Yeni yasayla sebze-meyvedeki kaçak engellenecek
Meyve ve sebzenin tarladan tüketiciye ulaşırken fiyatların katlanmasının önüne geçecek kanun tasarısı Meclis komisyonlarında halen görüşülüyor.
Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, tarım ürünlerinin yüzde 70'inin kayıt dışı pazarlandığını, bunun da 16 milyar liraya karşılık geldiğini belirterek, yasayla bunun engelleneceğini söyledi.
Sebze ve meyvede yeni bir dönem başlatacak olan Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı dün Meclis Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu'nda görüşüldü. Alt komisyona sevkedilen tasarı kanunlaştığında ürünlerin neredeyse tarla fiyatına vatandaşa ulaştırılması sağlanacak. Ürün fiyatları, belediye ve komisyoncu paylarında yapılan kesintiyle, ilk etapta yüzde 13'e varan oranlarda ucuzlayacak.
Komisyonda tasarı ile ilgili sunum yapan Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, 'Hal Yasası'nın önemine dikkat çekerek, bu konunun gıda güvenliğinin bir parçası olarak büyük önem taşıdığını söyledi. 2008'de 27,2 milyon ton sebze, 15,6 milyon ton meyve üretimi gerçekleştirildiğini ifade eden Ergün, "Toptancı hal fiyatlarını baz aldığımızda bu miktarlara ilişkin toplam işlem değeri, yani ticaret hacmi yıllık 40 milyar lira." dedi. Ergün, Türkiye'nin ürettiği sebze ve meyvenin yaklaşık yüzde 5'ini ihraç ettiğini belirterek, "Ülke içinde kalan miktarın yüzde 25'i ne yazık ki tüketim merkezlerine ulaşamadan pazarlama sürecinde zayi oluyor; yani her yıl 10 milyar liraya yakın bir değer kaybına maruz kalıyoruz." diye konuştu. İç pazara sürülen sebze ve meyvenin yaklaşık yüzde 30'unun toptancı hallerinde işlem gördüğünü ifade eden Ergün, kalan yüzde 70'lik kısmının ise kayıt dışı pazarlandığını, bu kayıt dışılığın karşılığının da yaklaşık 16 milyar lira olduğunu bildirdi. Ergün, malların haller üzerinden pazarlanma mecburiyetinin serbest rekabeti olumsuz yönde etkilediğini, rüsum ve komisyon oranlarının ticareti zorlaştıracak ve kayıt dışılığı artıracak düzeyde olduğunu vurguladı. Tasarıyla, 'malların toptancı hale bildirimi' esası getirildiğini belirten Ergün, bu şekilde, toptancı hale bildirilmek kaydıyla toptancı hal dışında da alım satım yapılabilmesinin önünün açıldığını kaydetti.
Elmanın Amasya'dan Ankara'ya yolculuğu
Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, yeni yasayla meyve sebzenin tarla ve bahçeden tüketiciye yolculuk hikayesini bir örnekle anlattı: "Bir tüccar Amasya'daki üreticiden veya Amasya Belediyesi toptancı halinden aldığı 10 ton elmayı Ankara'nın Elmadağ ilçesinde satışa sunmak istiyor. Mevcut uygulamada, eğer Ankara Büyükşehir Belediyesi toptancı halinin Elmadağ'da hal hizmeti veren bir birimi yoksa, bu elmanın fazladan 100 kilometre bir mesafe kat ederek, önce Ankara'daki toptancı haline girmesi gibi bir zorunluluk vardı. Bu da hem zaman kaybı hem de maliyet artışı anlamına geliyor. Tasarının kanunlaşmasıyla ürünün Amasya Belediyesi toptancı haline bildirilmiş olunması yeterli olacak. Böylece zaman ve maliyet kayıplarının önüne geçilecek. Ayrıca, ürünlerde meydana gelen zayiat oranları da azalacak."
Tasarı ne
getiriyor?
Elektronik ortamda merkezî hal kayıt sistemi oluşturulacak, gerekli görülmesi halinde diğer kamu kurumları nezdindeki kayıt sistemleriyle birbirine bağlanacak.
Mevcut uygulamayla hallerde satılan mallardan yüzde 2, hal dışında satılanlardan yüzde 15 hal rüsumu alınıyor. Yeni düzenleme, hallerde satılan mallardan yüzde 1, hal dışında satılan mallardan ise yüzde 2 oranında hal rüsumu alınmasını öngörüyor.
Malların izlenebilirliğini sağlamak amacıyla ürün künyesi uygulaması getiriliyor. Künye, malların üretim yerini, cinsini, miktarını, hangi üretici ve işletmeye ait olduğunu ve varsa sertifika bilgilerini ihtiva edecek. Satıcılar, künyeleri malların kap veya ambalajlarında bulundurmakla yükümlü olacak.
Semt pazarlarındaki toplam satış yeri sayısının en az yüzde 10'u üreticilere tahsis edilecek. Üretici örgütlerinin rüsum ödemeksizin toptancı hal içinde ve dışında, toptan olarak vergi mükelleflerine satış yapabilmelerine de imkan tanınacak.
Üreticiler ile meslek mensupları arasında veya meslek mensuplarının kendi aralarında çıkan uyuşmazlıklara çözüm bulmak için, illerde ve gerekli görülen ilçelerde hal hakem heyetleri oluşturulacak.
Tasarıyla, sebze ve meyve ticaretinin, kanunun amacına uygun olarak yapılmasını sağlamak amacıyla, toptancı hal konseyinin kurulması planlanıyor.
5 yıl içinde kanunun öngördüğü asgari şartları sağlamayan mevcut hallere idari para cezası uygulanacak. Bu cezayı takip eden iki yıl içinde halen eksikliklerini gidermeyenlerin ise faaliyetleri durdurulacak.
Toptancı hallerinin kiralama ile işletilmesi ve kira süresinin 10 yılla sınırlandırılması da düzenlemede yer alan yeniliklerden biri.
Sebze ve meyvede yeni bir dönem başlatacak olan Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı dün Meclis Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu'nda görüşüldü. Alt komisyona sevkedilen tasarı kanunlaştığında ürünlerin neredeyse tarla fiyatına vatandaşa ulaştırılması sağlanacak. Ürün fiyatları, belediye ve komisyoncu paylarında yapılan kesintiyle, ilk etapta yüzde 13'e varan oranlarda ucuzlayacak.
Komisyonda tasarı ile ilgili sunum yapan Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, 'Hal Yasası'nın önemine dikkat çekerek, bu konunun gıda güvenliğinin bir parçası olarak büyük önem taşıdığını söyledi. 2008'de 27,2 milyon ton sebze, 15,6 milyon ton meyve üretimi gerçekleştirildiğini ifade eden Ergün, "Toptancı hal fiyatlarını baz aldığımızda bu miktarlara ilişkin toplam işlem değeri, yani ticaret hacmi yıllık 40 milyar lira." dedi. Ergün, Türkiye'nin ürettiği sebze ve meyvenin yaklaşık yüzde 5'ini ihraç ettiğini belirterek, "Ülke içinde kalan miktarın yüzde 25'i ne yazık ki tüketim merkezlerine ulaşamadan pazarlama sürecinde zayi oluyor; yani her yıl 10 milyar liraya yakın bir değer kaybına maruz kalıyoruz." diye konuştu. İç pazara sürülen sebze ve meyvenin yaklaşık yüzde 30'unun toptancı hallerinde işlem gördüğünü ifade eden Ergün, kalan yüzde 70'lik kısmının ise kayıt dışı pazarlandığını, bu kayıt dışılığın karşılığının da yaklaşık 16 milyar lira olduğunu bildirdi. Ergün, malların haller üzerinden pazarlanma mecburiyetinin serbest rekabeti olumsuz yönde etkilediğini, rüsum ve komisyon oranlarının ticareti zorlaştıracak ve kayıt dışılığı artıracak düzeyde olduğunu vurguladı. Tasarıyla, 'malların toptancı hale bildirimi' esası getirildiğini belirten Ergün, bu şekilde, toptancı hale bildirilmek kaydıyla toptancı hal dışında da alım satım yapılabilmesinin önünün açıldığını kaydetti.
Elmanın Amasya'dan Ankara'ya yolculuğu
Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, yeni yasayla meyve sebzenin tarla ve bahçeden tüketiciye yolculuk hikayesini bir örnekle anlattı: "Bir tüccar Amasya'daki üreticiden veya Amasya Belediyesi toptancı halinden aldığı 10 ton elmayı Ankara'nın Elmadağ ilçesinde satışa sunmak istiyor. Mevcut uygulamada, eğer Ankara Büyükşehir Belediyesi toptancı halinin Elmadağ'da hal hizmeti veren bir birimi yoksa, bu elmanın fazladan 100 kilometre bir mesafe kat ederek, önce Ankara'daki toptancı haline girmesi gibi bir zorunluluk vardı. Bu da hem zaman kaybı hem de maliyet artışı anlamına geliyor. Tasarının kanunlaşmasıyla ürünün Amasya Belediyesi toptancı haline bildirilmiş olunması yeterli olacak. Böylece zaman ve maliyet kayıplarının önüne geçilecek. Ayrıca, ürünlerde meydana gelen zayiat oranları da azalacak."
Tasarı ne
getiriyor?
Elektronik ortamda merkezî hal kayıt sistemi oluşturulacak, gerekli görülmesi halinde diğer kamu kurumları nezdindeki kayıt sistemleriyle birbirine bağlanacak.
Mevcut uygulamayla hallerde satılan mallardan yüzde 2, hal dışında satılanlardan yüzde 15 hal rüsumu alınıyor. Yeni düzenleme, hallerde satılan mallardan yüzde 1, hal dışında satılan mallardan ise yüzde 2 oranında hal rüsumu alınmasını öngörüyor.
Malların izlenebilirliğini sağlamak amacıyla ürün künyesi uygulaması getiriliyor. Künye, malların üretim yerini, cinsini, miktarını, hangi üretici ve işletmeye ait olduğunu ve varsa sertifika bilgilerini ihtiva edecek. Satıcılar, künyeleri malların kap veya ambalajlarında bulundurmakla yükümlü olacak.
Semt pazarlarındaki toplam satış yeri sayısının en az yüzde 10'u üreticilere tahsis edilecek. Üretici örgütlerinin rüsum ödemeksizin toptancı hal içinde ve dışında, toptan olarak vergi mükelleflerine satış yapabilmelerine de imkan tanınacak.
Üreticiler ile meslek mensupları arasında veya meslek mensuplarının kendi aralarında çıkan uyuşmazlıklara çözüm bulmak için, illerde ve gerekli görülen ilçelerde hal hakem heyetleri oluşturulacak.
Tasarıyla, sebze ve meyve ticaretinin, kanunun amacına uygun olarak yapılmasını sağlamak amacıyla, toptancı hal konseyinin kurulması planlanıyor.
5 yıl içinde kanunun öngördüğü asgari şartları sağlamayan mevcut hallere idari para cezası uygulanacak. Bu cezayı takip eden iki yıl içinde halen eksikliklerini gidermeyenlerin ise faaliyetleri durdurulacak.
Toptancı hallerinin kiralama ile işletilmesi ve kira süresinin 10 yılla sınırlandırılması da düzenlemede yer alan yeniliklerden biri.