Osmanlı'dan Günümüze Kalan Kapı Tokmakları Yaşatılıyor

Nevşehir’in merkez ilçeye bağlı Göreme beldesinde kapı tokmaklarını koleksiyon yapan ve orjinaline göre yeniden imal eden Mehmet Yoğuran, koleksiyoncuların ve turistlerin kapı tokmaklarına ilgi gösterdiğini söyledi.

Osmanlının kapı tokmaklarında zengin bir kültürü olduğunu kaydeden Mehmet Yoğuran, fiyatları 50 TL ile 200 TL arasında değişen kapı tokmakları ile ilgili şu bilgileri verdi:

"Osmanlı’da farklı milletlerin farklı kapı tokmakları vardı. Osmanlı evlerinde lale, çiçek figürlü tokmaklar, Ermeni ve Rum evlerinde ise hayvan figürlü, çoğunlukla aslan veya kartal başlarının resmedildiği tokmaklar kullanılırdı. O dönemlerde tokmaklar bugünkü zilin yerine geçerdi. Yöreye göre de değişik tokmaklar vardı. Kapı tokmaklarında yerli ve yabancı turistler ilgi gösteriyor. Bunlar aynı zamanda alıp kapılarına takıyorlar, yazlıklarına takıyorlar. Bazen de bunların koleksiyoncuları var. Bunlarda yüksek paralar verip orjinallerini almaya çalışıyorlar. Ama böyle genelde kapıda kullanmak için genelde imitasyon olanlarını kullanıyorlar. Fiyatları ise 50 lira ile 200 lira arasında değişiyor. Tabi 300 ila 500 lira arasında olan kapı tokmakları da var. Şu anda elimizde 50 tane değişik modelimiz var. Çoğu da zaten bu zil sistemi çıktıktan sonra sökülüp hurdaya verilmiş, çoğu da böyle kaybolmuş hiç bilmediklerimiz var. Bazen de böyle müzelerden değişik camilerden model alıp tekrar bunları canlandırmaya çalışıyoruz."

“KAPI TOKMAKLARININ DİLİ”

Kapı tokmaklarının kadın, erkek ve çocuklar için farklı şekillerde yapıldığını da kaydeden Yoğuran, ”Genelde çatal kapılarda iki tane kapı tokmağı kullanılmış. Ya bir tanesi büyük bir tanesi küçük olarak kullanılmış. Büyük olanı erkekler geldiği zaman çalışıyor, küçük olanı tiz sesli bayanlar geldiğinde çalıyor. Ona göre de haremlik selamlık usulü içeriden erkek çalmışsa erkek karşılıyor, bayan çaldıysa içeriden bayan karşılıyor. Bir de iki tokmak da aynı ise eğer kapının biri sabit biri de devamlı açılır olduğu için sabit olandan daha bir tok ses çıkıyor. O tarafı bayanlar çalıyor, diğer tarafı erkekler çalıyor. Aynı şekilde haremlik selamlık usulü erkek çaldıysa erkek, bayan çaldıysa bayan çıkıyor” şeklinde konuştu.