Füze Kalkanı'nda uzlaşıldı
Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 28 NATO üyesi füze kalkanı'nda uzlaştı
Uzlaşma sağlanan anlaşmada İran tehdit olarak gösterilmez iken zirvede Türkiye'yi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül temsil etti. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Lizbon'a hareketinden önce füze kalkanının tüm müttefik ülkeleri kapsaması gerektiğini belirtti.
NATO devlet ve hükümet başkanlarının, İttifak'ın gelecek 10-15 yılını şekillendirecek Lizbon Zirvesi başladı.
NATO liderlerini 2 gün sürecek zirvenin düzenlenlendiği fuar alanına girişlerinde Portekiz Başbakanı Jose Sokrates, NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen ve eşi karşıladı.
Zirve salonuna giren liderler, toplantı öncesinde NATO misyonlarındaki askerleri onurlandırmak, yaralanan ve hayatını kaybedenlere şükranlarını sunmak için bir dakikalık saygı duruşunda bulundu.
NATO'nun yeni stratejik konseptinin ele alınacağı çalışma toplantısıyla başlayan zirvenin açılış konuşmasını yapan Genel Sekreter Rasmussen, NATO'nun tarihinin en önemli zirvelerinden birini gerçekleştirdiğini belirterek, toplantıda "modern tehditlere karşı modern kapasiteler geliştirilmesi", dünyadaki ortaklara daha iyi ulaşılması, ve NATO'da "yağlardan kurtulma ve kaslara yatırım yoluyla reform" kararları almayı umduklarını söyledi.
Bu akşam çalışma yemeğiyle devam edecek zirvede, yarın da NATO üyelerine ilaveten ortak ülkeler ve BM, AB gibi uluslararası örgütlerin katılımıyla Afganistan ve Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev'in de katılacağı NATO-Rusya Konseyi toplantıları gerçekleştirilecek.
Bu arada, zirvede Türkiye'yi temsil eden Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Avustralya ve Kanada başbakanlarıyla ikili görüşmeler yapması bekleniyor.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ise, zirvenin hemen öncesinde AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton'la biraraya geldi. Davutoğlu'nun zirve kapsamında İngiliz, Kanadalı, Sloven ve Slovak meslektaşlarıyla da ikili temaslarda bulunması planlanıyor.
Diplomatik kaynaklar, zirvenin başladığı saatlerde füze savunma sistemiyle ilgili Türkiye'nin beklentilerinin karşılanmış göründüğünü, AB-NATO işbirliğinde ise henüz ilerleme sağlanamadığını belirtiyor.
Haftalardır süren müzakerelere rağmen, üye ülkeler arasında füze savunma sistemi ve NATO-AB ilişkileri gibi kritik konularda büyük görüş ayrılıkları henüz giderilebilmiş değil.
Gündemin ilk sırasında füze savunma sistemi var. Lizbon'daki zirvede sisteme ilişkin teknik detaylar tartışılacak ama karara bağlanması beklenmiyor. Zirveden prensip kararı çıkması gündemde. Yani ABD milli projesi olarak ortaya çıkan daha sonra müzakereleri NATO Genel Sekreteri'nin yürüttüğü projenin resmi olarak NATO şemsiyesi altına alınacağı belirtiliyor.
NATO Sözcüsü James Appathrai, füze savunma sistemiyle ilgili karar alınacağından emin olduklarını söyledi.
Sözcü, NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen'in NATO-AB ilişkilerinin geliştirilmesinde "siyasi açıklamalara değil gerçeklere" odaklandığını aktardı.
Sistemin, Türkiye'nin her yerini kapsaması konusunda da prensip kararı alındı. Ama ek sistemlerin nasıl olacağı konusu hala belirsiz. Komuta kimde olacak, İzmir'deki NATO üssü açık kalacak mı, patriot füzeleri konusunda Türkiye'nin kazanımı ne olacak gibi konular zirvede karara bağlanmasa da tartışılacak.
Zirvedeki çetin pazarlıklardan biri de NATO-AB ilişkilerinin geleceği. Türkiye NATO ve AB arasında stratejik ortaklık kurulmasına karşı değil.
Ama 2002 yılında kabul edilen ancak uygulanmayan 'nice belgesi'nin hayata geçmesini istiyor. Yani AB üyesi olmayan Avrupalı müttefiklerin Avrupa güvenliği ve savunmasına katkıda bulunmasını...
Bunun önündeki engel ise AB üyesi Güney Kıbrıs'ın Yunanistan ve Fransa'nın da desteğiyle, Ankara'nın sürece daha fazla destek olma çabalarını engellemesi. Türkiye NATO'nun Güney Kıbrıs'ın bu girişimlerine izin vermemesini istiyor.
Türkiye'nin beklentisi, AB ile güvenlik anlaşması imzalanması ve Türkiye'nin Avrupa Savunma Ajansı'ndan dışlanmaması. Türkiye'nin Avrupa Birliği'nin güvenlik operasyonlarında karar mekanizmalarında yer almasının sağlanması da bekleniyor.
Yeni NATO strateji belgesinin kabul edileceği zirvede, NATO-Rusya ilişkileri ve Afganistan da gündemde olacak.
GÜL'ÜN AÇIKLAMASI
NATO zirvesi öncesinde Cumhurbaşkanı Gül, füze kalkanı projesi konusunda son mesajları verdi. Füze kalkanının tüm müttefik ülkeleri kapsaması gerektiğini ve tehdit olarak herhangi bir ülke adı verilmemesi gerektiğini söyledi.
TÜRKİYE'NİN HAVA SAVUNMA SİSTEMİ
Zirvede Füze Kalkanı ele alınırken, balistik füze savunma sistemleri de bu çerçevede yeniden gündeme geldi.
Tüm NATO üyelerinin ve topraklarının aynı güvenlik şemsiyesi altına alınması, Zirvenin en önemli gündem maddesi olarak görülürken, ortak füze savunma sisteminde de, zirve öncesinde önemli mesafe kaydedildiği belirtiliyor.
Bütün bu gelişmeler, Türkiye'nin satın almayı planladığı yüksek irtifa hava savunma sistemini de gündeme getirdi.
Dünya genelinde, diğer bazı ülkelerin de bulunmasına rağmen, ABD, Rusya ve Çin gibi ülkelerin ürettiği füze tipleri başlıca alternatifleri oluşturuyor.
Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sistemi Projesi çerçevesinde ABD'nin Patriot füzelerinin en güçlü
alternatifi olarak Rusların S-300-400 füzeleri gösteriliyor.
Diğer alternatiflerden Çin'in füzeleri, uzun menzilden daha çok orta irtifa hava savunma sistemleri konusunda uzmanlaşmış durumda bulunuyor.
PATRİOTLAR
ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'a bağlı olan Savunma Güvenlik ve İşbirliği Dairesi (DSCA) Türkiye'ye, potansiyel olarak değeri milyarlarca doları bulabilecek uzun menzilli hava savunma ve füze savar füze sistemleri satımı için Amerikan Kongresi'nin iznine resmen başvuruda bulunmuştu.
Patriot'ların muhtemel potansiyel satış ekipmanı, 13 ateşleme bataryası, 72 PAC-3 füzesi, çeşitli başka füze türleri ve ilgili diğer sistemlerini içeriyor. Patriot PAC-3 sistemleri ABD'nin Lockheed Martin ve Raytheon şirketleri tarafından üretiliyor. Aselsan'ın
PAC-3 SİSTEMİ
Tüm Patriot füze sisteminden (PAC sistemi) oluşan yeni nesil uzun menzilli füze sistemi, füze fırlatıcılarına 16 füze birden yerleştirilebilme ve yüksek düzeyde isabet gücüne sahip bulunuyor.
Patriot füzelerinin hava savunma radarları, düşman füzelerinin yerini 100 kilometre uzaklıktayken saptıyor ve kilitlendikten sonra da 15-20 saniye içinde hedefi yok ediyor. Patriotlar 70 kilometre menzile sahip bulunuyor.
PAC-3 füze sistemi, kitle imha silahları için silahlandırılmış Taktik Balistik Füzelere karşı etkin savunma sağlıyor.
YENİ ALTERNETİF RUS S-300 FÜZELERİ
Rusların ürettiği S-300 sistemleri de önemli bir alternatif oluşturuyor. 150 kilometre menzilli S-300 füzeleri 27 kilometre irtifaya ulaşabiliyor ve hedefine 8-10 saniye arasında kilitlenip ateşlenebiliyor.
Savunma kaynakları, son dönemde Rusya'nın S-300'lerden sonra S-400 füzelerini geliştirdiğini, bu sistemin ise Patriotlara ve diğer sistemlere karşı büyük üstünlüğü bulunduğunu belirttiler. S-400'ler 5. kuşaktan hava savunma sistemi olarak tanınıyor. Kapasitesi açısından S-300 sistemini iki misli aşan S-400'lerin menzili ise 400 kilometre. S-300 sistemi aynı anda 6, S-400 sistemi
de 12 hedefe füze atabiliyor ve saniyede 2 bin 800 metre hızla hareket eden hedefleri vurabiliyor.
Rus Rosoboronexport firması, Türkiye'ye en son nesil S-300-400 füzelerini satma niyetinde bulunuyor.
Bu arada, Ruslarla ortak üretim imkanları üzerinde de duruluyor.
ÇİN'İN HQ FÜZELERİ
Çin'in dikine fırlatma kabiliyetli uzun menzilli hava savunma füzesi HQ füze sistemi, ikili ve altılı bataryalar halinde konuşlandırılıyor.
Batı sistemlerinde görülen, füzenin fırlatma kutusu içinde direkt ateşlenmesi uygulamasının aksine HQ, fırlatma tüpü tarafından dışarı itilerek ateşlemesini havada gerçekleştiriyor. Bu sayede arkasında bıraktığı sıcak eksoz gazlarının gemi yapısına verdiği zararı azaltan sistem, füze üzerinde takip metodunu kullanan satıhtan radar güdümünü kullanıyor.
20 bin metre irtifa ve 100 kilometre menzile sahip bulunuyor.
TSK'NIN ELİNDE YÜKSEK İRTİFA YOK
TSK envanterinde halen uzun menzilli füze ve hava savunma sistemi ise bulunmuyor. Türkiye, halen kısa menzilli hava savunma ihtiyacını Rapier ve kaideye monteli Stinger füze bataryalarıyla, orta menzilli hava savunma ihtiyacını ise modernize edilmiş I-Hawk füze sistemleriyle karşılıyor.
Türkiye'nin uzun menzilli hava ve füze savunma sistemi ihtiyacı ilk olarak ABD'nin Irak'a yönelik 1991 ve 2003 yıllarındaki harekatları sırasında ortaya çıktı. Harekat dönemlerinde NATO kendi imkanlarını seferber ederek Türkiye'ye Patriot sistemleri gönderdi. Irak'ın Scud füzelerine karşı güvenliği de Patriot füze sistemleri sağladı.
SİSTEM NAIL İŞLİYOR?
Yüksek irtifa uzun menzilli hava savunma sistemi, uzun menzilli füze tehditlerini Türk hava sahasına girmeden bertaraf etmeyi amaçlıyor.
Yüksek irtifa hava savunma sistemlerinin çalışma esasında ise düşman füzelerinin Türk topraklarını hedef aldığının tespit edilmesinin ardından, uyduların da yardımıyla, hava savunma sistemleri ve buna bağlı bataryalar çalıştırılıyor.
Hava savunma füzeleri, 50-300 kilometrelik bir alan içinde düşman füzelerini durdurabiliyorlar.
Füze kalkanı projesinde bugün kritik gün