Yemeğe tuz yerine baharat katın
Hava sıcaklıklarının arttığı yaz aylarında kalp, tansiyon ve reflü gibi hastalıklarda da artış görülüyor.
Yaz aylarında kalp, tansiyon ve reflü gibi hastalıklarda artış olduğuna dikkat çeken Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Beslenme ve Diyet Uzmanı Gizem Keservuran; kronik hastalıkları olanlar için yaz aylarında sağlıklı beslenmenin yollarını anlattı:
• Yaz aylarının başlamasıyla artan hava sıcaklıkları çeşitli sağlık sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Sıcaklık ve nem artışına bağlı olarak vücut ısısı artmakta ve metabolizma bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışmaktadır. Kalp atımında düşme, doku ve organlarda oksijenlenmede azalma, kalp atım sayısı ve kan basıncındaki artış nedeniyle yaz aylarında özellikle yüksek tansiyon, kalp yetmezliği ve koroner kalp hastalıklarında artış gözlenmektedir.
• Kalp rahatsızlıklarına ek olarak sindirim sistemi şikayetleri de hayli artmakta, özellikle alerji şikayetlerinin ortaya çıkmasıyla reflü ve gastrit gibi hastalıkların belirtileri de sıkça gözlenmektedir.
YAZ MÖNÜNÜZÜ HAZIRLAYIN
• Ayrıca sıcaklıkların etkisiyle artan terle birlikte su ve mineral kaybı sonucu; bayılma hissi, bulantı ve baş dönmesi gibi sağlık problemleri de görülebilmektedir. Yaz aylarında özellikle bebek ve çocuklarda ishal görülme sıklığı artmaktadır. Yaz sıcaklığından en çok etkilenenler; çocuklar, yaşlılar, hamileler, kalp ve şeker hastalığı olan bireylerdir. Sıcak havalarda besinlerin bozulma riski artmakta ve besin kaynaklı zehirlenmelere sıkça rastlanmaktadır.
• Genel olarak baktığımızda; yaz aylarında ortaya çıkan sağlık problemlerinde beslenme özellikle önem taşımaktadır. Yaz aylarında beslenme düzeninde yapılacak bazı ufak tefek değişiklikler, sağlık problemlerinin azalmasında ve önlenmesinde etkili olacaktır. Yaz ayları için beslenmede şu püf noktalarına dikkat etmekte fayda var:
KAHVALTIDA KUŞBURNU ÇAYI
• Kahvaltı günün en önemli öğünüdür. Yaz aylarında yapılacak kahvaltıda az yağlı peynirler, zeytin ve taze sebzeler bulunmalı, kahve gibi kafein içeren içecekler yerine ıhlamur ve kuşburnu gibi bitki çaylar tercih edilmelidir.
• Yemekleri pişirirken kızartma ve kavurma yerine haşlama, ızgara, kendi suyunda veya az suda pişirme gibi sağlıklı pişirme yöntemleri uygulanmalıdır.
• Yaz aylarında vücut direncini artırmak ve vücudun yeterli miktarda vitamin ve mineral alınmasını sağlamak için sebze ve meyve çeşitlerinden yararlanılması önemlidir. Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketilmesi gerekir.
BAKLAVA YERİNE YULAF
• Kan şekerini hızla yükselten ve hızlı düşüren besinlerin tercih edilmemesi, basit karbonhidrat olan saf şeker ve şekerli besinler yerine tam buğday ekmeği ve yulaf gibi lifli besinlerin tüketilmesine özen gösterilmelidir.
• Terleme ile artan sıvı ve mineral kaybının önlenmesi için yeterli sıvı alımı önemlidir. Bu nedenle, her gün en az 2-2.5 litre (12-14 su bardağı) su içilmeli, sıvı alımının karşılanmasında kahve, çay ve gazlı içecekler yerine ayran ve taze sıkılmış elma suyu gibi içecekler tercih edilmelidir.
TANSİYONA KARŞI YEMEĞE TUZ YERİNE BAHARAT ATIN
• Halk arasında yüksek tansiyon olarak bilinen 'hipertansiyon ' hastalığı denince akla ilk gelen öneri tuzdan uzak durulması gerektiğidir. Ancak ne yazık ki siz sofra tuzunu sofradan kaldırsanız, yemeklerde kullanmasanız bile tükettiğimiz birçok gıdayla (ekmek, peynir, yoğurt vb) vücuda belirli miktarda tuz alıyoruz.
• Bu nedenle yapılması gereken; mutfakta tuzluk, yerini baharatlara bırakmalı! Kereviz, mantar, hardal otu, kişniş, kimyon, sarımsak, soğan tuzu, karanfil, karabiber, kırmızı biber, sivri biber, zerdeçal, zencefil, ardıç, tarçın, reyhan, maydanoz, taze soğan, fesleğen, kekik, biberiye, tarhun ve defne gibi küçük yapraklı baharatları pişirme esnasında yemeklere katılmalı. Çünkü bu keskin lezzetli baharatlar aromalarını ısınınca açığa çıkarırlar.
KOLESTEROLE KARŞI SOĞAN-SARIMSAK
• Yeşil, sarı, turuncu ve kırmızı renkli meyve ve sebzelerde bulunan karotenoid ve beta- karoten (provitamin A), domatesteki likopen, sarımsak ve soğandaki sülfidler, çilek, ahududu ve kırmızı üzüm de bulunan antioksidanlar; damar çeperlerinin sertleşmesine neden olan LDL kolesterolün oksidasyonunu engeller. Dolayısıyla ara öğünlerde mevsim meyvelerine mutlaka yer verilmeli ve yemeklerde mevsim sebzesi domates bol bol kullanılmalı.
KALP HASTALARI YÜRÜYÜŞ ÖNCESİ MEYVE YESİN
• Yaz sıcaklarından en çok etkilenenler şüphesiz kalp hastaları. Eğer kalp sorunu olan kişi sabah yürüyüş yapıyorsa kesinlikle aç karına çıkmamalı; glisemik indeks yani kan şekerini yükseltme hızı düşük olan çilek – kiraz – elma gibi meyvelerden az miktarda (örn : 3-4 adet çilek / 5-6 adet kiraz / 2 adet taze kayısı / yarım orta boy elma gibi) tüketerek yürüyüşe çıkmalıdır. Bu; hem karaciğer için enerji kaynağı olacak (böylece yağ yakımı hızlanacak), hem de ani kan şekeri düşüşlerini engelleyecektir.
DİYABETLİLER MEYVEYLE ÖĞÜN GEÇİŞTİRMEYİN
• Şeker hastaları özellikle yaz aylarında kesinlikle uzun süre aç kalmamalı ve ara öğünleri atlamamalı. Diyabetliler (şeker hastaları), 2.5 – 3.5 saat aralıkla ve doğru besin tüketimiyle yaşam kalitesi arttırılmalı. Ayrıca yazın öğünlerin sadece meyveyle geçiştirilmesi oldukça yanlıştır. Meyvenin ana yemek yerine, yemekten sonra yenmesi gerekir. Mesela sadece karpuzla öğün geçiştirmek yanlıştır; fazla meyve de kilo artışına neden olmaktadır.