Önlenebilir Zeka Geriliğinin En Önemli Nedeni İyot Yetersizliği

Halk Sağlığı Müdürü Dr. Kemik, yazılı bir açıklama yaparak, toplumun iyotlu tuz kullanımı ve saklama koşulları hakkında bilinçlendirilmesi amacıyla 1-7 Haziran tarihlerinin Sağlık Bakanlığı tarafından ‘İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi Haftası’ olarak belirlendiğini bildirdi. İyot yetersizliğinin önemli bir halk sağlığı sorunu olduğunu ifade eden Kemik, Türkiye’de iyot yetersizliğinin toplum üzerine olan etkilerinin önlenmesi amacıyla Sağlık Bakanlığı ve UNICEF iş birliğinde 1994 yılından bu yana “İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi ve Tuzun İyotlanması Programı” yürütüldüğünü kaydetti.

Dr. Kemik, ayrıca yasal değişiklikler yapılarak 1999 yılından itibaren iyotsuz sofra tuzunun üretimi ve satışının Türkiye’de yasaklandığı bilgisini verdi.

İyotun insan vücudunda beyin ve sinir sisteminin normal büyüme ve gelişmesi, vücut ısısı ve enerjisinin devamı için gerekli olan tiroit hormonlarının önemli bir bileşeni olduğunun altını çizen Kemik, “Bu hormonlar vücudun tüm sistemlerinin büyüme ve gelişmesi için gereklidir. İyot, besinler, su ve deniz ürünlerinin tüketimi ile alınır. Günlük alınması gereken miktar sağlıklı bir birey için 5 gramdır ancak besinlerde ve içme suyunda yeterli iyot bulunmuyorsa o zaman vücudun ihtiyacı olan iyot alınamaz. Ülkemizde besinler ve içme suyuyla yeterli iyot alınamamakta, çocuklarımız ve yetişkinlerimiz iyot yetersizliği ve ona bağlı sorunlardan etkilenmektedir. İyot yetersizliği halinde tiroit bezinden kana geçen hormonlar yeterli miktarda yapılmamakta, hemen hemen tüm organların büyümesi, gelişmesi ve işlevlerinde sorunlar ortaya çıkmaktadır” ifadelerini kullandı.

“İyot yetersizliği, dünyada önlenebilir zeka geriliğinin en sık görülen ve en önemli nedenidir” diyen Kemik, doğumdan itibaren iyot yetersizliğinin zeka düzeyinde düşmeye neden olduğunu, çocuklarda öğrenme yeteneğinde azalma ve algılama güçlüğü ve bunun sonucu olarak da okul başarısında düşme gibi sorunlara yol açtığını vurguladı. İyottan yetersiz beslenen çocukların akranlarına göre 13,5 puan zeka kaybına uğradıklarına dikkat çeken Kemik, şöyle devam etti:
“İyot yetersizliğinin hafif olduğu örneklerde bile durum tehlikeli hale gelebilmektedir. Böyle durumlarda bir nüfusun ortalama zeka düzeyi normalden daha düşük olabilir, bu durumda ulusların gelişimi açısından ürkütücü sonuçları ortaya çıkmaktadır. Günlük olarak alınması gereken miktarda iyot alınamadığında sadece tek bir hastalığın değil, bir dizi fonksiyonel ve gelişimsel bozukluğun ortaya çıktığı saptanmıştır.”
Dr. Kemik, iyot yetersizliğinin neden olduğu hastalıklar ve önlemleri de şöyle sıraladı:
“İyot yetersizliği nedeniyle anne karnında ve bebeklikte düşük, ölü doğum, bebek ölümü, konuşma bozuklukları, zeka geriliği, doğum anomalileri; çocukluk ve gençlikte guatr, öğrenme yetersizliği, algılama güçlüğü, fiziksel gelişim bozukluğu; yetişkinlerde guatr, tiroid kanser riskinde artış görülebilmektedir. İyot yetersizliği hastalıklarını önlemek için alınacak başlıca önlem bireylerin iyot alımını artırmaktır. Bu nedenle ülkemizde sofralık tuzlar iyot açısından zenginleştirilmiştir. Tuzdaki iyot ısı, ışık ve nemden olumsuz etkilenir. Bunu önlemek için iyotlu tuz renkli, kapaklı bir kapta veya dolap içinde ışık almayacak şekilde saklanmalı, saklandığı yer kuru olmalı, tuz içinde bulunan iyodun yemek pişerken kaybolmaması için yemek ateşten indirilirken konulmalı veya sofrada yerken ilave edilmelidir.”