Göreli Yoksulluk Orani Yüzde 13,9 Oldu

Türkiye Istatistik Kurumu (TÜIK), 2023 yili Yoksulluk ve Yasam Kosullari Istatistikleri’ni paylasti. Yoksulluk ve Yasam Kosullari Istatistiklerinin hesaplandigi Gelir ve Yasam Kosullari Arastirmasi 2023 yili sonuçlarina iliskin gelir bilgileri, bir önceki takvim yili olan 2022 yilini referans aliyor. Gelir ve yoksulluk hesaplamalarinda; hanehalki gelirleri, büyüklügü ve kompozisyonu dikkate alinarak esdeger hanehalki kullanilabilir fert gelirine dönüstürülüyor.

Toplumun genel düzeyine göre belirli bir sinirin altinda gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayiliyor. Esdeger hanehalki kullanilabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alinarak belirlenen yoksulluk sinirina göre, yoksulluk orani 2023 yilinda 0,5 puan azalarak yüzde 13,9 oldu. Medyan gelirin yüzde 60’i dikkate alinarak belirlenen yoksulluk sinirina göre hesaplanan yoksulluk orani ise son yilda 0,1 puan artarak yüzde 21,7 olarak gerçeklesti.

Esdeger hanehalki kullanilabilir fert medyan gelirinin yüzde 40’i dikkate alinarak belirlenen yoksulluk sinirina göre, yoksulluk orani bir önceki yila göre 0,2 puanlik azalis ile yüzde 7,4 olarak gerçeklesti. Medyan gelirin yüzde 70’i dikkate alinarak belirlenen yoksulluk sinirina göre hesaplanan yoksulluk orani ise bir önceki yila göre 0,4 puanlik artis ile yüzde 29,7 oldu.

En düsük yoksulluk orani çekirdek aile bulunmayan birden fazla kisiden olusanlar hanelerde

Hanehalki tipine göre esdeger hanehalki kullanilabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alinarak hesaplanan yoksulluk oranlarina bakildiginda; çekirdek aile bulunmayan birden fazla kisiden olusan hanehalklarinda yoksulluk orani bir önceki yila göre 3,7 puan azalarak yüzde 8,0, tek kisilik hanehalklarinda ise 2,0 puan artarak yüzde 9,5 olmustur. En az bir çekirdek aile ve diger kisilerden olusan hanehalklarinin yoksulluk orani 2,1 puan azalarak yüzde 17,5, tek çekirdek aileden olusan hanehalklarinin yoksulluk orani ise 0,3 puan azalarak yüzde 13,6 oldu.

Okur-yazar olmayanlarin yüzde 27,8’i, yüksekögretim mezunlarinin ise yüzde 3,2’si yoksul

Esdeger hanehalki kullanilabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alinarak hesaplanan yoksulluk oranina göre; okur-yazar olmayan fertlerin yüzde 27,8’i, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 24,7’si, lise alti egitimlilerin yüzde 14,0’i, lise ve dengi okul mezunlarinin ise yüzde 7,7’si yoksul olarak hesaplandi. Yüksekögretim mezunlari ise yüzde 3,2 ile en düsük yoksulluk oranina sahip grup oldu.

Maddi ve sosyal yoksunluk orani yüzde 14,4 oldu

Maddi ve sosyal yoksunluk orani hesabinda hane düzeyinde sorgulanan degiskenler; otomobil sahipligi, ekonomik olarak beklenmedik harcamalari yapabilme, evden uzakta bir haftalik tatil masrafini karsilayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçlari ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balik içeren yemek yiyebilme, evin isinma ihtiyacini karsilayabilme ve mobilyalari eskidiginde degistirebilme durumudur.

Bu oran için fert düzeyinde toplanan degiskenler ise; eskimis giysileri yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabiya sahip olabilme, ayda en az bir kez tanidiklari ile toplanabilme, ücretli bos zaman faaliyetlerine katilabilme, kendini iyi hissetmek için bir miktar para harcayabilme ve kisisel amaçli kullanim için internet sahipligi olarak belirlenmistir.

Yukarida belirtilen on üç maddenin en az yedisini karsilayamayanlarin orani olarak tanimlanan maddi ve sosyal yoksunluk orani; 2022 yilinda yüzde 16,6 iken 2023 yili anket sonuçlarinda 2,2 puan azalarak yüzde 14,4 olarak tahmin edildi.

Sürekli yoksulluk orani yüzde 12,3 oldu

Dört yillik panel veri kullanilarak hesaplanan sürekli yoksulluk orani, esdeger hanehalki kullanilabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ina göre son yilda ve ayni zamanda önceki üç yildan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadir. Buna göre, 2023 yili anket sonuçlarina göre sürekli yoksulluk orani bir önceki yila göre 1,7 puan azalarak yüzde 12,3 oldu.

Göreli yoksulluk orani en düsük TRC1 (Gaziantep, Adiyaman, Kilis) bölgesinde gerçeklesti

Ülkemizde yasanan deprem nedeni ile 2023 yilinda TR63 (Hatay, Kahramanmaras, Osmaniye) bölgesinde alan çalismasi yapilamadigi için Istatistiki Bölge Birimleri Siniflandirmasi (IBBS) ayriminda verilen bölgesel sonuçlar 25 bölgeyi kapsamaktadir.

IBBS 2. Düzey bölgelerinin her biri için esdeger hanehalki kullanilabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’sine göre hesaplanan yoksulluk sinirina göre, gelire dayali göreli yoksulluk oraninin en yüksek oldugu bölgeler; yüzde 16,1 ile TRA2 (Agri, Kars, Igdir, Ardahan), yüzde 14,0 ile TR41 (Bursa, Eskisehir, Bilecik) ve yüzde 13,9 ile TR82 (Kastamonu, Çankiri, Sinop) oldu.

Göreli yoksulluk orani en düsük olan IBBS 2. Düzey bölgeleri ise yüzde 4,8 ile TRC1 (Gaziantep, Adiyaman, Kilis), yüzde 7,1 ile TRC3 (Mardin, Batman, Sirnak, Siirt) ve yüzde 8,0 ile TRC2 (Sanliurfa, Diyarbakir) oldu.

Yoksulluk veya sosyal dislanma riski altinda olanlarin orani yüzde 31,0 oldu

Yoksulluk veya sosyal dislanma riski altinda olanlar; göreli yoksulluk, maddi ve sosyal yoksunluk ve düsük is yogunlugu göstergelerinin en az birinden yoksun olanlari ifade etmektedir.

Son yil sonuçlarina göre fertlerin yüzde 31,0’i yoksulluk veya sosyal dislanma riski altinda kaldi. Bu oran yas gruplarina göre incelendiginde; 0-17 yas grubunda yüzde 39,7, 18-64 yas grubunda yüzde 28,0, 65 ve üstü yas grubunda ise yüzde 26,6 olarak tahmin edildi.

Kendilerine ait bir konutta yasayanlarin orani yüzde 56,2 oldu

Oturulan konuta sahip olanlarin orani geçen yila göre 0,5 puan azalarak 2023 yilinda yüzde 56,2 olarak hesaplanirken, kirada oturanlarin orani yüzde 27,8, lojmanda oturanlarin orani yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayip kira ödemeyenlerin orani ise yüzde 15,1 oldu.

Konutun izolasyonundan dolayi isinamama en çok karsilasilan konut ve çevre problemi oldu

Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 32,6’si konutunda izolasyondan dolayi isinma sorunu yasarken yüzde 32,0’i ise sizdiran çati, nemli duvarlar, çürümüs pencere çerçeveleri vb. problemlerle, yüzde 19,8’i trafik veya endüstrinin neden oldugu hava kirliligi, çevre kirliligi veya diger çevresel sorunlarla karsilasti.

Taksit ödemeleri veya borçlari olanlarin orani yüzde 58,0 oldu

Geçen yila göre konut alimi ve konut masraflari disinda borç veya taksit ödemesi olanlarin orani 1,4 puan azalarak yüzde 58,0 oldu. Nüfusun yüzde 5,7’sine bu ödemeler yük getirmezken yüzde 14,9’una çok yük getirdi. Konut masraflarinin çok yük getirdigi hanelerin orani 0,3 puan artarak yüzde 17,5 olurken, bu masraflarin biraz yük getirdigi hanelerin orani 8,8 puan artarak yüzde 66,5 oldu. Konut masraflarin yük getirmedigini belirten hanelerin orani geçen yila göre 9,2 puan azalis ile yüzde 15,9 hesaplandi.

Hanelerin yüzde 58,8’i evden uzakta bir haftalik tatil masraflarini, yüzde 39,2’si iki günde bir et, tavuk ya da balik içeren yemek masrafini, yüzde 31,8’i beklenmedik harcamalari, yüzde 19,5’i evin isinma ihtiyacini, yüzde 64,2’si eskimis mobilyalarin yenilenmesini ekonomik olarak karsilayamadigini beyan etti.