Yalnızca Polonya'da Görebileceğiniz 14 Şey

Polonya’da günlük hayatta mevcut olan bu uygulamalara bir başka ülkede karşılaşmak ya imkansız ya da çok düşük bir ihtimal. İşte yalnızca Polonya’da karşılaşabileceğiniz 14 ilginçlik.

Chopin çalan banklar

Polonyalı piyanist Fryderik Chopin’in 200. doğum günü dolayısıyla başkent Varşova sokaklarına Chopin’in eserlerini çalan banklar yerleştirildi. Piyanistin hayatında önemli rol oynayan 15 bina önüne yerleştirilen banklardaki düğmeye basıldığında Chopin’in farklı eserleri ücretsiz olarak dinlenebiliyor. Dünyaca ünlü besteciye ilişkin bilgilerin de yazılı olduğu banklar, özellikle Varşova’yı ziyaret eden turistler tarafından büyük ilgi görüyor.

Bebek bezleme bankları

Polonya’da belediyeler tarafından ebeveynlere bebek bakımı konusunda destek amacıyla parklara "bebek bezi değiştirme bankları" yerleştiriliyor. Bebek bezi değişme bankları başkent Varşova, Bydgoszcz, Zielona Gora, Poznan başta olmak üzere çok sayıda kentteki parklarda bulunuyor.

Çatısı bahçe, altı kütüphane

Tıptan sanata, dinden felsefeye, el yazması eserlerden dijitale içerisinde milyonlarca kitabı barındıran Varşova Üniversitesi Kütüphanesi’nin binası da sahip olduğu eserler kadar adından söz ettiriyor. Maliyeti 80 milyon Doları bulan kütüphanenin çatısı, diğer çatılardan farkıyla göze çarpıyor. Kütüphanenin çatısında kiremitler ve bacalar yerine bahçe bulunuyor. 1 hektardan büyük bir alanı kaplayan çatıdaki bahçe, kütüphane seviyesindeki 15 bin metrekarelik alt bahçe ile birleşerek başkent Varşova için eşsiz bir yeşil alanı oluşturuyor. Her mevsim ayrı güzelliğe sahip olan bahçe-çatı, ücretsiz olarak ziyaret ediliyor.

Yaşam penceresi

Yalnızca Polonya’da karşılaşabilecek uygulamaların diğeri ise Yaşam Penceresi (Okno Zycia). Çeşitli sebeplerden ötürü bebeklerine bakamayacak durumdaki kişiler için bazı kilise ve manastırların dış cephesinde bebeklerini bırakabilecekleri bir pencere bulunuyor. Bebeği getiren kişi, dış taraftan pencereyi açıp bebeği orada bulunan sepete koyduktan sonra yan tarafta bulunan zili çalıp ayrılıyor. Zilin çalmasıyla harekete geçen görevliler, hemen bebeği bırakıldığı yerden alarak polise haber veriyor. Gerekli işlemlerin ardından hastanede sağlık kontrolünden geçirilen bebek, daha sonra yuvaya yerleştiriliyor.

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi söz konusu uygulamanın çocuğun kişilik haklarını ihlal ettiğini, anonim şekilde terk edilen çocuğun hiçbir zaman ebeveynlerini tanıma fırsatı olmayacağını belirterek bu uygulamanın kaldırılmasını isterken, Polonyalı yetkililerse bebeklerin yaşam pencereleri yerine hayvanlara yem olabilecekleri ıssız ormanlara ya da buna benzer güvensiz yere bırakılmaları durumunda yaşam hakkının ihlal olabileceğini savunuyor.

Ses bariyerleri

Polonya’da yoldan geçen araçların gürültüsü ve egzoz dumanından korunma amacıyla ses bariyerleri bulunuyor. Yasa gereği yolu yapan yüklenici firma yerleşim yerleri etrafında da ses bariyerleri yapmak zorunda.

Yemmatik

Uzmanlar parklardaki havuzlarda yüzen ördekleri bayat ekmeklerle beslemenin onlara zarar verdiğini belirtince Polonya’daki bazı belediyeler de parklara "yemmatik" anlamına gelen "kaczkomat" yerleştirdi. Vatandaşlar, çeşitli tahıllardan oluşan kuş yemlerini yemmatiklerin bazılarından ücretsiz olarak alıp kuşlara atarken, bazı belediyeler ise yemmatikten ücret talep ediyor. Yemmatiklerin özellikle kışın yiyecek bulmakta zorlanan kuşlar için büyük önem taşıdığı belirtiliyor.

Köpek pisuvarı

Polonya’ya özgü bir diğer uygulama ise köpek pisuvarı. Bazı belediyeler parklar ve caddelerdeki yeşil alanların, çiçek ve ağaçların zarar görmemesi için şehrin çeşitli yerlerine köpek pisuvarları yerleştirdi. Köpek sahipleri de köpeklerini fiziki ihtiyaçlarını gidermeleri için rastgele yeşil bir alana değil, bu pisuvarlara yönlendiriyor.

Plaza çatılarında arıcılık

Günümüzde alışveriş merkezleri ve plazalarla dolan kentlerde tarım, hayvancılık, doğal yaşam artık hayal gibi görünse de Kamil Baj isimli bir vatandaş, doğal yaşam ile kentleşmeyi birleştiren Polonyalılardan biri. Ekonomist olarak çalıştığı plazadaki işinden istifa eden Baj, şimdi Varşova’daki alışveriş merkezlerinin çatısına kurduğu arı kovanlarından elde ettiği balı satarak geçimini sürdürüyor.

7/24 kargo hizmeti

Polonyalıların hayatını kolaylaştıran uygulamalardan biri de 7/24 kargo hizmeti. Alışılmış kargo hizmetlerinden farklı olan bu hizmetle kişiler, kargolarını dilediğini saatte, dilediği yerden yollayabiliyor. İlk olarak internetten sisteme kaydolan kişiler kayıt işlemini gerçekleştirdikten sonra kargolarıyla birlikte hemen her köşe başında bulunan kargo dolaplarından birine gidip paketini koyuyor ve istasyonda bulunan makineye "gönderen, alıcı" bilgilerini giriyor. Kargo için geriye kalan işlemleri ise kurye hallediyor. Kargo ücreti, gönderen kişinin banka hesabından otomatik olarak kesilirken, kargo alıcı tarafından yine alıcının bulunduğu yerdeki dolaptan teslim alınıyor. Ülkenin hemen her yerinde bulunan 7/24 kargo dolapları, sıcak hava dolayısıyla bozulması muhtemel kargolar için de soğutuculu kargo dolabı seçeneği sunuyor.

Akıllı telefon kullanıcıları için yol

Yolda yürürken gözlerini akıllı telefondan ayıramayanlar için Polonya’da akıllı telefon yolu var. Varşova Teknik Üniversitesi’nin bulunduğu Nowowiejska Sokağı’nda öğrencilerden kaynaklanan yoğun yaya trafiği akıllı telefon kullanıcılarıyla birleşince kaldırımda rahat yürüyemeyen çevre sakinleri, belediyenin bisiklet yolunun yanına kendi inisiyatifleriyle "akıllı telefon yolu" yaptı.

Hava kirliliğini emen kaldırım

Kış aylarında Avrupa’nın en kirli havasına sahip olan Polonya’da Varşova Belediyesi, kentte trafiğin en işlek olduğu bölgelerden Daszynski Kavşağı’na kirli havanın yüzde 30’unu emen kaldırım yaptı. TXACTIVE teknolojisiyle üretilen kaldırım taşlarının içerdiği titanyum dioksit madde güneş ışığıyla buluşunca fotokataliz durumu (titanyum dioksit içeren yüzeye güneş ışığı ya da yapay ışığın temas etmesiyle havadaki su moleküllerinin oksijen radikallerine ayrışıp yüzeyde tutunması) ortaya çıkıyor. Fotokatalizle de kaldırım yüzeyindeki azot dioksit dahil zehirli gazlar absorbe edilmeye başlanıyor. Emilen bu gazlar ise yağmur suyuyla birlikte toprağa karışıyor.

Çevre kirliliğine çözüm: Atıkmatik

Başkent Varşova’da çevre kirliliğine yol açan pet şişelerden kurtulmak amacıyla "atıkmatik" bulunuyor. Varşova Belediyesi’nin kentin çeşitli yerlerine yerleştirdiği atık makineleri, vatandaşlara getirdikleri her 2 atık pet şişe karşılığında ücretsiz 1 şişe su veriyor. Bazı makinelerse özel bir aplikasyon yardımıyla atık getiren vatandaşlara sinema, tiyatro, konser biletlerinde indirim sağlıyor.

Kebapmatik

Varşova Teknik Üniversitesi’nden yeni mezun olan 6 mühendis, henüz öğrenciyken binadaki yemekhanenin kapanması ve teneffüs aralarının dışarıda yemeğe gideyemecek kadar kısa olmasından yola çıkarak ve öğrencilerin daha fazla aç kalarak ders dinlememeleri için "kebapmatik" icat etti. Kullanımı son derece basit olan kebapmatik’te menüden önce et ya da tavuk döner, sonrasında da acı ya da karışık sos şıkkı seçiliyor. 10 Polonya Zloti’si (15 Türk lirası) olan ücretin debit kartla ödenmesinden tam 4 dakika sonra sipariş hazır hale geliyor. Kebapmatik’ten son derece memnun olan öğrenciler, yedikleri döner kebabın restoranlarda yediklerinden hiçbir farkı olmadığını belirtiyor.

Ahşap masal kahramanları

Polonya’da rastlanacak enteresan şeylerin bir diğeri ise hasta ağaçlardan yapılan masal kahramanları. Polonyalı heykeltıraş Andrzej Zawadzki, kuruduğu ya da içi çürüdüğü için kesilmeyi bekleyen ağaçları elektrikli testereyle masal kahramanlarına dönüştürüyor. Çalışmaları vatandaşlar tarafından beğeniyle karşılanan ve bugüne kadar ülkenin çeşitli yerlerinde onlarca ağacı heykele çeviren Andrzej Zawadzki siparişlere yetişemediğini ifade ediyor.