Dünyanın Halıları Sultanhanı'nda Yeniden Doğuyor
Türkiye’nin en büyük kervansarayının bulunduğu ve dünya çapında halı tamiriyle ünlü olan Aksaray’ın Sultanhanı ilçesinde dünyanın dört bir yanından gelen yüzlerce yıllık paha biçilemez tarihi halılar orijinaline uygun olarak restore ediliyor.
Halı tamiratının aslında çok geniş ve geçmişi olan bir meslek olduğunu ifade eden halı tamir ustası Ali Neşeli (27), “Bu çok geniş bir meslek. Geçmişi olan büyük bir meslek. Bu işi yapabilmek için çocuk yaşta yetiştik desek yeridir. Biz 12-13 yaşlarından beri çalışıyoruz bu meslekte. O yaşlarda başlamanın da şimdi meyvesini yiyoruz. Bu mesleğin adı halı tamircisi ama içerisinde çok şey barındırıyor. Kilim, halı, sumak ve cicim gibi birçok çeşidi barındırıyor. Biz hepsinin tamirini yapıyoruz. Yurt dışından geliyor, bazen İstanbul’dan geliyor bu işler. Bu şekilde çalışıyoruz. Bazı halılar, kilimler var, bunların tarihi 1800’lere dayanıyor. Bizim bu atölyemize geldi mesela ve biz yaptık. Bu işi yaparken de bu halının, kilimin değerindeki çok eski kilimleri bulup bunların iplerini söküp öyle kullanıyoruz. Yani bugünkü yün iplerle bunların tamirini gerçekleştirmiyoruz. Yapım süresi işe ve ustasına göre değişir ama burada işler hemen bitmez. Çok güzel tamirli işler gelir buraya. Çok eski halılar geldiği için biz de bunlara çok özeniriz. Yıkamadan başlar, ip boyaması, tamiri, tesviyesi derken 3-4 aşamadan geçer. Halıdan halıya örneğin 2 ay sürebilir, 1 yıl sürebilir. Bu atölyede 24 ay boyunca bir halıyı tamir ettik. 24 ay boyunca birebir halıya kendisinden halı bulundu, ilmesini söktük ve bunu halıya tekrar işledik” dedi.
Halı üzerinde yaptığı işlemi anlatan halı tamir ustası Cemal Dağlı (34), “Şu anda bu halıda dökülen yerleri, ilmelerini sökerek orijinaline birebir havını atıp geliyoruz. Şu anda yaptığım işlemin ismi dökükleri söküyorum. Daha sonra da havını atacağım. Onu da göstereyim size. Şu şekil havını atıp burayı etlendireceğiz. Daha sonra tesviye aşamasına geçecek, tesviyede fazla tüyler kesilip yıkandıktan sonra da gelen yere gönderilecek” şeklinde konuştu.
“Binlerce yıllık tarihi halıları burada onarıyoruz”
Yüzlerce ve binlerce yıllık halıların tamirini yaptıklarını dile getiren halı tamir ustası Mustafa Özbay (39) ise, “Biz burada eskiyen halıların onarımını yapıyoruz. Atölyemize yurt içi ve yurt dışından her türlü halı gelir. Binlerce yıllık, yüzlerce yıllık tarihi olan halıları burada onarıyoruz. Halı, kilim, hepsini onarıyoruz. Biz binlerce yıllık halıları atölyemize geldiğinde orijinaline uygun yapıp gönderiyoruz” diye konuştu.
Dünyanın her yerinden halı geldiğini ve tamirini yaptıklarını anlatan halı tamir ustası Ramazan Neşeli (30), “Ağabey biz şuanda Uşak halısına tamir yapıyoruz. Dökülen yerlerin havını atıyoruz. Bu halı bize yurt dışından geldi bize. Biz bu halının birebir restorasyonunu yapıp gönderiyoruz. Dökük yerleri olsun, silik yerleri olsun. Bu halı zamanla aşınmış, tamirini yapıp gönderiyoruz. Buraya birçok halı geldi. Milli Saraylar olsun, yurt dışından, Amerika’dan, İsveç’ten, her yerden gelir buraya” ifadelerini kullandı.
“Sultanhanı’nda 50’ye yakın halı atölyesi var”
Sultanhanı Belediye Başkanı Fahri Solak ise Sultanhanı’nda küçüklü büyüklü 50’ye yakın halı atölyesi olduğunu belirterek, “Sultanhanlı ustalarımız dünyanın her yerinden gelen gerek koleksiyonerler, gerek müzeler gibi yerlerin halılarının restorasyonunu yapıyor. Halı, kilim, tapestry kilimi olsun. Her türlü halının restorasyonu burada yapılıyor. Sultanhanı’nda yaklaşık 50’ye yakın küçüklü büyüklü atölyeler mevcuttur. Amerika’daki koleksiyonerler olsun, halı işiyle uğraşan insanlar olsun hepsi Sultanhanı’nı bilir, bu mesleğin Aksaray’ın Sultanhanı ilçesinde yapıldığını bilir” şeklinde konuştu.
“Picasso bile ‘Türkiye’de binlerce Picasso var’ dedi”
Picasso’nun Türkiye’ye geldiğini ve gezdiğini anlatan Başkan Solak, “Picasso Türkiye’ye geliyor. Türkiye’de köyleri, şehirleri, ilçeleri gezince diyor ki, ’Ben kendimi Picasso bilirdim ama Türkiye’de binlerce, milyonlarca Picasso var.’ Sultanhanlı ustalar hakikaten Picasso. Yani şu anda Fransızlar tapestry kilimini yıllar önce üretimini yapmış ve orada restorasyonu olmuyor, Sultanhanı’na geliyor ve Sultanhanı’nda restore ediliyor bunlar. Neden koleksiyonerler, müzeler Sultanhanı’nı tercih ediyor? Sultanhanı’nda yaşına uygun, eski, kullanılmayacak kilimler sökülerek halılara uygulamalar yapılıyor. Yani yüz nakli, kol nakli oluyor ya. Biz bunu 20 sene önce, 30 sene öncesinden yapıyorduk” diye konuştu.
“Dünyaca ünlü wintech ve patchwork halıları Sultanhanı’nda üretiliyor”
Sultanhanı’nda sadece restorasyon işinin yapılmadığına, ayrıca dünyaca ünlü wintech ve patchwork halılarının imalatının da yapıldığına dikkat çeken Başkan Solak, “Sultanhanı’nda bir tek restorasyon da olmuyor. Şu anda dünyaca ünlü bütün mağazalara gidin, Sultanhanı ustalarımızın yaptığı wintech dediğimiz, patchwork dediğimiz bütün halıların imalatı da Sultanhanı’nda yapılıyor. Yani çoğu sarayımızın halılarının imalatı, boyası, kök boyaması burada yapılıyor, buradan ihraç ediliyor. Şatolara, müzelere halılar buradan gönderiliyor” ifadelerini kullandı.
“Abdülhamit Han’ın ayak bastığı halı burada tamir edildi”
Dünyanın her yerinden tarihi halıların Sultanhanı’na gelerek restoresinin yapıldığını dile getiren Başkan Solak, “Şu ana kadar dünyanın her yerinden halı Sultanhanı’na geldi. İngiltere saraylarının halıları, İstanbul Dolmabahçe Sarayı’nın halılarının restore edilmesi burada yapıldı. Dolmabahçe Sarayı’nın halı projesi gerçekten çok önemli bir projeydi. Neden derseniz? Abdülhamit Han’ın ayak bastığı halı buraya geldi. Atatürk’ün vefat ettiği odanın halısı, ayak bastığı halı buraya geldi. Burada hem onun doğal yıkaması, restore edilmesi yapıldı. Yani bunlar bizim için çok önemli projelerdir” dedi.