Iyot Yetersizligi Farkli Hastaliklarin Nedeni

Çocuk Sagligi ve Hastaliklari Uzmani Dr. Gizem Samli, hamilelik döneminde anne adayinin yeterli iyot alamamasinin bebeklerde düsük dogum agirligindan zeka geriligine, hatta ölüme yol açabilecegine dikkat çekerek, “Yenidoganda, erken bebek ölümü, fiziksel bozukluk, gelisme geriligi ve sagirlik da gelisebiliyor. Çocukluk döneminde iyot eksikligine bagli zeka geriligi, egitim hayatinda basarisizlik ve büyümede yavaslik da olabiliyor. Vücudumuzun üretemedigi bu elementin sofra tuzu basta olmak üzere deniz ürünleri, et, süt ve yumurta gibi besinlerden karsilanabilir. Tuzun yemek pistikten sonra eklenmesi gerekiyor” dedi.



Guatr kizlarda daha çok görülüyor

Iyotun tüm vücut hücrelerinde bulunan tiroit hormonlarinin sentezi için gereken, bagisiklik sistemini güçlendirme, enfeksiyonlardan korunma ve kanser gelisimini önlemede etkin bir element oldugunu vurgulayan Dr. Samli, söyle devam etti:

“Iyot eksikligi ile tiroit bezinin büyümesi (guatr) arasinda dogrudan bir baglanti vardir. Iyot eksikligi hafif ise ergenlik ve gebelik gibi hormon gereksiniminin arttigi durumlar disinda guatr gözle görülür hale gelmez. Orta derecedeki iyot eksikliginde dokulardaki serbest iyot, tiroit bezine dönerek normalden daha fazla miktarda tiroit hormonu sentezlenir. Bu artmis aktivite, tiroit hormonunun dokulardaki gereksinimini karsilayacak olan tiroit bezinin büyümesi (guatr) ile saglanir.”

Deniz suyunun iyot açisindan zengin oldugundan sahil bölgelerinde yasayanlarda bu hastaligin daha nadir oldugunu ifade eden Dr. Gizem Samli, “Dünya Saglik Örgütü’nün iyot eksikligi olarak tanimladigi bölgede dünya nüfusunun üçte biri yasiyor. Ülkemiz, orta derecede iyot eksikligi bölgesi olarak tanimlaniyor, guatr görülme sikligi ise yüzde 30 civarinda” diye konustu.



Hamilelikte iyot ihtiyaci artiyor

Vücudun, iyot elementini üretemediginin altini çizen Samli, “Bu nedenle iyot açisindan zengin besinleri sofradan eksik etmemek gerekiyor. Kabuklu deniz ürünleri, tuzlu su baliklari, ton baligi, mezgit, ispanak, soya fasulyesi, salgam, pazi, kabak, kuru fasulye, sarimsak gibi sebzeler, çilek, peynir, süt ve süt ürünleri çok önemli kaynaklar. Kullanilan sofra tuzunun da muhakkak iyotlu olmasi gerekiyor” seklinde konustu.

Günlük önerilen iyot miktarinin, yasamin ilk bes yili için 90 mikrogram, 6-12 yas dönemi için 120 mikrogram, 12 yasindan büyük çocuklar ve yetiskinler için de 150 mikrogram düzeyinde oldugunu ancak hamilelerin ve emziren kadinlarin daha fazla iyoda ihtiyaç duyduguna dikkat çeken Dr. Gizem Samli, onlar için gereken miktarin günlük 225 mikrogram oldugunu kaydetti.



"Iyot eksikligi sagligimizi her yönden etkiliyor"

Çocuklarda özellikle ilk üç yilda merkezi sinir sisteminin gelisiminde tiroit hormonlarinin büyük rolü oldugunu ifade eden Dr. Gizem Samli, sunlari kaydetti:

“Iyot eksikligine bagli yetersiz tiroit hormon sentezi zeka geriligi, gelisme geriligi, sagirlik ve konusma bozukluklari yapiyor. Önlenebilir zeka geriligi nedeni olarak bilinen iyot eksikligi, IQ düzeyinde (zeka seviyesi) 12-13 puan azalmaya neden oluyor. Iyot eksikligi; küçük ve okul çagi çocuklarda guatr, ders basarisinda düsme, hafizada ve konsantrasyonda bozulma, dikkat eksikligi sendromu, anksiyete, depresyon, boy kisaligi ya da ebeveyne göre boyda gerilik, kabizlik, kilo artisi, kolesterol, trigliserit artisi, dirençli demir eksikligi anemisi, saç dökülmesi, tirnaklarda kolay kirilma, sik enfeksiyon geçirmeye yol açabilir. Daha büyük çocuk ve eriskinlerde guatr, hipotiroidi, kisirlik, meme kanseri, gebelikte ölü dogum, düsük, dogumsal anomaliye neden olabiliyor.”

Yemegin tuzu pistikten sonra eklenmeli

Dr. Gizem Samli, sadece sebze tüketilen vegan-vejetaryen beslenme biçiminde brokoli, karnabahar, Brüksel lahanasi ve soya gibi besinlerin çig olarak fazlaca tüketilmesi, sigara ve flor elementine asiri maruziyetin iyot emilimini bozarak iyot eksikligine yol açtigini söyledi.



Türkiye’de sofra tuzlarinin iyotlu olmasinin zorunlu oldugunu belirten Dr. Gizem Samli, “Bir gram sofra tuzu 70 mikrogram iyot içerir. Ancak iyotlu tuz yemekler pistikten sonra eklenmelidir. Çünkü pisirme sirasinda kullanilirsa iyot bozuluyor” dedi.