GRAFİKLİ - Hamas'ın Yeni Lideri Heniyye Açıklaması Direnişçi Ve Pragmatist

Filistin İslami Direniş Hareketi Hamas'ın yeni lideri İsmail Heniyye, hayatı boyunca direnişin içerisinde yer alan biri olarak mücadeleci kişiliği ve pragmatist özelliğiyle öne çıkıyor.

Hamas'ın Siyasi Büro Başkanlığı için yapılan seçimde Halid Meşal'in yerine gelen Heniyye, geçtiğimiz pazartesi açıklanan hareketin yeni vizyon belgesiyle verilen 'daha pragmatist bir siyaset izleneceği' mesajıyla uyumlu bir seçim olarak görülüyor. Mütevazi yaşantısı ve sakin kişiliğiyle Filistinlilerin sevgisini kazanan Heniyye, abluka altındaki Gazze'de bulunan bir mülteci kampında yaşıyor.

Bölgedeki güvenlik zafiyeti ve İsrail'in hedef alması tehlikesinden dolayı Heniyye'nin Gazze dışına çıkarak başka bir ülkede ikamet etmesi bekleniyor. Ancak Hamas sözcüsü Hazım Kasım, Heniyye'nin Gazze'de ikamet etmeye devam edeceğini, gerekirse yönetim kadrosunun vereceği karar doğrultusunda dışarı çıkacağını söyledi. Hamas'ın Heniyye'den önceki lideri Meşal, Katar'da ikamet ediyordu.

- Mülteci kampında büyüdü

1963'te Gazze Şeridi'ndeki Eş-Şati Mülteci Kampı'nda yaşayan fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.

İsrail'in 1948'de kurulmasının ardından liman şehri Aşkelon'dan sürülerek mülteci konumuna düşen Heniyye ailesi, o dönem Gazze'de bulunan Filistinlilerin yüzde 70'i gibi Birleşmiş Milletler'in sağladığı yardımlarla geçimini sağladı.

1983'te Gazze İslam Üniversitesine başlayan Heniyye, burada Hamas'ın ilk nüvesini oluşturan İslami Öğrenci Bloğu'na katıldı.

Heniyye, Gazze İslam Üniversitesi Arap Edebiyatı bölümünden 1987'de mezun oldu ve aynı yılın kasım ayında Birinci İntifada'ya (ayaklanma) katılarak İsrail işgaline karşı mücadele etti.

- Hapis ve sürgün

Heniyye'nin üniversiteden mezun olduğu yıl olan 1987'de bir gurup Filistinli Müslüman entellektüel ve aktivist, Şeyh Ahmed Yasin liderliğinde Filistin İslami Direniş Hareketi Hamas'ı kurdu. Heniyye de İhvan'ın bir kolu olan harekete katılanlar arasında yer aldı.

İsrail güçlerince ilk kez 1987'de gözaltına alınarak 18 gün cezaevinde tutulan Heniyye, 1988'de de altı ay hapis yattı. 1989'da yeniden tutuklanan Heniyye, İsrail işgaline karşı gösterilen direnişte oynadığı rol nedeniyle üç yıl hapis cezasına çarptırıldı.

1992 yılında hapisten çıkan Heniyye, İsrail işgali altındaki Gazze Şeridi ve Batı Şeria'dan 400 kadar Müslüman aktivistle birlikte Lübnan'ın güneyindeki Merc el-Zuhur bölgesine sürgün edildi. Lübnan'da sürgünde bulundukları süre boyunca medyanın ilgi odağı olan Hamas üyeleri bu sayede uluslararası toplumda tanınmaya başladı.

Merc el-Zuhur'da bir yıl kaldıktan sonra Gazze'ye dönebilen Heniyye, mezun olduğu İslam Üniversitesi'ne dekan olarak atandı.

Sosyal demokrasi ve seküler Arap milliyetçiliği temelinde kurulan bir diğer Filistinli direniş hareketi el-Fetih hareketi kontrolündeki Filistin Yönetimi'nin kurulmasının ardından Heniyye ve diğer bazı Hamas liderleri bu kez de Filistin Yönetimi güçlerince tutuklandı.

Hamas'ın, İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) arasında 1993'te imzalanan ve İsrail'i tanıyan Oslo antlaşmasına şiddetle karşı çıkması, Filistin Yönetimi tarafından 'milli düzene yönelik doğrudan bir tehdit' olarak görüldü.

Hamas lideri Şeyh Ahmed Yasin 1997 yılında İsrail hapishanesinden çıktığında, Heniyye kendisinin en yakın yardımcılarından biri oldu. Heniyye 1999'dan 2004'e kadar, Hamas genel sekreteri Şeyh Yasin'in özel kalem müdürlüğünü yaptı.

Hareketin lideri Şeyh Yasin'le olan yakın ilişkisi nedeniyle Heniyye'nin Hamas içerisinde öne çıkmasını sağladı.

Bu süreçte Hamas içerisinde öne çıkan bir başka isim olan ve şimdi hareketin liderliğini Heniyye'ye devreden Halid Meşal de Ürdün'ün başkenti Amman'da kendisine yönelik düzenlenen bir suikast girişiminden sağ kurtulmayı başarmıştı.

- Suikast girişimlerinden sağ kurtuldu

Aksa İntifadası olarak da bilinen İkinci İntifa'da'nın başladığı 2001'e gelindiğinde Heniyye, Hamas içerisindeki pozisyonunu daha da güçlendirmiş ve hareket içerisinde Şeyh Yasin ve Abdulaziz el-Rantisi'den sonra gelen en önemli üçüncü isim olarak gösterilmeye başlandı. Rantisi 2003 yılının Mart ayında İsrail tarafından düzenlenen bir suikastle öldürüldü.

İsrail savaş uçağının 2003 yılında Gazze'ye düzenlediği saldırıda Şeyh Yasin ve Heniyye hafif şekilde yaralandı. İkili yaklaşan diğer bir İsrail savaş uçağının sesini duyarak ikinci bombanın binayı hedef almasından dakikalar önce dışarı çıkmayı başardı ve böylece saldırıdan sağ kurtulmayı başardı.

Bu olaydan sadece altı ay sonra İsrail yine bir hava saldırısı düzenleyerek Şeyh Ahmed Yasin'i öldürdü.

Heniyye Ekim 2006'da Gazze'de konvoyuna düzenlenen saldırıdan ve Mayıs 2007'de İsrail'in evini hedef alan füze saldırısından da sağ kurtuldu.

- Pragmatist bir lider

Hayatı boyunca direnişin içerisinde yer alan biri olarak sakin ve mütevazi tabiatıyla bilinen Heniyye, Hamas içerisindeki en pragmatist yöneticiler arasında gösteriliyor. Hamas'ın Heniyye'yi lider olarak seçmesi, geçtiğimiz pazartesi açıklanan hareketin yeni vizyon belgesi ile verilen 'daha pragmatist bir siyaset izleneceği mesajı' ile uyumlu bir seçim olarak gözüküyor.

Hamas'ın 2005'te yapılan seçimleri kazanmasının ardından yaptığı bir açıklamada Heniyye, İsrail'in 1967 sınırlarında bir Filistin devletini tanıması halinde bu ülke ile geçici bir anlaşma arayışı içerisine gireceklerini söylemişti.

Heniyye ayrıca İsrail'in Filistinlilere karşı şiddet ve baskı uygulamayı bırakması halinde kendilerinin de şiddet içeren direniş tarzını terk edebilecekleri yönüne çıkışlar yaptı.

- Filistin milli birliğini savundu

Heniyye, Filistin milli birliğinin sağlanmasını güçlü bir şekilde savunan ve bunun için çaba gösteren bir kişilik. Hamas ve Fetih hareketleri arasında 2005'te yaşanan kısa süreli çatışmaların kontrolden çıkmasının önlenmesinde Heniyye'nin büyük rol üstlendiği belirtiliyor.

Aralık 2005'te yapılan ve 25 Ocak 2006'da tekrarlanan Filistin Yasama Konseyi seçimlerinde Hamas lideri Halid Meşal'in Şam'da sürgünde bulunmasından dolayı Heniyye listenin en başında yer aldı.

Heniyye bu seçimlerde Hamas'ın yürüttüğü kampanyaya da liderlik etti. Neticede Hamas Filistin meclisindeki 132 sandalyeden 76'sını kazanarak zaferle çıktı.

Heniyye, 16 Şubat 2006'da Hamas'ın başbakan adayı olarak açıklandı.

- Filistin başbakanı oldu

Bunun üzerine Filistin Devlet Başkanı Mahmut Abbas hükümeti kurma görevini Hamas'a verdi. O döneme kadar Filistin'i yöneten Fetih hareketi ile haftalarca süren koalisyon görüşmelerinin neticesiz kalması üzerine Heniyye, Hamas üyeleri ve teknokratlardan oluşturduğu kabineyi ilan ederek hükümeti kurdu.

ABD ve İsrail'in karşı çıkmasına rağmen 19 Şubat'ta Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas tarafından başbakanlığı onaylandı.

Başbakan olarak hükümet programını açıklayan Heniyye, 'Hamas'ın şiddetten vazgeçmemesi ve İsrail'i tanımaması halinde Filistin yönetimine yaptıkları maddi yardımı keseceğini' açıklayan ABD ve AB'ye, bu tehditlerinden vazgeçmeleri çağrısında bulundu.

Filistin halkının bağımsızlık mücadelesine devam edeceğini belirten Heniyye, 'Hükümetimiz, işgali sona erdirerek haklarımızı elde edeceğimiz adil bir barışı bölgede sağlamak için her türlü çabayı gösterecektir.' dedi.

Heniyye Ekim 2006'da Gazze'de konvoyuna düzenlenen saldırıdan ve Mayıs 2007'de İsrail'in evini hedef alan füze saldırısından sağ kurtuldu.

Gazze Şeridi'ndeki Hamas ile Fetih arasındaki çatışmaların Haziran 2007'de zirveye çıkması üzerine Heniyye, Filistin Devlet Başkanı Abbas tarafından başbakanlık görevinden alındı.

- Oslo antlaşmasına karşı çıktı

Heniyye'nin karşı çıktığı en önemli konuların başında, Filistin'in İsrail devletini tanımasına rağmen, İsrail'in Filistin devletini tanımadığı Oslo antlaşması gelmektedir. Heniyye, ABD ve uluslararası toplumun 'Oslo antlaşması İsrail işgalini sonlandıracak ve Filistinlilere bağımsız bir devlet verecek' diye vaatte bulunarak Filistinlileri kandırdığı görüşünü savunuyor.

Konuyla ilgili yaptığı bir değerlendirmede Heniyye, 'Oslo antlaşmasının İsrail işgalinin sona ermesi ve bağımsız bir Filistin devletinin kurulması yerine bize sağladığı tek şey, daha fazla Yahudi yerleşim birimi, daha fazla işgal, daha fazla askeri kontrol noktaları, daha fazla yoksulluk ve baskı oldu.' ifadelerini kullandı.

Gazze'de bir mülteci kampında ikamet eden Heniyye, 2013'ten bu yana Hamas Siyasi Büro Başkanı Halid Meşal'in yardımcısı olarak görev yapıyordu.​