Erzurum Düsünce Hareketi 'Dumlubaba'ya Dikkat Çekti

EDH’nin sehrin yatirim projelerini izledigini, ilerleyen zamanda sehrin meseleleriyle ilgili hazirladiklari dosyalari kamuoyuyla paylasacaklarini söyleyen Murat Ertas, Erzurum’un EIT 2025 Turizm Baskenti olmasi hasebiyle Dumlubaba gibi kültür turizmiyle ilgili bazi konulari da gündemlerine aldiklarini ifade etti.

“Kaynaklarda “kutsal su” olarak ifade ediliyor”

EDH Yönetim Kurulu Baskani Murat Ertas sözlerine söyle devam etti: “Israilogullarinin, Müslüman Araplarin ve Türklerin tarihi kaynaklarinda “kutsal su” olarak yer alan Dumlubaba’nin Erzurum’un uluslararasi kültür ve tabiat zenginligi oldugu bilinciyle turizme ve sehrin sosyal hayatina kazandirilmasi için Erzurum Düsünce Hareketi olarak konuyu sehrin gündemine bir kez daha tasimak istiyoruz. Dumlubaba yaz ve yayla turizmi için, inanç turizmi için Allah’in bu topraklara ihsan ettigi çok önemli bir tabiat varligidir, kutsal kitaplarda geçen Firat’in çiktigi kaynaktir. Sümercede Buranunu, Asurcada Purattu, Farsçada Frat, Arapçada al-Furat, Bati kaynaklarinda Euphrates ve Eufrate, Ibranicede Perath olarak geçen Firat’in kaynagi olan Dumlubaba suyuna dair Memlûk Tarihçi Makrizi, el-Hitat-i Makriziyye’de ‘Firat’i melekler yardimiyla Hazret-i Danyal kazip çikardi.’ der.”

Dumlubaba Yahudiler Için Neden Önemli?

EDH Baskani Murat Ertas Dumlubaba suyunu Yahudilerin çok önemsedigini ve Arz-i Mevud olarak bilinen “vaadedilmis topraklar”in kuzey hududunun Erzurum’daki bu su olduguna dikkat çekerek Yahudilerin kaynaklarinda Dumlubaba ile ilgili ayetleri kamuoyuyla paylasti: “Dumlubaba Tekvin 15. Babin 18-21. ayetlerinde ‘O günlerde Rab Abramla ahdedip dedi: Misir irmagindan (Nil) büyük irmaga, Firat irmagina kadar, bu diyari Kenileri ve Kenizzileri ve Refalari Kadmonileri ve Hittileri ve Amorileri ve Kenanlilari Girgasileri ve Yebusileri senin zürriyetine verdim.” Yesu 1.Bap. 3-4. ayetlerde ise söyle denir: “Musa’ya söyledigim gibi ayaginizin tabaninin basacagi her yeri size verdim. Siniriniz çölden ve Lübnan’dan büyük irmaga, Firat irmagina kadar. Hittilerin bütün diyari ve gün batisina dogru büyük denize kadar olacaktir.” 18. yüzyilda Anadolu’yu gezen ve Erzurum’a gelen, bu seyahatini kitaplastiran Joseph de Tournefort ise Dumlubaba suyuyla ilgili söyle der: “Firat ve Aras’in kaynaklarinin bulundugu Erzurum ovasinin dünya cennetinde bulundugu konusunda hiç süphe yok. Âdem ile Havva’nin burada yaratildigina inanmaya meyilliyim. Burasi kitabi Mukaddes’te Tekvin’de bahsedilen yerdir.”

Islam Kaynaklarinda Dumlubaba

9. yüzyilda yasamis Müslüman tarihçi Hüseyin b. Ali el-Mesudî ise Murûc ez-Zeheb adli eserinde ‘Firat suyundan bir kere içen üç veya yedi kere içer, büyük bir berekettir. Eger Irak ve Anadolu halki Firat’in bereketini ve yararlarini bilselerdi Firat’in iki tarafina kubbeler ve engel duvarlari yaparlardi. Her afet ve hastaliga yakalanan, sifa niyetine bu Firat’a üç kere girip yikansa çesitli hastaliklardan kurtulur.’ der. Ayni eserde Hz. Ali’ye atfedilen ‘Ey Kufeliler nehrimiz Firat’a cennetten iki oluk karisir.” sözü de asirlardir bu topraklarda Dumlubaba suyuna kutsiyet veren halkin inanç kodlarini ortaya koymaktadir. Evliya Çelebi Seyahatname’sinde Kuran-i Kerim’i kaynak ve bütün tefsircileri de sahit göstererek Mürselât süresinin 27. ayetinin bahsettigi suyun bu Erzurum suyu oldugunu iddia etmektedir.

“Hak ettigi günlere dönmesi gerek”

EDH Yönetim Kurulu Baskani Murat Ertas, Dumlu kelimesinin ses özelligine de dikkat çekerek Dede Korkut Destanlarinin kültür cografyasinin göbegi olan Erzurum’da “Dumlu” kelimesinin geçmesi, Dede Korkut hikayelerinden birinin Deli Dumrul olmasi, Ibn-i Batuta’da yer alan Ahi Duman Baba ismi vb. kelimelerin “Dum” sesiyle baslamasini kelimenin anlam ve kaynak akrabaligi oldugu göstermesi açisindan önemli oldugunu söyleyerek tarihçiler arasinda Ahi Duman Baba’nin Dumlu Baba oldugu görüsünü de hatirlatti. 1470’te Ebubekir Tihranî’nin kaleme aldigi ve o vakitler Erzurum’a da hâkim olan Akkoyunlu Hükümdari Uzun Hasan’a ithaf ettigi “Kitab-i Diyarbekiriyye” adli eserinde Firat’in kaynagi da olan Dumlubaba’nin alemin göbegi (Naf-i Âlem) olarak anildigini söyleyen Murat Ertas asirlardir Erzurumlularin ziyaret ettigi, eskiden bir de zaviyenin de bulundugu Dumlubaba suyunun ve çevresinin yeniden eski canli günlerine kavusmasi için herkesin el birligiyle gayret etmesi gerektigini söyledi.



Erzurum Düsünce Hareketi’nin Önerileri

EDH Baskani Ertas: “Dumlubaba suyunun üzeri bundan on yil evvel büyük bir hatayla beton kafes içine alinmisti. Halkimizi üzen ve kamuoyunun tepkisini çeken bu hatadan dönüldü ama bu beton kafes ortadan kaldirilmadi. Civar köylülerin yiktigi beton kafesin hafriyati ve kalintilari halâ orada durmakta, çevre kirliligine ve kötü bir görüntüye neden olmaktadir. Dumlubaba’nin yaz ve yayla turizmine, Pir Ali Baba gibi inanç turizmine kazandirilmasi için daga çikan yolun iyilestirilmesi, çevresinin dogal hale getirilmesi, yikilan ve kalintilari olan noktaya bir zaviye yapilmasi ve Erzurum ovasindan Dumlubaba’ya yürüyüs yolu yapilmasini, su kaynaginin dogal halini bozmadan suyun yerel sermayeyle isletilmesini öneriyoruz. Dumlubaba suyu tüm insanligin ve tüm Erzurumlularindir. Tanitilmasi halinde buranin basta Arap turistler olmak üzere yerli ve yabanci çok sayida turist çekecegini düsünüyoruz.” dedi.