Müzelerden Türkiye’ye şantaj suçlaması

ABD 'nin saygın gazetelerinden New York Times, Türkiye 'nin Avrupa 'daki müzelere açtığı tarihi eser savaşında gelinen son noktayı değerlendirdi. “Türkiye 'nin yağmalandıkları gerekçesiyle iadesini istediği tarihi eserler için yürttüğü agresif kampanya, geçtiğimiz aylarda bir bölgenin zengin geçmişinden sfenksin ve bir çok altın hazinenin geri dönemesini sağlamıştı” diye yazan gazete, Türkiye 'nin bu süreçte izlediği siyasetin ise bazı büyük müzelerce “şantaj” olarak nitelendirildiğini vurguladı.

Gazete, Türkiye 'nin son olarak, New York 'ta bulunan Metropolitan Sanat Müzesi (MET) Norbert Schimmel koleksiyonundaki 18 eserin yasadışı kazılarla çıkartıldığı iddialarının soruşturulmasını istediğini aktardı. Gazeteye göre, “Met, Getty, Louvre, Permagon gibi ünlü müzeler, küresel sanat hazinelerini sergileme misyonlarının Türkiye 'nin taktikleri ile kuşatmaya alındığını söylüyor.”
Müze müdürleri Türkiye 'nin kabul edilen taleplerinin, geleneksel uygulamaların değişimine de neden olduğunu savunuyorlar. Bu uygulamaların başında tarihi eser sahipliği için UNESCO 'nun 1970 'de hazırladığı anlaşma bulunuyor. Bu anlaşma, ülkelere 1970 'den önce yurtdışında bulunan eserlerin müzelerinde tutmaları izni veriyor.

Türkiye 'nin istediği eserler
Türkiye 'nin yasadışı kazılarla ortaya çıkartıldığına ve yurtdışına kaçırıldığına inandığı eserler, J. Paul Getty Müzesi, New York 'taki Metropolitan Sanat Müzesi (Met), Cleveland Sanat Müzesi ve Harvard Üniversitesi 'nin Dumbarton Oaks Araştırma Kütüphanesi ve Koleksiyonu 'nda bulunuyor. İşte Türkiye 'nin yabancı müzelerdentalep ettiği eserlerden bazıları:
- Türkiye 'nin Getty 'den istediği 10 eser, 1968 ila 1984 yılları arasında satıcılar, müzayede evleri ve koleksiyonerlerden alınmış. Getty 'nin Basilica galerisinde sergilenen dört mermer peri heykeli de eserler arasında.
- Türkiye 'nin Met 'ten istediği 18 eser var. Bunların hepsi 1990 'da ölen koleksiyoner Norbert Schimel 'e ait.
- Washington D.C. 'de bulunan Dumbarton Oaks 'daki, Sion Hazinesi olarak bilinen antik gümüş tabak ve diğer dekoratif eserler.
- Cleveland Müzesi 'nden 21 eser isteniyor. Türkiye 'nin isteğine henüz yanıt yok.

Türkiye kararlı
Çalınan tarihi eserlerini geri isteyen Türkiye, eleştirilere rağmen kararlılığını koruyor. Batılı müzecilere yanıt veren Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Osman Murat Süslü, yabancı müzelerle her zaman kontak kurmaya hazır olduklarını belirterek şöyle konuştu: “Türkiye 'den bariz şekilde illegal olarak götürülen eserlerle ilgili müzakerede bile bulunmayan yabancı kurumlarla yeni bir işbirliğine girmeyeceğiz, bu konuda ısrarcıyız. ABD ve Avrupa 'da bazı müzeler kendilerine ait olmayan eserlerin iadesi konusunda olumlu tavır aldı. Müzakerelerden kaçanlar ise oturup konuşma yerine Türkiye hakkında mesnetsiz karalama kampanyaları yürütüyor.”