Cezayir'deki Genel Seçimde Çok Parçali Bir Parlamento Ve Rejim Partilerinin Gerilemesi Bekleniyor
ORSAM Arastirmacisi Cezayirli Dr. Abdunnur Tumi: 'Ülke siyasetinde yeni aktörler yükselecek. Islamcilar, bagimsizlardan olusan yeni nesil bir siyasi sinif öne çikacak, bu sirada rejim yanlisi partiler güç kaybedecek' Cezayirli siyasi arastirmaci Zeynelabidin Gibulli: 'Parlamentodan bir çogunluk çikmayacak. Çok parçali bir parlamentoya tanik olacagiz. Milliyetçiler, Islamcilar, rejimle çikar iliskili olusumlar ve bagimsizlar yer alacak. Seçimlerden daha ilgi çekici kisim, sonrasinda olusacak koalisyon ve hükümet'
ENES CANLI - Uzmanlara göre Cezayir'de yarin yapilacak erken genel seçimde, çok parçali bir parlamento yapisinin ortaya çikmasi, bagimsizlar ve Islami egilimli partilerin yükselmesi, rejim yanlisi partilerin ise güç kaybetmesi kuvvetle muhtemel görünüyor.
Kuzey Afrika'nin petrol zengini ülkesi Cezayir, 20 yillik Abdulaziz Buteflika iktidarinin sona ermesinden iki yil sonra yeni bir seçim sistemi ve hareketli siyasi atmosferin gölgesinde erken seçime gidiyor.
Yaklasik 24 milyon kayitli seçmenin bulundugu ülkede cumartesi günü yapilacak seçimde Ulusal Halk Meclisine gidecek 407 milletvekili belirlenecek.
Henüz birkaç ay önce kabul edilen yeni seçim sisteminde, seçmenlerin aday listeleri arasindan istedikleri siralamayi seçebilecekleri "açik liste" seçim sistemi getirildi. Bu sayede temsilin arttirilmasi hedefleniyor.
Seçimlerle ilgili birçok düzenleme ve denetim de Içisleri Bakanligindan alinarak yeni Anayasa ile kurulan Bagimsiz Ulusal Seçim Idaresine verildi. Yönetim bu adimla seçimlerin seffaf yürüyecegi mesajini veriyor.
Yeni yasa ayrica partilerin ve bagimsiz listelerin seçime katilabilmesi için gereken sartlari hafifletti. Bunun neticesinde aday sayisinda büyük artis oldu.
Parlamentonun alt kanadindaki 407 koltuk için 28 siyasi partiden 646, bagimsizlardan 837 olmak üzere toplamda 1483 listede 13 binden fazla aday yarisacak.
- Yerlesik partilerin güç kaybetmesi bekleniyor
Cezayir seçimleriyle ilgili AA muhabirine degerlendirmede bulunan uzmanlar, mecliste bagimsizlarin da katildigi çok parçali bir yapinin sekillenmesini, rejim yanlisi yerlesik partilerin güç kaybetmesini ve Islami egilimli partilerin oylarini artirmasini bekliyor.
Rejimin getirdigi seçim sistemiyle belirli bir tarafin mutlak üstünlügüne müsaade etmeyecegini aktaran arastirmacilar, seçimin ardindan kurulacak koalisyon hükümetinin ülkenin gelecegine iliskin resmi belirginlestirecegini paylasti.
Cezayir tarihinde bagimsizlikta oynadigi rol ve sonrasinda siyasetin merkezinde yer almasiyla öne çikan Ulusal Kurtulus Cephesi (UKC) ve yine rejimin partisi seklinde taninan Demokratik Ulusal Birlik (RND) gibi partilerin gerilemesi beklentiler arasinda. Ancak bu partilerden ayrilan isimlerin kurdugu daha merkez partiler seklinde taninan Gelecek Cephesi, Yeni Nesil gibi partilerin bu seçimlerde varlik göstermesi tahmin ediliyor.
Cezayir'de öne çikmasi beklenen diger kanat da Islami egilimli partiler. Cezayir'de bugüne kadar siyaset içinde yer alan ancak merkezi bir rol üstlenemeyen Islami kanadin öncü partisi Baris Toplumu Hareketi'nin (MSP), bu seçimlerde oylarini arttirabilecegi aktariliyor. Uzmanlar, seçimlere katilim oraninin geçen seneki Anayasa referandumundaki gibi düsük degil yüzde 45-55 arasinda seyredebilecegini öngördü.
- Seçimler "engelleyicileri" sahne disina itecek
Ortadogu Arastirmalari Merkezi (ORSAM) Arastirmacisi Cezayirli Dr. Abdunnur Tumi, Buteflika'nin görevden uzaklastirilmasinin ardindan rejimin getirdigi tüm degisimlere kökten karsi çikan "engelleyici" seklinde tanimladigi gruplarin bu seçimlerle daha da disarida kalacagini ve geçis sürecinin islemeye devam edecegi degerlendirmesinde bulundu.
Buteflika'yi koltugundan eden lidersiz protesto hareketi Hirak isimli gruplardan bazi sivil toplum temsilcileri ve aktivistlerin de bagimsiz listelerden bu seçimlere katildigina isaret eden Tumi, "Ülke siyasetinde yeni aktörler yükselecek. Islamcilar, bagimsizlardan olusan yeni nesil bir siyasi sinif öne çikacak, bu sirada rejim yanlisi partiler güç kaybedecek." dedi.
Hükümetin seçimlere gitmeden önce kabul ettigi seçim yasasinin klasik siyasi partilerin elde ettigi avantaji ortadan kaldirmak için tasarlandigini vurgulayan Tumi, adaylik yasinin düsürülmesi, açik liste sistemi, genç ve kadinlarin adayliginin tesvik edilmesi gibi temsili artiracak birçok adimin yeni seçim yasasinda yer buldugunu aktardi.
Tumi, bagimsizlar, ulusalcilar ve Islami egilimli partilerin bir koalisyona gidecegi ancak bunlarin içinde MSP, UKC veya RND gibi bir kitle partisinin de yer alacagi beklentisini paylasarak, "Parlamentoda olusacak parçali yapi rejimin de bir yönde stratejisini ortaya koyuyor. Bir veya iki siyasi olusumun tüm üstünlügü elde etmesinin önüne geçmeye çalisiyor." dedi.
Islami egilimli partilerin ülke içindeki bu hareketli siyasi durumdan güçlenerek çikabileceklerini söyleyen Tumi, bu partilerin ülke çapinda sahada gösterdikleri varlik ve seçmene dokunan örgütlü tutumuyla avantajli oldugunu dile getirdi.
- Seçim sonucu degil sonrasindaki koalisyon yapisi belirleyici
Cezayirli arastirmaci Zeynelabidin Gibulli de yeni seçim yasasinin parlamentoda tekli bir yapi olusmasina imkan tanimamak üzere tasarlandigini belirterek, "Parlamentodan bir çogunluk çikmayacak. Çok parçali bir parlamentoya tanik olacagiz. Milliyetçiler, Islamcilar, rejimle çikar iliskili olusumlar ve bagimsizlar yer alacak. Seçimlerden daha ilgi çekici kisim, sonrasinda olusacak koalisyon ve hükümet." dedi.
Gibulli, Cezayirlilerin bu seçimler konusunda yüksek heyecan duymadiklarini, sandigi çözüm olarak görmediklerini, bunun da daha önceden yasadiklari deneyimden kaynaklandigini söyledi.
Yeni bir siyasi sinifin ortaya çiktigina isaret eden Gibulli, "Bu Cezayirlilerin seçimlere katilimi konusunda itici bir güç olusturabilir. Bu rejimin istedigi veya birçok aktivistin bekledigi seviyede degil ancak iyi bir baslangiç olabilir." diye konustu.
Cezayirli arastirmaci, "Rejim eksenli partiler artik parlamentoda çogunlugu elde etmeyecektir. Bu seçimler bu partilerin siyaset sahnesinden silinmesi yönünde önemli bir adim teskil edecek. Islamcilar, seçimlerde öne çikacaklardir. Tahminim, Islamcilar, artik bir basbakanlik rolü üstlenebilir. Rejim, hiçbir tarafin üstünlügü elde etmesine müsaade etmeyecek. Bagimsizlar ve Yeni Nesil gibi milliyetçi partiler öne çikacaktir." ifadelerini kullandi.
- Cezayir'deki degisim dalgasi
Cezayir, Abdulaziz Buteflika'nin 20 yillik yönetiminin 2019'da kitlesel halk protestolari ve ordunun uyarilariyla sonlanmasinin ardindan kisa süre içinde birçok degisimi pes pese yasadi.
Ordunun isaret etmesiyle Buteflika döneminde üst düzey pozisyonlarda yer alan siyasetçiler ve is dünyasinin "oligarklarinin" aralarinda bulundugu nüfuzlu isimler, kamuyu zarara ugratma ve yolsuzluk gibi suçlarla tutuklandi.
Eski basbakanlardan Abdulmecid Tebbun, Aralik 2019'da kitlesel halk protestolarinin devam ettigi atmosferde yapilan seçimleri kazanarak cumhurbaskanligi koltuguna oturdu.
Tebbun'un "yeni dönemin anahtari" diye tanimladigi Anayasa degisikligi ise Kasim 2020'de halkoyuna sunuldu. Anayasa, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgininin da etkisiyle seçmenlerin sadece dörtte birinin katildigi referandumda onaylanarak yürürlüge girdi.
Cumhurbaskani Tebbun bir sonraki adimini erken seçimler için atti. Göreve gelmesinden itibaren Buteflika döneminden kalan isimlere yönelik tasfiyesini sürdüren ve sik sik yeni bir Meclisle çalismak istedigini dile getiren Tebbun, subat ayinda parlamentonun alt kanadi Ulusal Halk Meclisini feshetti. Bu adimla erken seçim için start verdi.
Bununla es zamanli olarak Buteflika'yi koltugundan eden lidersiz protesto hareketi Hirak, salgin nedeniyle Mart 2020'de ara verdigi protestolarina yeniden basladi.
Tebbun, subat ayinda erken seçimi duyurdugu sirada, sokaktaki protestoculara da zeytin dali uzatarak, bu süreçte hüküm giyen ve yargi süreçleri devam eden 60 kadar kisiye cumhurbaskanligi affi uygulandigini açikladi.
Sokaktaki protesto hareketi, 12 Haziran seçimlerini "rejimin vitrin degisikligi" seklinde niteleyerek, sandik karsisinda boykot çagrisini yineledi. Bazi sol ve liberal tandansli partiler de seçimleri boykot karari aldi.
Kaynak: AA
Kuzey Afrika'nin petrol zengini ülkesi Cezayir, 20 yillik Abdulaziz Buteflika iktidarinin sona ermesinden iki yil sonra yeni bir seçim sistemi ve hareketli siyasi atmosferin gölgesinde erken seçime gidiyor.
Yaklasik 24 milyon kayitli seçmenin bulundugu ülkede cumartesi günü yapilacak seçimde Ulusal Halk Meclisine gidecek 407 milletvekili belirlenecek.
Henüz birkaç ay önce kabul edilen yeni seçim sisteminde, seçmenlerin aday listeleri arasindan istedikleri siralamayi seçebilecekleri "açik liste" seçim sistemi getirildi. Bu sayede temsilin arttirilmasi hedefleniyor.
Seçimlerle ilgili birçok düzenleme ve denetim de Içisleri Bakanligindan alinarak yeni Anayasa ile kurulan Bagimsiz Ulusal Seçim Idaresine verildi. Yönetim bu adimla seçimlerin seffaf yürüyecegi mesajini veriyor.
Yeni yasa ayrica partilerin ve bagimsiz listelerin seçime katilabilmesi için gereken sartlari hafifletti. Bunun neticesinde aday sayisinda büyük artis oldu.
Parlamentonun alt kanadindaki 407 koltuk için 28 siyasi partiden 646, bagimsizlardan 837 olmak üzere toplamda 1483 listede 13 binden fazla aday yarisacak.
- Yerlesik partilerin güç kaybetmesi bekleniyor
Cezayir seçimleriyle ilgili AA muhabirine degerlendirmede bulunan uzmanlar, mecliste bagimsizlarin da katildigi çok parçali bir yapinin sekillenmesini, rejim yanlisi yerlesik partilerin güç kaybetmesini ve Islami egilimli partilerin oylarini artirmasini bekliyor.
Rejimin getirdigi seçim sistemiyle belirli bir tarafin mutlak üstünlügüne müsaade etmeyecegini aktaran arastirmacilar, seçimin ardindan kurulacak koalisyon hükümetinin ülkenin gelecegine iliskin resmi belirginlestirecegini paylasti.
Cezayir tarihinde bagimsizlikta oynadigi rol ve sonrasinda siyasetin merkezinde yer almasiyla öne çikan Ulusal Kurtulus Cephesi (UKC) ve yine rejimin partisi seklinde taninan Demokratik Ulusal Birlik (RND) gibi partilerin gerilemesi beklentiler arasinda. Ancak bu partilerden ayrilan isimlerin kurdugu daha merkez partiler seklinde taninan Gelecek Cephesi, Yeni Nesil gibi partilerin bu seçimlerde varlik göstermesi tahmin ediliyor.
Cezayir'de öne çikmasi beklenen diger kanat da Islami egilimli partiler. Cezayir'de bugüne kadar siyaset içinde yer alan ancak merkezi bir rol üstlenemeyen Islami kanadin öncü partisi Baris Toplumu Hareketi'nin (MSP), bu seçimlerde oylarini arttirabilecegi aktariliyor. Uzmanlar, seçimlere katilim oraninin geçen seneki Anayasa referandumundaki gibi düsük degil yüzde 45-55 arasinda seyredebilecegini öngördü.
- Seçimler "engelleyicileri" sahne disina itecek
Ortadogu Arastirmalari Merkezi (ORSAM) Arastirmacisi Cezayirli Dr. Abdunnur Tumi, Buteflika'nin görevden uzaklastirilmasinin ardindan rejimin getirdigi tüm degisimlere kökten karsi çikan "engelleyici" seklinde tanimladigi gruplarin bu seçimlerle daha da disarida kalacagini ve geçis sürecinin islemeye devam edecegi degerlendirmesinde bulundu.
Buteflika'yi koltugundan eden lidersiz protesto hareketi Hirak isimli gruplardan bazi sivil toplum temsilcileri ve aktivistlerin de bagimsiz listelerden bu seçimlere katildigina isaret eden Tumi, "Ülke siyasetinde yeni aktörler yükselecek. Islamcilar, bagimsizlardan olusan yeni nesil bir siyasi sinif öne çikacak, bu sirada rejim yanlisi partiler güç kaybedecek." dedi.
Hükümetin seçimlere gitmeden önce kabul ettigi seçim yasasinin klasik siyasi partilerin elde ettigi avantaji ortadan kaldirmak için tasarlandigini vurgulayan Tumi, adaylik yasinin düsürülmesi, açik liste sistemi, genç ve kadinlarin adayliginin tesvik edilmesi gibi temsili artiracak birçok adimin yeni seçim yasasinda yer buldugunu aktardi.
Tumi, bagimsizlar, ulusalcilar ve Islami egilimli partilerin bir koalisyona gidecegi ancak bunlarin içinde MSP, UKC veya RND gibi bir kitle partisinin de yer alacagi beklentisini paylasarak, "Parlamentoda olusacak parçali yapi rejimin de bir yönde stratejisini ortaya koyuyor. Bir veya iki siyasi olusumun tüm üstünlügü elde etmesinin önüne geçmeye çalisiyor." dedi.
Islami egilimli partilerin ülke içindeki bu hareketli siyasi durumdan güçlenerek çikabileceklerini söyleyen Tumi, bu partilerin ülke çapinda sahada gösterdikleri varlik ve seçmene dokunan örgütlü tutumuyla avantajli oldugunu dile getirdi.
- Seçim sonucu degil sonrasindaki koalisyon yapisi belirleyici
Cezayirli arastirmaci Zeynelabidin Gibulli de yeni seçim yasasinin parlamentoda tekli bir yapi olusmasina imkan tanimamak üzere tasarlandigini belirterek, "Parlamentodan bir çogunluk çikmayacak. Çok parçali bir parlamentoya tanik olacagiz. Milliyetçiler, Islamcilar, rejimle çikar iliskili olusumlar ve bagimsizlar yer alacak. Seçimlerden daha ilgi çekici kisim, sonrasinda olusacak koalisyon ve hükümet." dedi.
Gibulli, Cezayirlilerin bu seçimler konusunda yüksek heyecan duymadiklarini, sandigi çözüm olarak görmediklerini, bunun da daha önceden yasadiklari deneyimden kaynaklandigini söyledi.
Yeni bir siyasi sinifin ortaya çiktigina isaret eden Gibulli, "Bu Cezayirlilerin seçimlere katilimi konusunda itici bir güç olusturabilir. Bu rejimin istedigi veya birçok aktivistin bekledigi seviyede degil ancak iyi bir baslangiç olabilir." diye konustu.
Cezayirli arastirmaci, "Rejim eksenli partiler artik parlamentoda çogunlugu elde etmeyecektir. Bu seçimler bu partilerin siyaset sahnesinden silinmesi yönünde önemli bir adim teskil edecek. Islamcilar, seçimlerde öne çikacaklardir. Tahminim, Islamcilar, artik bir basbakanlik rolü üstlenebilir. Rejim, hiçbir tarafin üstünlügü elde etmesine müsaade etmeyecek. Bagimsizlar ve Yeni Nesil gibi milliyetçi partiler öne çikacaktir." ifadelerini kullandi.
- Cezayir'deki degisim dalgasi
Cezayir, Abdulaziz Buteflika'nin 20 yillik yönetiminin 2019'da kitlesel halk protestolari ve ordunun uyarilariyla sonlanmasinin ardindan kisa süre içinde birçok degisimi pes pese yasadi.
Ordunun isaret etmesiyle Buteflika döneminde üst düzey pozisyonlarda yer alan siyasetçiler ve is dünyasinin "oligarklarinin" aralarinda bulundugu nüfuzlu isimler, kamuyu zarara ugratma ve yolsuzluk gibi suçlarla tutuklandi.
Eski basbakanlardan Abdulmecid Tebbun, Aralik 2019'da kitlesel halk protestolarinin devam ettigi atmosferde yapilan seçimleri kazanarak cumhurbaskanligi koltuguna oturdu.
Tebbun'un "yeni dönemin anahtari" diye tanimladigi Anayasa degisikligi ise Kasim 2020'de halkoyuna sunuldu. Anayasa, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgininin da etkisiyle seçmenlerin sadece dörtte birinin katildigi referandumda onaylanarak yürürlüge girdi.
Cumhurbaskani Tebbun bir sonraki adimini erken seçimler için atti. Göreve gelmesinden itibaren Buteflika döneminden kalan isimlere yönelik tasfiyesini sürdüren ve sik sik yeni bir Meclisle çalismak istedigini dile getiren Tebbun, subat ayinda parlamentonun alt kanadi Ulusal Halk Meclisini feshetti. Bu adimla erken seçim için start verdi.
Bununla es zamanli olarak Buteflika'yi koltugundan eden lidersiz protesto hareketi Hirak, salgin nedeniyle Mart 2020'de ara verdigi protestolarina yeniden basladi.
Tebbun, subat ayinda erken seçimi duyurdugu sirada, sokaktaki protestoculara da zeytin dali uzatarak, bu süreçte hüküm giyen ve yargi süreçleri devam eden 60 kadar kisiye cumhurbaskanligi affi uygulandigini açikladi.
Sokaktaki protesto hareketi, 12 Haziran seçimlerini "rejimin vitrin degisikligi" seklinde niteleyerek, sandik karsisinda boykot çagrisini yineledi. Bazi sol ve liberal tandansli partiler de seçimleri boykot karari aldi.