Alzheimer Hastaları İçin 10 Öneri...

Çiğdem Doğulu, "Bu hastalarla çocukla konuşurmuş gibi konuşmayın. Bir takım tedbirlerle Alzheimer hastaları ve yakınlarının hayatı kolaylaşabilir" dedi
Alzheimer'in bellek ve düşünme yeteneğini yavaşça harap eden ilerleyici bir beyin hastalığı olduğunu anlatan Doç Dr Doğulu, "Her ne kadar AH gelişme riski yaşla birlikte artmakta ise de AH normal yaşlanmanın bir parçası değildir. Beyinde bir akson ve birçok dendrite sahip milyarlarca nöron vardır. Sağlıklı kalabilmek için, nöronlar birbirleri ile ilişki içindedirler, metabolizmayı sağlayıp, kendilerini tamir ederler. Alzheimer hastalığı bu görevlerin tümünü bozar. Hastalığın ilk belirtisi bellek bozukluğudur, para kullanmada bozukluk, yargılamada zayıflama, ruh durumu değişiklikleri, endişede artma başlangıç bulgularıdır. Hastalık ilerledikçe bellek bozukluğu artar, kişileri tanımada problemler, lisan ve düşüncede güçlük, huzursuzluk, ajitasyon, amaçsızca gezinme, tekrarlayan cümleler tabloya eklenir, hastalığın şiddetlendiği dönemde ise hastalar bakımları için tamamen başkalarına bağımlı hale gelirler, kilo kaybı, nöbetler, deri enfeksiyonları, inleme, homurtu, artmış uyku, mesane ve barsak kontrol kaybı izlenir. Ölüm aspirasyon pnömonisi veya diğer enfeksiyonlara bağlı oluşur. Alzheimer hastalığı; genetik, yaşam şekli ve çevresel faktörlerin karmaşık etkileşimi ile ortaya çıkan, multifaktöriyel bir hastalıktır" diye konuştu.

Doç Dr. Doğulu, Alzheimer hastalarının yakınlarına şu önerilerde bulundu:
Bellek bozukluğuna karşı notlarla yardımcı olun: Hastalar uzak geçmişi ayrıntılı olarak hatırlarken, birkaç dakika önce gelişen olayları hatırlamakta zorluk çekerler. Ancak ileri dönemlerde uzak geçmişle ilgili ayrıntılar da yavaş yavaş silinmeye başlar. Hastalığın erken evrelerinde ortaya çıkan bellek bozuklukları ile baş edebilmek amacı ile liste, not, takvim gibi anımsatıcılar kullanılabilir ancak ileri dönemlerde hasta artık bu faktörlerden yararlanamaz hale gelir. Genelde günlük aktivitelerin rutine bağlanması, bu konuda bellek sorunlarının ortaya çıkması riskini azaltabilir. Kişiye sürekli gün, ay ve yıl hatırlatılabilir. Hatırlayamama problemi nedeniyle yaşayabileceği depresif duygu durumunu engellemek için fotoğrafların ve eşyaların üzerine hatırlatıcı notlar konulabilir.

İletişim de basit ve kısa cümleler kurun: Alzheimer hastası ile konuşurken basit kelimeler ve kısa cümleler kullanılmalı, ses tonu hafif ve nazik olmalıdır. AH olan bir kişiyle çocuk gibi ya da o orada yokmuş gibi konuşulmamalıdır. Cevap vermesi için yeterli süre tanınmalı, cevaplandırırken onu kesmemeye çalışılmalıdır. Eğer AH olan kişi bir kelimeyi ya da sonucu ifade etmekte zorlanıyorsa yavaşca aradığı kelimeyi ona hatırlatılmalıdır
Aktivite sırasında öfke krizlerine hazırlıklı olun: Kişinin daha önceki yeteneklerini göze alarak planlanmış, basit aktiviteler en uygunu olacaktır. Çok fazla beklenti olmamalıdır.

Aktiviteye başlamasına yardımcı olmak ve aktiviteyi küçük parçalara bölmek yardımcı olacaktır. Öfke ve ajitasyon işaretleri açısından dikkatli olunmalı ve böyle bir durumda nazikçe yardım edilmeli ya da hastanın ilgisini başka bir yöne çekmeye çalışılmalıdır.

Kişinin hoşuna giden aktiviteler seçilmeli ve bunu günün aynı saatlerinde yaptırmaya çalışılmalıdır.

Kendi kendine giyinmesine sabır gösterin: Alzheimer hastası olan bir kişi için giyinmek pek çok zorluğu bir araya getirmektedir. Ne giyileceğinin seçilmesi, giysilerin giyilmesi veya çıkarılması, düğmeler ve fermuarla başa çıkmak bunların içindedir. Kişinin günün aynı saatlerinde giyinmesini sağlayarak bunu günlük rutinin bir parçası haline getirmeye çalışılmalıdır. Kişi kendi kendine giyinmesi konusunda cesaretlendirilmeli, yeterli süre tanınmalıdır. Sınırlı sayıda seçeneklerden kişinin kendi tercihini yapmasına izin verilmeli eğer favorisi olan giyecekler varsa yeni bir şeyler alırken bunlara benzeyen giysiler  alınmalıdır. Giysileri giyinme sırasına göre yerleştirilmeli, eğer yardıma ihtiyacı olursa kısa ve adım adım açıklama yapılmalıdır.Kolay giyilip çıkarılan kıyafetler tercih edilmeli, elastik bluzlar ya da fermuar veya düğme yerine velcrolu birleştiriciler tercih edilmelidir.

Yemeği sınırlı sayıda ve küçük porsiyonlarla verin: Yemek yemek de bir sorun olabilir bazı hastalar sürekli yemek isterken bazılarının da iyi bir besin alımı için desteklenmesi gerekebilir. Yemek için sakin bir ortam oluşturulmalıdır. Yemek sınırlı sayıda çeşit ve küçük porsiyonlar halinde sunulmalıdır. Pipetler ve kapaklı fincanlar içimi kolaylaştıracaktır. Hasta kaplarla yemek yemekte zorlanıyorsa elle yenilebilen yiyecekler verilebilir. Yine düz tabak yerine derin tabaklarda yemek önerilebilir. Ağız ve diş sağlığı için düzenli ağız ve diş bakımı yaptırılmalıdır.

Her gün banyo yaptırmayın, arada ıslak süngerle temizleyin: Bazı hastalar banyo yapmaktan korkup, agresyon gösterebilmektedir. Banyo işi kişinin en sakin ve iletişim kurulabilir olduğu dönemde planlanmalıdır. Güvenlik konusunda dikkatli olunmalı ve hasta banyoda tek başına bırakılmamalıdır. Her gün banyo yaptırmak yerine aralarda süngerle silerek de temizlik sağlanabilir.

Hastanın tuvalet rutini oluşturulmalı: Hastalık ilerledikçe Alzheimer hastası  mesane ve barsak kontrolü ile ilgili problemler yaşayabilir. Bazen inkontinans başka bir fiziksel rahatsızlığa bağlı olarak da ortaya çıkabileceği için  mutlaka doktoru ile bu konuda görüşülmelidir. Hastayı tuvalete götürmek için bir rutin oluşturulmalı ve buna mümkün olduğunca bağlı kalmaya çalışılmalıdır. (her 3 saatte bir tekrarlamak gibi).

Uyuyabilmesi için sakın ve huzurlu bir ortam oluşturun: Alzheimer hastası olan birçok kişi ve yakınları için geceler zor geçebilmektedir. Hastayı yatağa götürmek ve uyumasını sağlamak için bazı planlamalar gerekebilmektedir. Uykuyu destekleyecek sakin ve huzurlu bir ortam oluşturmaya çalışılmalıdır. Akşamları hep aynı saatte yatması sağlanmalıdır. Gün içinde egzersiz desteklenmeli ve ufak şekerlemeler engellenmeye çalışılmalıdır. Günün ileri saatlerinde kafein alımı engellenmelidir. Eğer hasta korkuyor ve dezoryante ise yatak odası, hol ya da banyonun ışığı açık bırakılmalıdır.

Hasta sanrı ve halüsinasyon görebilir, önlem alın: Hastalık ilerledikçe Alzheimer hastasında varsanı (Halüsinasyon) ve sanrılar (delüzyon) ortaya çıkabilmektedir. Halüsinasyonlar kişinin olmayan bir şey görmesi, işitmesi, koklaması veya hissetmesidir. Delüzyon ise hastanın ikna edilemediği yanlış düşünceleridir. Bazen halüsinasyonlar ve delüzyonlar fiziksel bir hastalığın da belirtisi olabilmektedir. Bu yüzden bu durumu mutlaka doktoru ile paylaşınız. Hastayla gördüğü ya da işittiği şey konusunda tartışılmamalıdır. Kişinin ilgisi başka bir konuya çekilmeye çalışılmalıdır. Televizyonda rahatsız edici  ve şiddet içerikli bir program varsa kapatılmalıdır. Alzheimer hastası televizyon programını gerçekten ayırt edemeyebilir. Hasta güvenlikte olduğu konusunda ikna edilmeye çalışılmalı ve başkalarına zarar verebileceği objeler ortadan kaldırılmalıdır.

Gezinmelere karşı kapıları kilitli tutun: Hastayı güvende tutabilmek bakımı sağlayan kişinin en önemli sorumluluklarından biridir. Bazen Alzheimer hastalarının evden uzaklaşma ve gezinme gibi eğilimleri olabilmektedir. Kişinin bir kimlik taşıması ve bunun medikal bilgi de içermesi hasta kaybolduğunda hastayı bulanlara yardımcı olabilmektedir. Kapıların kilitli tutulması ve hastanın alışkın olduğu kilidi açabildiği durumda ek kilit uygulaması yardımcı olacaktır. İçeride ya da dışarıda tehlike yaşatabilecek eşyalar ortadan kaldırılmalıdır.