Ekonomist Ayten Karadağ'ın Açıklaması
Ekonomist Ayten Karadağ, Türkiye'de kayıt dışı istihdamın kangren yaraya dönüştüğünü bu nedenle en kısa zamanda daha kapsamlı tedbirlerin alınması gerektiğini belirtti.
Ülke genelinde toplam çalışan sayısının 20 milyonun üzerinde olduğunu belirten Karadağ, 'Uzmanlara göre bu sayının yarısından fazla kısmını yani 11 milyon civarında bir rakamı kayıt dışı çalışan oluşturmaktadır. Kayıt dışı istihdamın bu kadar yüksek rakamlarda seyretmesi ve kayıt dışının engellenememesi düşündürücüdür. Engellenmeyen kayıt dışı istihdam hem ekonomiye büyük zarar vermekte hem de dürüst çalışan işletmelerin vergi yükü ve prim yükü artırarak onları dar boğaza sürüklemektedir. Tüm bunlarla birlikte sigortasız ve kayıt dışı işçi çalıştırılmasının engellenememesi ve haksız rekabete Son verilememesi kötü örnek oluşturduğundan tüm yükümlülüklerini yerine getiren kayıtlı işçi çalıştıran şirketleri de haksız rekabetten dolayı kayıt dışına zorlamaktadır” dedi.
Ekonomist Ayten Karadağ, kayıt dışı işçi çalıştırarak kısa vadede yüksek kazanç elde etmek isteyen işletmelerin, tüm sorumluluklarını yerine getiren şirketlere oranla daha az vergi ve prim ödedikleri için rekabet üstünlüğüne sahip olduğunu ifade ederek, “Kayıt dışı işçi çalıştıran bir firma düzeni bozduğu gibi, ekonomiye büyük zarar verdiği gibi diğer taraftan da çalıştırdığı işçisinin sağlık ve emeklilik hakkını gasp etmektedir. Ayrıca kayıt dışı istihdam ile üretilen mal ve hizmetin nitelik ve nicelik bakımından çok düşük standartta yer almaktadır” dedi.
“Kayıt dışı istihdamın önlenmesi için kararlı ve tavizsiz bir siyasi iradeye ihtiyaç vardır” diyen Karadağ, “Siyasi irade kayıt dışı istihdamla mücadele için öngörülen uygulamaların arkasında durmadığı sürece bu sorunun ortadan kalkması imkansızdır. Bugüne kadar kayıtdışı ekonomiyi ve kayıtdışı istihdamı önlemeye yönelik alınan tedbirlerin, soruna çözüm getirememiş olmasının da sebebi budur. Kayıtdışı ekonomi ve kayıtdışı istihdam gibi köklü bir sorunla, ancak onu yaratan temel faktörlere yönelik tedbirler alınarak ve de vatandaşlarla yapılan işbirliği ile mücadele edilebilir” dedi.
Kayıt dışı sorununun çözümünde yasal ve idari düzenlemelerle birlikte vatandaşlarda konuyla ilgili bilincinin oluşmasının önemine dikkat çeken Karadağ, kayıt dışı istihdamla mücadelede alınacak tedbirleri de şöyle sıraladı: Türkiye’de mevcut olan işsizlik sigortası daha etkin ve kapsamlı bir hale dönüştürülmelidir.
Hem işverenin hem de işçinin kayıt dışı çalışmaya yönelmesini ve çalıştırılmasını önlemek için yürürlükteki iş kanunun yerine uluslararası normlarda bir iş kanunu ve güvencesi geliştirilmelidir. Kayıt dışı istihdamın azaltılmasında teşvik edici uygulamalara ağırlık verilmelidir. İşgücü piyasasındaki gelişmeler an ve an izlenip sorunların çözümüne dair politikalar güncelleştirilmeli ve de işgücü piyasasına ilişkin sorunlar kalıcı projeler dahilinde çözülmelidir. Kamu açıklarının kontrol altına alınmalıdır. Vergi indirimleri yapılmalıdır. Kamu kuruluşları arasında gerekli eşgüdümün sağlanarak işbirliğinin artırılmalıdır. Yapılacak tüm iyileştirmelere rağmen yine de kayıt dışı istihdam yaptığı tespit edilen işverenlere verilecek cezalar daha da ağırlaştırılmalıdır. Kayıt dışı istihdamın çalışana kaybettirdikleri konusunda çalışanları bilinçlendirme faaliyetlerine önem verilmelidir. İstihdam artışını sağlayabilmek için öncelikle işgücü maliyetlerinde bir düzenleme yapılmalıdır. Gelir vergisi, SSK vb. prim ödemeleri, kıdem tazminatı gibi işveren üzerinde büyük baskı oluşturan maliyetler makul seviyelere çekilmelidir. Tüm bunlarla birlikte sigortasız çalıştırılan vatandaşlarımızda bu sorunun çözümü için devletle işbirliği içine girmeli ve gerek idari yoldan gerekse yargı yoluyla haklarını aramalıdırlar .