Mahkeme, 'şekil yönünden' deyip 'esastan' görüşemez

 

Hukukçular , Anayasa Mahkemesi ' nin paketi ' şekil yönünden inceleme ' kararına temkinli yaklaşıyor . Daha önce de bazı anayasa değişikliklerinde ' şekil ' kararı alınıp esasa girildiğini hatırlatan hukukçular , bunun Anayasa ' nın ihlali anlamına geldiğini kaydediyor . Mahkeme ' ye de " İkinci kez bu yanlışa düşme , milletin hakkını gasp etme " uyarıları yapılıyor .

Anayasa Mahkemesi , referanduma sunulan anayasa değişikliğine ilişkin CHP ' nin öncülüğünde 111 milletvekilinin açtığı davayı kabul etti . Mahkeme heyeti , dünkü toplantısında , iptal davasını şekil yönünden inceleme kararı aldı . Anayasa ' nın 148 . maddesine göre , anayasa değişiklikleri yalnızca şekil bakımından denetlenebiliyor . Esasa giremiyor . Yüksek Mahkeme ' ye tanınan denetim yetkisi , ' teklifin altındaki imza sayısı , oylama çoğunluğu ve ivedilikle görüşülemeyeceği ' şartlarına uyulup uyulmadığı hususları ile sınırlı . Ancak daha önce esas yönünden de inceleme yapıp iptal kararı vermesi , hukukçuları , " Anayasa Mahkemesi ' nin bu konuda kötü bir sicili var . " şeklinde temkinli konuşmaya itiyor . Mahkeme , üniversitelerde eğitim özgürlüğü getiren Anayasa ' nın 10 . ve 42 . maddelerinde yapılan değişikliği de " Şekil yönünden inceleyeceğim . " deyip daha sonra ' esas ' denetimine girmişti . Sonuç olarak da bu değişikliği ' laikliğe aykırı ' bulmuş ve iptal etmişti . Bunu Anayasa ' nın ihlali şeklinde değerlendiren hukukçular , " Mahkeme ikinci kez aynı yanlışa düşmemeli . " uyarısında bulunuyor . Aksi yönde bir iptal kararının , ' milletin seçim hakkını elinden almak ' olacağı belirtiliyor .
mahkeme , evli olmayanları nasıl boşar?
Anayasa hukukçusu Prof . Dr . Servet Armağan bu görüşte . " Mahkeme sadece biçim yönünden incelesin , esas kararı millete bıraksın . " diye sesleniyor . Fatih Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof . Dr . Osman Kaşıkcı da mahkemenin ' kötü siciline ' parmak basıyor . " Korkumuz , şekil yönünden inceliyorum diyerek içeriğe girilmesidir . Daha önce bunu yaptılar . " diyen Kaşıkcı , CHP ' nin de mahkemeden asıl isteğinin bu olduğuna dikkat çekiyor .
Emekli Cumhuriyet Başsavcısı Reşat Petek ise diğer bir hususun altını çizerek mahkemenin başvuruyu bile kabul etmemiş olması gerektiğini savunuyor . Gerekçesini de ilginç bir benzetmeyle ortaya koyuyor : " Evli olmayan iki kişi gelip ' Biz boşanmak istiyoruz ' derse , mahkemenin ' Evli değilsiniz ki sizi boşayayım ' demesi gerekir . Yürürlüğe girmeyen bir norm denetlenemez . Şu anda dava konusu yok ortada . Anayasa Mahkemesi neyi görüşecek? Anayasa Mahkemesi ' nin ön denetleme yetkisi de yoktur . Aslında reddetmesi gerekirdi . Hukuki açıdan bu kararı yadırgadığımı ifade etmek istiyorum . "
Petek ' e göre , ortada garip bir durum daha var . Onu da şöyle açıklıyor : " Anayasa değişikliği henüz yürürlüğe girmedi . Dolayısıyla şu anda Anayasa Mahkemesi ' nin önünde görülen bir dava olamaz . Öyle olabilmesi için referandumda kabul edilip resmen yürürlüğe girmesi lazım . Fakat Mahkeme , sanki bu süreç tamamlanmış gibi inceleme yapıyorsa o zaman bu değişikliği mevcut Anayasa Mahkemesi değil , değişiklik teklifiyle yeniden yapılandırılan Anayasa Mahkemesi ile görüşmesi gerekir . "
Emekli Hâkim Albay Ümit Kardaş da diğer hukukçular gibi Anayasa Mahkemesi ' nin şu aşamada denetim yapamayacağının altını çiziyor . Kardaş ' a göre , anayasa değişikliği şu an hukuken hiçbir anlam ifade etmiyor . Ancak referandum sonucuna göre bir anayasa değişikliğinden söz edilebilir . Şu aşamada Anayasa Mahkemesi ' nin görüş belirtmesi doğru değil . Emekli Askerî Yargıç Faik Tarımcıoğlu , Mahkeme ' nin buna rağmen görüş belirtmesi durumunda yargıyı yönlendirmiş olacağı görüşünde . " Şu aşamada yapılması gereken tek şey , referanduma gitmektir . " diyen Tarımcıoğlu , " Ortada bir kanun olmadığı için esasa girilemez . Girerse hukuk ihlal edilmiş olur . Anayasa ' nın kendisini ihlal eder . Hukukun temel prensiplerini çiğnemiş olur . " tespitlerini yapıyor .
Mahkeme ' nin davayı esastan görüşmeyeceği konusunda kuşku taşımayan hukukçular da var . Eski Anayasa Mahkemesi Başkanı Yekta Güngör Özden onlardan biri . Fakat Özden , " Anayasa Mahkemesi ' nin anayasa değişiklikleri ile ilgili açılan davada esas yönünden inceleme yapması mümkün değildir . Sadece biçim olarak inceler . " dese de bu noktada farklı bir tezi gündeme getiriyor . Buna göre , Anayasa ' nın değiştirilmesi önerilemez maddelerine ilişkin bir değişiklik varsa , bu da biçim yönünden incelemeyi gerektirir . Yani , eğer mahkeme bu yönde bir iptal kararı verirse bu ' esas ' tan değil , ' şekil yönünden ' verilmiş bir karar olur .
Öte yandan mahkemenin bakacağı şekil şartları ise ' teklifin altındaki imza sayısı , oylama çoğunluğu ve ivedilikle görüşülemeyeceği ' hususları . Anayasa değişikliği teklifinin altında en az 184 milletvekilinin imzasının olması , iki tur halinde görüşülmesi ve maddelerin 330 ' un üzerinde oy alması gerekiyor . Meclis ' ten geçen pakette , üç şarta da uyulmuştu .
İSTANBUL ZAMAN

Zaman