Risk Faktörleri Engellenirse Alzheimer Hastaligina Yakalanmayabilirsiniz
Dünyada 47 milyon Alzheimer hastasi bulunuyor ve 2030 yilinda bu sayinin 76 milyon, 2050’de ise 135.5 milyon hasta olmasi bekleniyor. Türkiye’de ise 600.000 aile bu hastalikla mücadele ediyor. Her 3 saniyede 1 kisi ise demans hastasi oluyor. Medicana Saglik Grubu uzmanlari Alzheimer hastaligi ve tedavisine yönelik önemli açiklamalarda bulundu.
Alzheimer hastaliginda görülen geri dönüssüz hücre kaybi, aslinda beyinde ve özellikle belirli bölgelerinde anormal proteinlerin birikiminden kaynaklandigina dikkat çeken Doç. Dr. Selda Korkmaz Yakar, “Burada sözü edilen proteinler; amiloid beta ve tau proteinidir. Aslinda hücre ölümünün neden oldugu sorusunun cevabi ayni zamanda hastaligin nasil tedavi edilecegine de cevap olmustur. Günümüzde tedavi seçenekleri ve artan çalismalar da aslinda bu iki proteini hedef almistir. Anormal protein birikimi önlenebilirse hücre kaybinin sonucu olarak Alzheimer hastaliginin tedavi edilebilecegine inanilmaktadir. Önümüzdeki yillarda tau proteinini hedef alan ilaç seçenekleri de beklenmekte ve yogun olarak çalisilmaktadir” açiklamasinda bulundu. Alzheimer hastaliginin düzeltilebilir ve düzeltilemez risklerin varligina bagli olarak gelisme gösterdigini ifade eden Doç. Dr. Selda Korkmaz Yakar, “Düzeltilemez risk faktörleri; genetik, yas, cinsiyet gibi etkenlerdir. Diger yandan düzeltilebilir risk faktörleri bizim için daha önemlidir, çünkü düzeltilebilir risk faktörlerini önleyebilirsek hastalik baslangici gecikir ve hatta hastaligin olusumu engellenir. Sözü edilen düzeltilebilir risk faktörleri; diyabet, hipertansiyon, kafa travmasi, stres, depresyon ve obezite varligidir” dedi.
Alzheimer hastaligi, nörolojik bir hastalik oldugunu ifade eden Nöroloji Uzmani, Uzm. Dr. Oguzhan Onultan,”Genellikle ilerleyici hafiza kaybi, bilissel gerileme ve kisilik degisiklikleri gibi belirtilerle karakterize edilen bir hastaliktir. Alzheimer hastaligi, beyindeki sinir hücreleri arasindaki baglantilari ve islevleri etkileyen birçok patolojik sürecin sonucunda ortaya çikar. Bu hastaligin nedenleri tam olarak anlasilamamis olsa da genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadigi düsünülmektedir.” dedi.
Ve hastaligin genel olarak belirtilerinden söyle bahsetti: “Alzheimer hastaliginin belirtileri, hastaligin ilerleyisine bagli olarak degisebilir ve yasa göre farklilik gösterebilir. Ancak genel olarak Alzheimer’in belirtileri sunlar olabilir: Bellekte zayiflama: Alzheimer hastalari, özellikle yakin tarihteki olaylari kaydetme veya bilgileri hatirlamakta zorluk yasarlar. Ilerledikçe bu bellekteki zayiflik daha da belirgin hale gelebilir. Bilissel sorunlar: Zihinsel islevlerdeki bozulmalar, düsünme yetenegi, problem çözme, karar verme ve mantikli düsünme gibi bilissel islevlerde sorunlara yol açar. Dil sorunlari: Alzheimer hastalari konusma ve yazma yeteneklerinde zorlanabilirler. Kelimeleri unutma, cümleleri olusturma ve dil bozukluklari gibi sorunlar ortaya çikabilir. Karar verme güçlügü: Alzheimer hastalari günlük yasam kararlarini almakta zorlanabilirler. Basit kararlar bile onlar için karmasik hale gelebilir. Yerlesiklik sorunlari: Alzheimer hastalari, zaman ve mekânin yani sira yerlesikliklerini de kaybedebilirler. Evlerinde veya çevrelerinde kaybolma riski tasirlar. Kisilik ve davranis degisiklikleri: Alzheimer hastalarinda kisilik degisiklikleri (örnegin agresiflik, süphecilik) ve davranis bozukluklari (örnegin huzursuzluk, asiri kaygi) sikça görülür. Sosyal ve mesleki gerileme: Alzheimer hastalari sosyal iliskilerini sürdürmekte ve is, veya mesleki yasamlarini sürdürmekte zorlanabilirler. Alzheimer hastaliginin belirtileri, kisiden kisiye farklilik gösterebilir ve hastaligin ilerleyisine bagli olarak artabilir. Hastaligin erken dönemlerinde belirtiler hafif olabilir ve bazen dikkat çekmeyebilir. Ancak ilerledikçe, bu belirtiler daha belirgin hale gelir. Alzheimer hastaligi yasla birlikte riski arttirsa da, her yasta ortaya çikabilir. Genellikle 65 yas üstü bireylerde daha sik görülür, ancak daha genç yaslarda da teshis edilebilir (erken baslangiçli Alzheimer). Bu nedenle, yasla birlikte unutkanlik veya diger bilissel sorunlar yasayan kisilerin bir saglik profesyoneli tarafindan degerlendirilmesi önemlidir. Erken teshis, tedaviye baslama ve hastaligin ilerlemesini yavaslatma açisindan önemlidir.” dedi.
Alzheimer hastalarinda tedavi süreçlerinden de bahseden Uzm. Dr. Onultan sözlerine söyle devam etti: “Alzheimer hastaligi su anda kesin bir tedavi yöntemi bulunmayan ilerleyici bir nörolojik hastaliktir. Hastaliginin ilerlemesini yavaslatmaya ve semptomlari hafifletmeye yönelik bazi tedavi ve müdahaleler mevcuttur. Iste bazi tedavi ve yavaslatma yöntemleri:
Ilaç Tedavisi: Alzheimer hastalarinin semptomlarini hafifletmek ve hastaligin ilerlemesini yavaslatmak için belirli ilaçlar kullanilabilir. Bu ilaçlar arasinda asetilkolinesteraz inhibitörleri ve memantin gibi nörotransmitterlerin islevini etkileyen ilaçlar bulunmaktadir. Bu ilaçlar, zihinsel islevleri iyilestirmeye veya semptomlari bir süreligine kontrol altina almaya yardimci olabilir.
Bilissel Rehabilitasyon: Alzheimer hastalari için bilissel rehabilitasyon programlari tasarlanabilir. Bu programlar, hastalarin bilissel becerilerini korumalarina yardimci olmak amaciyla zihinsel egzersizler içerir. Bu egzersizler bellek, dil, problem çözme ve diger kognitif yetenekleri hedefler.
Saglikli Yasam Tarzi Degisiklikleri: Saglikli bir yasam tarzi, Alzheimer hastaliginin ilerlemesini yavaslatmaya yardimci olabilir. Düzenli egzersiz, saglikli beslenme, uyku düzenine dikkat etme ve sosyal etkilesim saglama gibi faktörler, beyin sagligini korumak için önemlidir.
Destek ve Bakim: Alzheimer hastalari için destek ve bakim, yasam kalitelerini artirabilir. Aile üyeleri veya profesyonel bakicilar tarafindan saglanan destek, hastalarin günlük yasam aktivitelerini sürdürebilmelerine yardimci olabilir. Alzheimer hastaligina yönelik tedavi, hastaligin erken evrelerinde baslandiginda daha etkili olabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiginde bir saglik profesyoneli ile iletisime geçmek önemlidir. Ancak, hastaligin ilerlemesi kaçinilmazdir ve tedaviler semptomlarin kontrol altina alinmasina yardimci olsa da, hastaligi tamamen durduramazlar.” dedi.
Alzheimer’dan korunmada ve hizinin yavaslatilmasinda saglikli beslenme büyük bir rol oldugunu ifade eden Beslenme ve Diyetetik Uzmani, Dyt. Kübra Sert ,”Yapilan çalismalarda; doymus yag asitleri, yüksek enerjili diyet ve yüksek alkol tüketiminin Alzheimer riskini arttiriyor. Alzheimer’dan korunmada Akdeniz Tipi Beslenme oldukça önemlidir. Doymus yag ve trans yag tüketiminin azaltilmasi, sebze ve meyve tüketiminin artirilmasi, E vitamini ve B12 vitaminlerinden zengin beslenme Alzheimer’ dan korunmada alinabilecek etkili yöntemlerden biridir.Alzheimer hastalarinda istahsizlik, beslenme bozuklugu, asiri yeme ve besin disindaki seyleri yeme durumu gibi beslenme bozukluklari görülebilmektedir. Bu nedenle her hastanin diyeti kendine özgü olmalidir. Hastanin ihtiyacina yönelik sagligini olumlu etkileyen bir program olusturulmalidir.” diye açiklamalarda bulundu. Alzheimer hastalarinda beslenmeye yönelik ipuçlari veren Dyt. Kübra Sert sözlerine söyle devam etti:
Antioksidanlardan Zengin Bir Diyet: Meyve, Sebze, Yesil Çay gibi antioksidanlar beyin sagligini desteklemektedir. Bu nedenle diyette sebze ve meyvelere yer verilmelidir. Örnegin: ispanak karnabahar lahana yaban mersini çilek, portakal
Yaglar: Ceviz, Avokado, Zeytin Yagi, Keten Tohumu gibi beyin fonksiyonunu destekleyen saglikli yag alternatifleri tercih edilmelidir. Omega-3 açisindan zengin baliklara diyette verilmelidir. Örnegin: somon, sardalya, ton baligi.
B Vitaminleri: B6, B12 VE Folik Asit gibi B grubu vitaminleri içeren besinler beyin sagligini destekler. Alzheimer hastalarinin diyetlerinde B vitaminleri açisindan zengin besinlere yer verilmesi sagligin seyri açisindan önemlidir. Örnegin; yumurta, süt ürünleri yesil yaprakli sebzeler
Sivi Alimina Dikkat: Dehidrasyon, Alzheimer semptomlarini olumsuz etkileyen bir durumdur. Bu nedenle hastanin düzenli sivi alimi takip edilmeli ve su içmeye tesvik edilmeli. Düzenli ve Dengeli Beslenme: Alzheimer hastalarinin düzenli ve saglikli beslenmesi, hastaligin seyrini önemli ölçüde etkileyen bir faktördür. Dolayisiyla hastanin da hasta yakinlarinin da beslenme konusunda uzmanlar tarafindan bilinçlendirilmesi gerekir.