Anayasa Mahkemesi, yeniden yapılandırılıyor

Tasarıya göre, Anayasa Mahkemesi, Genel Kurul ve iki bölüm olarak çalışacak. Genel Kurul, genel olarak halen Anayasa Mahkemesinin baktığı konuları görüşecek. Bölümler ise Anayasa değişikliği ile getirilen ''bireysel başvuruları'' karara bağlayacak.

Anayasa değişikliği ile yedek üyelerin asıl üye olması ve TBMM'nin 3 üye seçmesiyle üye sayısı 17'ye çıkarılan Genel Kurul, en az 12, 7 üyeden oluşan bölümler ise en az 4 üyenin katılımıyla toplanacak.

Anayasa Mahkemesi'nin halen bir olan başkanvekili sayısı, ikiye çıkarılacak. Başkanvekilleri, bölümlere başkanlık edecek.

Anayasa Mahkemesi üyeliğine süre sınırı getiriliyor. Üyeler 12 yıl için seçilecek. Bir kimse iki defa üye seçilemeyecek. Başkan ve üyeler azlolunamayacak, kendileri istemedikçe görev süreleri dolmadan ve 65 yaşından önce emekliye sevk edilemeyecek.

Komisyonda, görev süresi dolduğu halde emekliliği gelmeyen üyelerle ilgili hüküm yeniden düzenlendi. Tasarıdaki ilk metinde, bu üyelerin emeklilikleri dolana kadar aldıkları maaşın 3'te 2'sini almaya devam etmesi öngörülüyordu. Yapılan değişikliğe göre, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay üyeliğinden seçilenler geldikleri yerlerdeki üyeliklere dönebilecek. Birinci sınıf hakimlik ve savcılıktan seçilenler istemeleri halinde HSYK tarafından uygun bir yere hakim ya da savcı olarak atanacak. Üniversitelerden gelen üyeler de eski görevlerine dönebilecek. Serbest avukatlık mesleğinden veya Anayasa Mahkemesi raportörlüğü görevinden üye seçilenler ise istekleri halinde Başbakanlık başmüşaviri kadrosuna, kamu görevlerinden seçilenler de eski görevlerine denk bir kadroya atanabilecek.

Raportörler, Başkanın görev vermesi durumunda tanık ve uzman dinleyebilecek.

Tasarıyla ''raportör yardımcılığı'' kadrosu oluşturuluyor. Raportör yardımcıları, yargısal ve idari çalışmalara yardımcı olacak.

Raportör yardımcılığı için açılacak sınavın mülakatında kayıt sistemi kullanılmayacak.

Anayasa Mahkemesi Başkanı, mahkemenin ihtiyaç duyduğu alanlarda hizmet alımı yoluyla yerli ve yabancı uzman çalıştırmaya yetkili olacak.

Tasarıda, Anayasa Mahkemesinin Anayasa değişikliklerini şekil bakımdan denetimi, ayrıntılı olarak tanımlanıyor. Buna göre, Anayasa değişikliklerinde teklif çoğunluğuna, oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı, kanunların ve TBMM İçtüzüğünün son oylamasının öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı, KHK'lerin yetki kanununda öngörülen süre içinde çıkarılıp çıkarılmadığı, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu üyelerinin imzalarının bulunup bulunmadığı ile sınırlı olarak şekil incelemesi yapılabilecek.

-BİREYSEL BAŞVURU-

Tasarıyla, Anayasa değişikliği ile tanınan bireysel başvuruya ilişkin koşullar da düzenleniyor. Buna göre, herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye'nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurabilecek.

İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekecek.

Yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvurunun konusu olamayacak.

Bireysel başvuru, ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilecek.

Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru yapamayacak. Özel hukuk tüzel kişileri, yalnızca tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilecek.

Yabancılar da bazı koşullarda bireysel başvuru yapabilecek.

-BİREYSEL BAŞVURU USULÜ-

Bireysel başvurular, doğrudan, mahkemeler veya yurt dışı temsilcilikler aracılığıyla yapılabilecek.

Bireysel başvurular harca tabi olacak.

Başvurunun 30 gün içinde yapılması gerekecek.

Mahkeme, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi açısından önem taşımayan ve esas hakkında karar verilmesini gerektirmeyen, başvurucunun önemli bir zarara uğramadığı ve açıkça dayanaktan yoksun başvuruları reddedebilecek.