBMM'de grup oluşturamayan ancak son milletvekili seçimlerinde yüzde 5 ve üzerinde oy alan partiler, Kamu Denetçiliği Kurumu, kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren konularda yerel yönetimler, Yüksek Yargı Kurulu, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, barolar ve üniversiteler iptal davası açabilecek.
TBMM tarafından çıkarılan merkezi ve bölgesel devlet organlarının görev ve yetkilerine ilişkin kanunların anayasaya aykırılığı iddiasıyla iptal davası açabilme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bölge Yürütme Kurulu Başkanlarında olacak.
Cumhurbaşkanı'nı, TBMM Başkanı'nı, Bakanlar Kurulu üyelerini, Bölge Başkanlarını, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay Başkan ve üyeleri ile Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Yargı Yüksek Kurulu Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüksek Adalet Divanı yargılayacak.
Yargıtay üyeleri, Yargı Yüksek Kurulunca, üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla 12 yıl için seçilecek. Yargıtay üyelerinin seçiminde cinsiyet eşitliği ilkesi esas alınacak.
Yerinden yönetim organlarının mali denetimi, bölge düzeyinde kurulmuş ve örgütlenmiş Sayıştay'ın yerel yönetim denetleme birimleri tarafından yapılacak.
Savunma, güvenlik ve istihbarat ile ilgili kurumlara ilişkin denetim raporları ve sonuçları uluslararası standartlar uygun bir şekilde kamuoyu ile paylaşılacak.
Yayıncı: Sefa Salantur
Kaynak: AA
Kart, taslakta mahkemelerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı, hakimlik, savcılık ve savunma mesleğini, baroları ayrı başlıklar altında düzenlediklerini belirtti.
Taslakta, baroları da yargının kurucu unsuru şeklinde müstakil olarak ele aldıklarını kaydeden Kart, şöyle devam etti:
''Taslakta, Anayasa Mahkemesi'nin, Yargıtay ve Danıştay'ın kuruluşunu değiştiriyoruz. Anayasa Mahkemesi'ne dava açma esaslarını genişletiyoruz. Bu mahkemeye bireysel başvuruyu ayrıntılı olarak yeniden düzenliyoruz.
Danıştay ve Anayasa Mahkemesi'ne Meclis'in seçeceği üyeler için komisyon kurulmasını, komisyonda siyasi partilerin eşit temsilini getiriyoruz. HSYK'nın yapısını değiştiriyoruz. 11 üyeye dönüştürüyoruz. Buna göre, Adalet Bakanı gerekli hallerde katılacak ama oy kullanma hakkı olmayacak.
Özellikle adli kolluğun kurulmasını önemsiyoruz. Zorunlu hale getirilmesini, Anayasal bir zorunluluk haline getirilmesini istiyoruz.''
Kart, taslaklarında, yargıyı adeta yeni baştan dizayn ettiklerini söyledi.
-Sendikalı olabilecekler-
BDP'nin önerisine göre, hakimler ve savcılar azlolunamayacak; kendileri istemedikçe 65 yaşından önce emekli edilemeyecek; bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun bırakılamayacak.
Hakim ve savcılar, mesleki ve sosyal çıkarlarını korumak ve geliştirmek, insan haklarının etkin korunmasını sağlamak, hak ve özgürlüklerle ilgili yargı politikalarına katkı yapmak amacıyla dernek, vakıf ve sendikalar şeklinde örgütlenme hakkına sahip olacak.
Hakim ve savcıların görevlerini hukuka uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme, görevlerinden dolayı ve görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerine ilişkin inceleme ve soruşturma Yargı Yüksek Kuruluna bağlı müfettişler tarafından yapılacak.
Askeri yargı, askeri disiplin mahkemeleri tarafından yürütülecek ve bu mahkemeler sadece asker kişilerin askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri askeri disiplin suçlarına ait davalara bakmakla görevli olacak.
-Yüksek Yargı Kurulu-
BDP, Yargı Yüksek Kurulu oluşturulmasını öneriyor. Yargı Yüksek Kurulu; yargı mensuplarının özlük hakları konusunda yetkili, yargının örgütlenmesi ve işleyişi konusunda birinci derecede söz sahibi olacak. Adalet Bakanlığı'nın, bir mahkemenin veya bir hakimin veya savcının kadrosunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlayacak.
BDP'nin önerisine göre, Anayasa Mahkemesi, TBMM ve bölge meclisleri tarafından kabul edilen kanunların ve TBMM İçtüzüğü'nün anayasaya uygunluğunu denetleyecek, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunlar bu hükmün dışında olacak.
Siyasi partilere ilişkin davalar Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu'nca karara bağlanacak.
Anayasa Mahkemesi, siyasi partilere ilişkin davalarda Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'ndan sonra ilgili siyasi partinin genel başkanının veya tayin edeceği bir vekilin savunmasını dinleyecek.
Anayasa Mahkemesi'nde Cumhurbaşkanı, TBMM ve bölge meclislerinde temsil olunan siyasi parti grupları, TBMM'de grup oluşturamayan ancak son milletvekili seçimlerinde yüzde 5 ve üzerinde oy alan partiler, Kamu Denetçiliği Kurumu, kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren konularda yerel yönetimler, Yüksek Yargı Kurulu, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, barolar ve üniversiteler iptal davası açabilecek.
TBMM tarafından çıkarılan merkezi ve bölgesel devlet organlarının görev ve yetkilerine ilişkin kanunların anayasaya aykırılığı iddiasıyla iptal davası açabilme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bölge Yürütme Kurulu Başkanlarında olacak.
Cumhurbaşkanı'nı, TBMM Başkanı'nı, Bakanlar Kurulu üyelerini, Bölge Başkanlarını, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay Başkan ve üyeleri ile Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Yargı Yüksek Kurulu Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüksek Adalet Divanı yargılayacak.
Yargıtay üyeleri, Yargı Yüksek Kurulunca, üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla 12 yıl için seçilecek. Yargıtay üyelerinin seçiminde cinsiyet eşitliği ilkesi esas alınacak.
Yerinden yönetim organlarının mali denetimi, bölge düzeyinde kurulmuş ve örgütlenmiş Sayıştay'ın yerel yönetim denetleme birimleri tarafından yapılacak.
Savunma, güvenlik ve istihbarat ile ilgili kurumlara ilişkin denetim raporları ve sonuçları uluslararası standartlar uygun bir şekilde kamuoyu ile paylaşılacak.
Yayıncı: Sefa Salantur