İngiltere'deki Irak Savaşı Raporu
LONDRA - İngiltere'de, Irak savaşına girme nedeniyle savaştan sonraki politikaların masaya yatırıldığı "Irak Soruşturması" raporunu hazırlayan Sir John Chilcot, 3 yıl önce tamamlanması beklenen çalışmanın neden uzadığına ilişkin, “Bize yapılan geri dönüşler için detaylı ve karmaşık analizlere ihtiyaç duyulması süreyi uzattı" dedi.
Emekli bürokrat Sir John Chilcot'un başkanlığında 2009-2011 yıllarında 18 ay boyunca kamuoyuna açık şekilde yürütülen soruşturmaya ilişkin raporun yaklaşık üç yıl önce açıklanması bekleniyordu. Chilcot, ülke gündeminde geniş yer tutan raporun yayım tarihinin sürekli ertelenmesine ilişkin açıklamada bulundu.
Sir John yaptığı açıklamada, rapor hazırlığı çerçevesinde kullanılan "Maxwellisation" sürecini eleştirerek, gecikmenin bu süreçten kaynaklandığını aktardı. Chilcot, çalışmasında eleştirdiği kişilerin rapora yönelik yaptıkları geri dönüşle birlikte, yeni sorgulamaların açıldığını ve bu nedenle raporun yayımlanmasının geciktiğini bildirerek, şu ifadeleri kullandı:
"Maxwellisation, kişiye özel yürütülen bir süreç. Bu kapsamda kişilere ucu açık bir zaman çizelgesi sunulmadı. Maxwellisation, bir müzakere süreci de değil. Soruşturma, süreç boyunca belirlenen tarihlerle kontrol altında yürütüldü. Bazı durumlarda, bize yapılan geri dönüşler için detaylı ve karmaşık analizlere ihtiyaç duyulması süreyi uzattı. Örneğin bu süreç, soruşturmaya bildirilmeyen bazı hükümet evraklarının tanımlanmasına yol açtı. Bu, bazı hallerde yeni konuları ortaya çıkardı. Maxwellisation çerçevesinde, bize yapılması gereken son geri dönüşlerin kısa zamanda tamamlanacağını umuyoruz. Böylece daha yapacak ne kadar iş olduğuna karar vereceğiz, raporumuzun ne zaman açıklanacağıyla ilgili zaman çizelgesini Başbakan, Parlamento ve halka bildireceğiz."
Maxwellisation süreci, İngiltere'de resmi bir rapor hazırlığı kapsamında eleştiriye maruz kalan kişilere, raporun açıklanmasından önce çalışmaya erişim sağlayabilmeleri ile haklarındaki eleştirilere yönelik tepki verebilmelerine imkan sağlıyor.
Raporun ne zaman yayımlanacağıyla ilgili son dönemde yapılan yorumlar ve spekülasyonlar üzerine böyle bir açıklamada bulunduğunu bildiren Chilcot, "Haberlerde çıkanlar üzerine, birkaç aile adına avukatlardan mektuplar aldık. Ailelerin, mektuplarında dikkati çektiği konulara değinildi. Bu konulara ilişkin hazırlanan içerikle ilgili yorumda bulunmayacağım. Savaşta hayatını kaybedenlerin ailelerinin çektiği acıyı çalışma arkadaşlarım ile kendimin anladığını yinelemek isterim" dedi.
Öte yandan Chilcot, bugünkü açıklamasında, raporun ne zaman yayımlanacağına ilişkin herhangi bir bildirimde bulunmadı.
Bu arada, İngiliz Guardian gazetesi, 6 yıldır soruşturmada çalışan bazı kaynakların, Chilcot'un raporunda, özellikle Irak Savaşı döneminde İngiltere Başbakanı olan Tony Blair ile Blair'in beyin takımına odaklandığını söylediğini bildirdi.
Guardian, kaynakların bildirdiği üzere, rapor kapsamında Irak Savaşı döneminde İngiltere Dışişleri Bakanlığı görevinde bulunan Jack Straw'un da eleştiriye maruz kaldığını aktardığını yazdı. Guardian, Straw'un yanı sıra Chilcot tarafından eleştirilen siyasiler arasında, dönemin uluslararası kalkınma bakanı, savunma bakanı, İngiliz dış istihbarat servisi MI6'in başkanı gibi isimlerin de yer aldığını kaydetti.
"Irak Soruşturması" ekibi son haftalarda raporun açıklanma tarihinin kesinleşmesi için Başbakan David Cameron başta olmak üzere, ülkede birçok kesimden baskı görmüştü.
Irak'ta savaşırken hayatını kaybedenlerin aileleri ve aileleri temsil eden hukuk ekibi yaklaşık iki hafta önce raporun açıklanmasındaki gecikmeye yönelik tepkilerini açıklamıştı. Askerlerin aileleri, raporu hazırlayan ve açıklanma tarihini bildirmeyen Sir John Chilcot'u dava etmekle tehdit etmiş, Sir John'un raporun ne zaman açıklanacağına dair kesin bir tarih vermeyi reddetmesiyle Chilcot'un yasa dışı davrandığını dile getirmişti.
İngiltere Başbakanı David Cameron da, raporun açıklanmasındaki gecikmeye ilişkin geçen hafta yaptığı açıklamada, durumun giderek "sinir bozucu" bir hal aldığını söylemişti. Cameron, bu ay içerisinde yaptığı bir diğer açıklamada da, raporun ne zaman açıklanacağının belirtildiği "bir zaman çizelgesi istediğini" bildirmişti. Cameron, haziran ayında yaptığı açıklamada ise, raporun ertelenmesinden dolayı "sabrının tükendiğini" vurgulamıştı.
Soruşturma raporunun, yaz tatilinde olan parlamentonun gelecek ay açılışından önce açıklanması beklenmiyor.
Raporun açıklanması, eski ABD Başkanı George W. Bush ile dönemin İngiltere Başbakanı Tony Blair arasında Irak'a ilişkin telefon görüşmelerinin dökümleri ile yazışmaların yayımlanmasına İngiltere Dışişleri Bakanlığı'nın izin vermemesi nedeniyle de ertelenmişti. Belgeler arasında, Blair ile Bush'un Irak Savaşı'yla ilgili 25 notunun ve 130'dan fazla görüşmesinin yer aldığı tahmin ediliyor.
İngiltere'de Kasım 2009'da başlatılan "Chilcot soruşturmasında", 2003'teki Irak Savaşı'na katılma kararının kilit isimlerinden eski Başbakan Blair başta olmak üzere çok sayıda politikacı, bürokrat, diplomat ve yetkili ifade vermişti.
Kaynak: AA
Sir John yaptığı açıklamada, rapor hazırlığı çerçevesinde kullanılan "Maxwellisation" sürecini eleştirerek, gecikmenin bu süreçten kaynaklandığını aktardı. Chilcot, çalışmasında eleştirdiği kişilerin rapora yönelik yaptıkları geri dönüşle birlikte, yeni sorgulamaların açıldığını ve bu nedenle raporun yayımlanmasının geciktiğini bildirerek, şu ifadeleri kullandı:
"Maxwellisation, kişiye özel yürütülen bir süreç. Bu kapsamda kişilere ucu açık bir zaman çizelgesi sunulmadı. Maxwellisation, bir müzakere süreci de değil. Soruşturma, süreç boyunca belirlenen tarihlerle kontrol altında yürütüldü. Bazı durumlarda, bize yapılan geri dönüşler için detaylı ve karmaşık analizlere ihtiyaç duyulması süreyi uzattı. Örneğin bu süreç, soruşturmaya bildirilmeyen bazı hükümet evraklarının tanımlanmasına yol açtı. Bu, bazı hallerde yeni konuları ortaya çıkardı. Maxwellisation çerçevesinde, bize yapılması gereken son geri dönüşlerin kısa zamanda tamamlanacağını umuyoruz. Böylece daha yapacak ne kadar iş olduğuna karar vereceğiz, raporumuzun ne zaman açıklanacağıyla ilgili zaman çizelgesini Başbakan, Parlamento ve halka bildireceğiz."
Maxwellisation süreci, İngiltere'de resmi bir rapor hazırlığı kapsamında eleştiriye maruz kalan kişilere, raporun açıklanmasından önce çalışmaya erişim sağlayabilmeleri ile haklarındaki eleştirilere yönelik tepki verebilmelerine imkan sağlıyor.
Raporun ne zaman yayımlanacağıyla ilgili son dönemde yapılan yorumlar ve spekülasyonlar üzerine böyle bir açıklamada bulunduğunu bildiren Chilcot, "Haberlerde çıkanlar üzerine, birkaç aile adına avukatlardan mektuplar aldık. Ailelerin, mektuplarında dikkati çektiği konulara değinildi. Bu konulara ilişkin hazırlanan içerikle ilgili yorumda bulunmayacağım. Savaşta hayatını kaybedenlerin ailelerinin çektiği acıyı çalışma arkadaşlarım ile kendimin anladığını yinelemek isterim" dedi.
Öte yandan Chilcot, bugünkü açıklamasında, raporun ne zaman yayımlanacağına ilişkin herhangi bir bildirimde bulunmadı.
Bu arada, İngiliz Guardian gazetesi, 6 yıldır soruşturmada çalışan bazı kaynakların, Chilcot'un raporunda, özellikle Irak Savaşı döneminde İngiltere Başbakanı olan Tony Blair ile Blair'in beyin takımına odaklandığını söylediğini bildirdi.
Guardian, kaynakların bildirdiği üzere, rapor kapsamında Irak Savaşı döneminde İngiltere Dışişleri Bakanlığı görevinde bulunan Jack Straw'un da eleştiriye maruz kaldığını aktardığını yazdı. Guardian, Straw'un yanı sıra Chilcot tarafından eleştirilen siyasiler arasında, dönemin uluslararası kalkınma bakanı, savunma bakanı, İngiliz dış istihbarat servisi MI6'in başkanı gibi isimlerin de yer aldığını kaydetti.
"Irak Soruşturması" ekibi son haftalarda raporun açıklanma tarihinin kesinleşmesi için Başbakan David Cameron başta olmak üzere, ülkede birçok kesimden baskı görmüştü.
Irak'ta savaşırken hayatını kaybedenlerin aileleri ve aileleri temsil eden hukuk ekibi yaklaşık iki hafta önce raporun açıklanmasındaki gecikmeye yönelik tepkilerini açıklamıştı. Askerlerin aileleri, raporu hazırlayan ve açıklanma tarihini bildirmeyen Sir John Chilcot'u dava etmekle tehdit etmiş, Sir John'un raporun ne zaman açıklanacağına dair kesin bir tarih vermeyi reddetmesiyle Chilcot'un yasa dışı davrandığını dile getirmişti.
İngiltere Başbakanı David Cameron da, raporun açıklanmasındaki gecikmeye ilişkin geçen hafta yaptığı açıklamada, durumun giderek "sinir bozucu" bir hal aldığını söylemişti. Cameron, bu ay içerisinde yaptığı bir diğer açıklamada da, raporun ne zaman açıklanacağının belirtildiği "bir zaman çizelgesi istediğini" bildirmişti. Cameron, haziran ayında yaptığı açıklamada ise, raporun ertelenmesinden dolayı "sabrının tükendiğini" vurgulamıştı.
Soruşturma raporunun, yaz tatilinde olan parlamentonun gelecek ay açılışından önce açıklanması beklenmiyor.
Raporun açıklanması, eski ABD Başkanı George W. Bush ile dönemin İngiltere Başbakanı Tony Blair arasında Irak'a ilişkin telefon görüşmelerinin dökümleri ile yazışmaların yayımlanmasına İngiltere Dışişleri Bakanlığı'nın izin vermemesi nedeniyle de ertelenmişti. Belgeler arasında, Blair ile Bush'un Irak Savaşı'yla ilgili 25 notunun ve 130'dan fazla görüşmesinin yer aldığı tahmin ediliyor.
İngiltere'de Kasım 2009'da başlatılan "Chilcot soruşturmasında", 2003'teki Irak Savaşı'na katılma kararının kilit isimlerinden eski Başbakan Blair başta olmak üzere çok sayıda politikacı, bürokrat, diplomat ve yetkili ifade vermişti.