Enerjide 'Oyun Değiştirici' Gelişmeler İstanbul'da Değerlendirilecek
Boğaziçi Enerji Kulübü Başkanı Mehmet Öğütçü, Kuzey Irak'ın petrol satışına ABD ve Bağdat'tan eskisi kadar güçlü muhalefet gelmeyeceğini ileri sürdü.
Boğaziçi Enerji Kulübünün (The Bosphorus Energy Club), "Oyun Değiştiriciler: Enerji, Yatırım ve Jeopolitik" başlıklı toplantısını, yarın İstanbul'da Sait Halim Paşa Yalısı'nda gerçekleştirecek. Geçen sene kurulan kulübün ikinci toplantısı olan organizasyon, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'ın katılımıyla açılacak ve oturumlara ABD, İngiltere, Rusya, Ukrayna, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Afganistan, Yemen, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Yunanistan, Ürdün ve Kosova'dan hükümet, özel sektör temsilcileri ve kanaat önderleri katılacak.
Öğütçü, toplantı öncesi Anadolu Ajansı muhabirine açıklamalarda bulundu. Sonbaharda yapılması planlanan yıllık toplantının öne alındığını belirten Öğütçü, bunun nedenini şöyle anlattı:
"Türkiye, bölgesindeki enerji dinamiklerinin, dönüşümlerinin tam ortasında yer alıyor. IŞİD, ya petrol sahalarına, rafinerilerine ilerliyor ya da Fırat Nehri boyunca şehirleri ele geçirmeye çalışıyor. Ukrayna'nın offshore sahalarının büyük kısmı Rusya'ya geçti. Karadeniz'de Rus etkinliğinin artması bölge ülkelerini rahatsız ediyor. TANAP'ta Türkiye payını artırdı. Doğu Akdeniz gazının geleceğini sermaye eksikliği nedeniyle belirsiz ve Türkiye önemli bir pazar. Tüm bunlar, toplantıyı öne çekmemize neden oldu. Bu gelişmelerin Boğaz'ın etrafında olduğunu düşünerek, Boğaz'ın kıyısındaki bir yalıda iş dünyasının, hükümetlerin temsilcilerini, kanaat önderlerini bir araya getirelim istedik."
Aralık 2013'teki ilk toplantılarında İran ve ABD'li heyeti bir araya getirdiklerini hatırlatan Öğütçü, bu kez de Rusya ve Ukrayna'dan katılımcıların bir araya geleceklerine dikkati çekti. Öğütçü, Gazprom'dan fiyatlandırmadan sorumlu Sergey Komlev'in, Ukrayna'dan ise hem resmi yetkili hem iş dünyasından güçlü bir heyetin geldiğini belirterek, "Rusya ve Ukrayna arasında ciddi gerilim yaşanacak. Toplantının özelliği de bu, herkes eteğindeki taşları dökecek" dedi.
Öğütçü, Ukrayna'nın ABD'nin kaya gazını taşıyan LNG tankerlerinin boğazlar üzerinden Odessa'ya girmesi konusunda Türkiye'ye yaptığı baskının da toplantıda ele alınacağını kaydetti.
Toplantının önemli amaçlarından birinin de Türkiye-ABD-Avrupa arasında mevcut enerji işbirliğini kuvvetlendirmek olduğunu ifade eden Öğütçü, bunun nedeninin Türkiye'nin gelecek 10 yılda 150 milyar dolarlık enerji yatırımına ihtiyaç duyması olduğunu söyledi.
- "Rusya, Türkiye'ye sattığı gazın fiyatını düşürecek"
Öğütçü, toplantıda Rus gazının fiyatının da konuşulacağını belirtti ve "Avrupa'dan sonra en büyük pazarı Türkiye. Uluslararası piyasada gaz bolluğu nedeniyle fiyatlar düşerken Rusya hala pahalıya satıyor. Yakında Türkiye, Rus gazının yarı fiyatına Kürt gazı alacak. Bence Rusya, Türkiye'ye sattığı gazın fiyatını düşürecek. Fiyat indirimi, önce Avrupa'da başlayacak, sonra Türkiye'ye gelecek" diye konuştu.
Bulgaristan yerine Türkiye'nin Güney Akım'da yer alma ihtimali hakkındaki fikri sorulan Öğütçü, bunun yılda 16 milyar metreküplük Azeri gazını Avrupa'ya taşıyacak TANAP'ı sekteye uğratabileceğini öne sürdü ve "Türkmen, İran, Irak, Doğu Akdeniz gazının da devreye girme ihtimali düşünüldüğünde bu, ciddi bir gaz-gaz rekabeti yaratır" ifadesini kullandı.
- "Kuzey Irak petrolü uluslararası piyasadaki yerini alacak"
Kuzey Irak'tan çıkarılan petrole ilişkin değerlendirmede bulunurken, Türkiye'nin sadece geçiş noktası olduğunu, petrolü hangi ülke ya da şirketin aldığına müdahil olmadığını, bu tartışmanın da yersiz olduğunu belirten Öğütçü, şunları kaydetti:
"Suriye ve Irak'ın Sünnilerini bir araya getirecek, Sykes Picot Anlaşması ile, cetvelle çizilmiş haritayı çöpe atacak gelişme yani Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) saldırıları, Bağdat'la Erbil arasında bir çatışma yarattı ve Erbil'in eli güçlendi. Kuzey Irak'ın petrol satışına ABD ve Bağdat'tan eskisi kadar güçlü muhalefet gelmeyecek. İlk geminin özelliği emsal yaratmasıydı. Hem ABD hem Bağdat tüm bağlantılarını kullanıp herhangi bir rafineriye yanaşmasını engellemeye çalışıyor. Ancak durum gösteriyor ki artık katı tutum göz yummaya kadar gidebilir. Kuzey Irak'tan çıkan petrol bir şekilde uluslararası piyasada yerini bulacak."
Irak'taki durumun petrol fiyatları üzerine etkisiyle ilgili Öğütçü, bazı tahminlerin aksine fiyatın 200 doları bulmayacağı, 100-115 şeridinde kalacağını savundu. Öğütçü, "Ancak IŞİD tahminizden daha güçlüyse ve Bağdat'ı ele geçirmeye çalışırsa, İran da Basra ve kutsal mekanların tehdidi altına girmesiyle müdahalede bulunursa, bölgede ciddi savaş çıkar ve bu, petrol fiyatlarını uçurur" diye konuştu.
- "Doğu Akdeniz'deki dar fırsat penceresi kapanabilir"
Öğütçü, Doğu Akdeniz gazına da değinerek, gazın hala çıkarılamamasının sermaye kıtlığı ve fiyat anlaşmazlığı olduğunu söyledi ve "Önümüzdeki 6-8 ay içinde ciddi yatırım kararı alınmazsa, Zorlu, Turcas ve Enerjisa, 'Biz 10 milyar metreküp gazı, şu fiyata alırız' derse, yatırım hızlanır. Türkiye ve İsrail, siyasi ihtilaflarını bir kenara bırakmalı, özel sektör oyuncularını devreye sokmalı. Aksi halde dar fırsat penceresi kapanabilir" diye konuştu.
Öğütçü, ayrıca İsrail heyetinin de Boğaziçi Enerji Kulübü toplantısına davet edildiğini ancak katılımlarının henüz kesinleşmediğini söyledi.
- "Enerji diplomasisine ihtiyaç var"
Türkiye'nin Rusya, Azerbaycan, İran, Irak, İsrail gibi ülkelerle müzakere etmesi gerektiğini ancak bunun için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının da özel sektörün de kapasitesinin yeterli olmadığı savundu.
Türkiye'nin gerçek anlamda enerji aktörü olmak için ciddi bir enerji diplomasisine ihtiyacı olduğunu belirten Öğütçü, "Ne güzel, siz Anadolu Ajansı olarak enerji haberciliği konusundaki girişimlerinizle bunu yapmışsınız" ifadesini kullandı.
- "Enerji şampiyonları ve enerji fonu oluşturulmalı"
Öğütçü, Türkiye'nin enerji aktörü olma hedefini gerçekleştirmek için devletin güdümünde değil uluslararası rekabet kurallarına göre çalışacak "enerji şampiyonu" kurumlara sahip olmasını gerektiğini ifade ederek, devletin buna stratejik öncülük etmesi gerektiğini öne sürdü. Öğütçü, şunları kaydetti:
"Sektörün 10 yılda 150 milyar dolar yatırım ihtiyacını karşılamak için devletin 5-6 milyar dolarlık çekirdek fon ortaya atıp uluslararası piyasalardan gelecek 40-50 milyarla da enerji yatırım fonu oluşturması lazım. Böylece olmaz denilen bazı projeleri oldurabiliriz. Türkiye, enerjiyi illa yurt içinde üretmek zorunda değil. Karadeniz'de varil başına petrol çıkarmanın maliyeti 30-35 dolar, Irak'ta 2.5 dolarsa, Irak'ta çıkaralım. Ayrıca TPAO ve BOTAŞ'ın yeniden yapılandırması lazım. İkisi birleştirilebilir ya da en iyi unsurları alınıp enerji şampiyonu yaratılabilir. Bu çalışmaları biz yaptık, çok üst düzey siyasi iradenin arkasında durması ve Türkiye'nin bu anlamda çok hızlı harekete geçmesi lazım."
Kaynak: AA
Öğütçü, toplantı öncesi Anadolu Ajansı muhabirine açıklamalarda bulundu. Sonbaharda yapılması planlanan yıllık toplantının öne alındığını belirten Öğütçü, bunun nedenini şöyle anlattı:
"Türkiye, bölgesindeki enerji dinamiklerinin, dönüşümlerinin tam ortasında yer alıyor. IŞİD, ya petrol sahalarına, rafinerilerine ilerliyor ya da Fırat Nehri boyunca şehirleri ele geçirmeye çalışıyor. Ukrayna'nın offshore sahalarının büyük kısmı Rusya'ya geçti. Karadeniz'de Rus etkinliğinin artması bölge ülkelerini rahatsız ediyor. TANAP'ta Türkiye payını artırdı. Doğu Akdeniz gazının geleceğini sermaye eksikliği nedeniyle belirsiz ve Türkiye önemli bir pazar. Tüm bunlar, toplantıyı öne çekmemize neden oldu. Bu gelişmelerin Boğaz'ın etrafında olduğunu düşünerek, Boğaz'ın kıyısındaki bir yalıda iş dünyasının, hükümetlerin temsilcilerini, kanaat önderlerini bir araya getirelim istedik."
Aralık 2013'teki ilk toplantılarında İran ve ABD'li heyeti bir araya getirdiklerini hatırlatan Öğütçü, bu kez de Rusya ve Ukrayna'dan katılımcıların bir araya geleceklerine dikkati çekti. Öğütçü, Gazprom'dan fiyatlandırmadan sorumlu Sergey Komlev'in, Ukrayna'dan ise hem resmi yetkili hem iş dünyasından güçlü bir heyetin geldiğini belirterek, "Rusya ve Ukrayna arasında ciddi gerilim yaşanacak. Toplantının özelliği de bu, herkes eteğindeki taşları dökecek" dedi.
Öğütçü, Ukrayna'nın ABD'nin kaya gazını taşıyan LNG tankerlerinin boğazlar üzerinden Odessa'ya girmesi konusunda Türkiye'ye yaptığı baskının da toplantıda ele alınacağını kaydetti.
Toplantının önemli amaçlarından birinin de Türkiye-ABD-Avrupa arasında mevcut enerji işbirliğini kuvvetlendirmek olduğunu ifade eden Öğütçü, bunun nedeninin Türkiye'nin gelecek 10 yılda 150 milyar dolarlık enerji yatırımına ihtiyaç duyması olduğunu söyledi.
- "Rusya, Türkiye'ye sattığı gazın fiyatını düşürecek"
Öğütçü, toplantıda Rus gazının fiyatının da konuşulacağını belirtti ve "Avrupa'dan sonra en büyük pazarı Türkiye. Uluslararası piyasada gaz bolluğu nedeniyle fiyatlar düşerken Rusya hala pahalıya satıyor. Yakında Türkiye, Rus gazının yarı fiyatına Kürt gazı alacak. Bence Rusya, Türkiye'ye sattığı gazın fiyatını düşürecek. Fiyat indirimi, önce Avrupa'da başlayacak, sonra Türkiye'ye gelecek" diye konuştu.
Bulgaristan yerine Türkiye'nin Güney Akım'da yer alma ihtimali hakkındaki fikri sorulan Öğütçü, bunun yılda 16 milyar metreküplük Azeri gazını Avrupa'ya taşıyacak TANAP'ı sekteye uğratabileceğini öne sürdü ve "Türkmen, İran, Irak, Doğu Akdeniz gazının da devreye girme ihtimali düşünüldüğünde bu, ciddi bir gaz-gaz rekabeti yaratır" ifadesini kullandı.
- "Kuzey Irak petrolü uluslararası piyasadaki yerini alacak"
Kuzey Irak'tan çıkarılan petrole ilişkin değerlendirmede bulunurken, Türkiye'nin sadece geçiş noktası olduğunu, petrolü hangi ülke ya da şirketin aldığına müdahil olmadığını, bu tartışmanın da yersiz olduğunu belirten Öğütçü, şunları kaydetti:
"Suriye ve Irak'ın Sünnilerini bir araya getirecek, Sykes Picot Anlaşması ile, cetvelle çizilmiş haritayı çöpe atacak gelişme yani Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) saldırıları, Bağdat'la Erbil arasında bir çatışma yarattı ve Erbil'in eli güçlendi. Kuzey Irak'ın petrol satışına ABD ve Bağdat'tan eskisi kadar güçlü muhalefet gelmeyecek. İlk geminin özelliği emsal yaratmasıydı. Hem ABD hem Bağdat tüm bağlantılarını kullanıp herhangi bir rafineriye yanaşmasını engellemeye çalışıyor. Ancak durum gösteriyor ki artık katı tutum göz yummaya kadar gidebilir. Kuzey Irak'tan çıkan petrol bir şekilde uluslararası piyasada yerini bulacak."
Irak'taki durumun petrol fiyatları üzerine etkisiyle ilgili Öğütçü, bazı tahminlerin aksine fiyatın 200 doları bulmayacağı, 100-115 şeridinde kalacağını savundu. Öğütçü, "Ancak IŞİD tahminizden daha güçlüyse ve Bağdat'ı ele geçirmeye çalışırsa, İran da Basra ve kutsal mekanların tehdidi altına girmesiyle müdahalede bulunursa, bölgede ciddi savaş çıkar ve bu, petrol fiyatlarını uçurur" diye konuştu.
- "Doğu Akdeniz'deki dar fırsat penceresi kapanabilir"
Öğütçü, Doğu Akdeniz gazına da değinerek, gazın hala çıkarılamamasının sermaye kıtlığı ve fiyat anlaşmazlığı olduğunu söyledi ve "Önümüzdeki 6-8 ay içinde ciddi yatırım kararı alınmazsa, Zorlu, Turcas ve Enerjisa, 'Biz 10 milyar metreküp gazı, şu fiyata alırız' derse, yatırım hızlanır. Türkiye ve İsrail, siyasi ihtilaflarını bir kenara bırakmalı, özel sektör oyuncularını devreye sokmalı. Aksi halde dar fırsat penceresi kapanabilir" diye konuştu.
Öğütçü, ayrıca İsrail heyetinin de Boğaziçi Enerji Kulübü toplantısına davet edildiğini ancak katılımlarının henüz kesinleşmediğini söyledi.
- "Enerji diplomasisine ihtiyaç var"
Türkiye'nin Rusya, Azerbaycan, İran, Irak, İsrail gibi ülkelerle müzakere etmesi gerektiğini ancak bunun için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının da özel sektörün de kapasitesinin yeterli olmadığı savundu.
Türkiye'nin gerçek anlamda enerji aktörü olmak için ciddi bir enerji diplomasisine ihtiyacı olduğunu belirten Öğütçü, "Ne güzel, siz Anadolu Ajansı olarak enerji haberciliği konusundaki girişimlerinizle bunu yapmışsınız" ifadesini kullandı.
- "Enerji şampiyonları ve enerji fonu oluşturulmalı"
Öğütçü, Türkiye'nin enerji aktörü olma hedefini gerçekleştirmek için devletin güdümünde değil uluslararası rekabet kurallarına göre çalışacak "enerji şampiyonu" kurumlara sahip olmasını gerektiğini ifade ederek, devletin buna stratejik öncülük etmesi gerektiğini öne sürdü. Öğütçü, şunları kaydetti:
"Sektörün 10 yılda 150 milyar dolar yatırım ihtiyacını karşılamak için devletin 5-6 milyar dolarlık çekirdek fon ortaya atıp uluslararası piyasalardan gelecek 40-50 milyarla da enerji yatırım fonu oluşturması lazım. Böylece olmaz denilen bazı projeleri oldurabiliriz. Türkiye, enerjiyi illa yurt içinde üretmek zorunda değil. Karadeniz'de varil başına petrol çıkarmanın maliyeti 30-35 dolar, Irak'ta 2.5 dolarsa, Irak'ta çıkaralım. Ayrıca TPAO ve BOTAŞ'ın yeniden yapılandırması lazım. İkisi birleştirilebilir ya da en iyi unsurları alınıp enerji şampiyonu yaratılabilir. Bu çalışmaları biz yaptık, çok üst düzey siyasi iradenin arkasında durması ve Türkiye'nin bu anlamda çok hızlı harekete geçmesi lazım."