Yetersiz Isinma, Spor Yaralanmalarinin Nedenlerinde Basi Çekiyor
Eskisehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Spor Hekimligi Anabilim Dali Dr. Ögretim Üyesi Erdem Atalay, spora katilimin saglik ve iyilik hali üzerinde olumlu oldugunu, ancak ayni zamanda kisisel ve çevresel faktörlerden dolayi bazi sakatliklara yol açabilecegini belirtti.
Ancak kas zayifligi, yorgunluk, anatomik sorunlar, psikolojik faktörler ve geçirilmis tam tedavi edilmemis yaralanmalar gibi çesitli kisisel faktörlerle birlikte, kötü spor teknigi, yetersiz antrenman, yanlis ayakkabi gibi kötü malzeme kullanimi ve kurallara uymamak gibi çevresel faktörlerin de spor sakatliklarina yol açabildigini söyledi.
Atalay, “Spor yaralanmalarinin önlenmesi için bu kisisel ve çevresel faktörlerin düzeltilmesinin yaninda, sporcularin düzenli saglik kontrollerinden geçmesi ve eksiklikleri belirlenerek gerekli önlemlerin, hekim önerileri çerçevesinde alinmasi tavsiye edilmektedir. Spor yaralanmalarinin olusmasinda önemli bir diger faktör, antrenman öncesinde yetersiz isinmadir. Bu nedenle antrenman öncesi isinmanin, sonrasinda germe egzersizlerinin, vücudun daha erken toparlanmasi için antrenman sonrasinda soguma ve germe egzersizlerinin yapilmasi gerekmektedir” diye konustu.
Akut yaralanmada neler yapilmali?
Spor yaralanmalarinin büyük bir kismini diz, omuz ve ayak bilegi ve benzeri eklemlerinin yaralanmalari, bag, kas ve tendon gibi yumusak doku yaralanmalari ile kemik ve kikirdak gibi yaralanmalarin olusturdugunu kaydeden Dr. Ögr. Üyesi Atalay, akut yaralanma için sunlari söyledi:
“Ilk yaklasimda dokuyu koruma ve dinlendirme, soguk uygulama, bandaj ile kompresyon ve dokuyu kalp seviyesinden yükseltme önerilmektedir. Soguk uygulama ve dokuyu yükseltme agri, kan akimini ve sisligi azaltip hücresel metabolizmayi yavaslatarak ikincil hasarlanma riskini düsürmekte ve doku iyilesmesini hizlandirmaktadir. Istirahatte veya gece devam eden agrinin varligi, uzamis sabah agrisi, otuz dakikadan fazla devam eden eklem katiligi ve son fiziksel aktiviteye bagli olarak gelisen sisligin devam etmesi, dokuda enflamasyonun yani iyilesme yanitinin devam ettigini göstermektedir.”
Derecelerle kas yaralanmalari
Kas yaralanmalarinin, sporda en sik görülen yaralanma tipi oldugunu ve genellikle üç seviyede derecelendirildigini kaydeden Dr. Ögr. Üyesi Atalay, “Daha yüksek derece yaralanmalar iyilesme için daha uzun süre gerektiren daha ciddi yaralanmalari olusturmaktadir. Bölgesel agriya neden olan, ancak kuvvet kaybi yapmayan ve minimal bir hasarla giden az sayida kasin etkilenmesi 1. derece yaralanma olarak isimlendirilmektedir. 2. derece kas yaralanmalarinda daha fazla sayida kas lifi etkilenmekte ve daha büyük oranda agri, sislik ve kuvvet kaybi görülmektedir. Kasin tamamen yirtilmasi ise 3. derece yaralanma olarak siniflandirilmaktadir. Derecelendirme kas hasarinin siddetini veya boyutunu belirtmektedir. Ancak yaralanma derecesi ayni olan bireylerin iyilesme sürelerinde farkliliklar görülmektedir. Yaralanmalarin anatomik konumu ve etkilenen doku tipine göre iyilesme süreleri degisiklik göstermektedir. Akut kas yaralanmalarinin tedavisinde amaç sporcunun önceki performans düzeyine ve en düsük yaralanma riski ile aktiviteyi dönmesini saglamaktir. Erken dönemde soguk uygulama, bandaj ile kompresyon ve dokuyu kalp seviyesinden yukariya yükseltme adimlari uygulanmaktadir. Özellikle erken dönemde kas hasarini artirmamak için kasin aktif kullanilmasi, sicak uygulama ve derin masajdan kaçinilmasi gerekmektedir. Erken dönem sonrasinda kasin güçlendirecek egzersizler ile kas dayanimimin artmasi saglanmalidir” dedi.
“Bag yaralanmalarinda tam iyilesme birkaç ay sürebiliyor”
Hafif ve orta dereceli bag yaralanmalarinda dokuyu koruma ve dinlendirme, soguk uygulama, bandaj ile kompresyon ve dokuyu kalp seviyesinden yükseltme adimlarinin uygulandigini kaydeden Dr. Ögr. Üyesi Atalay sonrasinda, doku iyilesmesini hizlandirmak, eklem katiligini önlemek ve ileri hasardan korumak için kaslarin kuvvetlendirilmesi gerektigini söyledi.
Bag yirtiklarinda bagin tam olarak iyilesmesinin birkaç ay sürebildigini belirterek, “Tekrar yaralanmayi önlemek için agirlik ve spora özgü çalismalar önerilmektedir. Bag yaralanma seviyesi 3 derece ise diz ön çapraz bag yaralanmalarinda oldugu gibi cerrahi onarim gerekebilmektedir. Akut spor yaralanmalari disinda özellikle elit seviye sporcularda görülen asiri kullanim yaralanmalari da spor hekimliginin en sik karsilastigi yaralanmalar içinde bulunmaktadir. Bu yaralanmalarda genellikle destek tedavisinin yaninda sporcunun doku iyilesmesine izin vermesi için dinlenmesi önerilmekte ve uygun egzersiz programlari ile tekrar spora dönüsü saglanmaktadir. Spor yaralanmalarinin yaninda ayrica obezite ve diyabet gibi birçok kronik hastaligin önlemesine ve tedavisine yönelik egzersiz reçeteleri, spor hekimligi polikliniklerinde düzenlenmekte ve toplum sagliginin sürdürülmesi ve arttirilmasi için katki saglanmaktadir” dedi.