Anayasa Mahkemesi, Meclis'in iradesine ipotek koymamalı

 

Anayasa Mahkemesi , Meclis ' te uzun bir maratonun ardından kabul edilen anayasa değişikliği paketiyle ilgili ilk incelemeyi yarın yapacak . Ancak paketin referandumda kabul edildiği takdirde yürürlüğe gireceğini hatırlatan hukukçular , önce halkın iradesinin tecelli etmesi gerektiğini vurguluyor . Halkoylamasından önce alınacak kararı , Meclis ' in iradesine ipotek koymak olarak değerlendiriyorlar .

Anayasa değişikliği paketi , 12 Eylül ' de halkoyuna sunulacak . Ancak bundan önce geçilmesi gereken kritik bir eşik bulunuyor . CHP ' nin başvurusuyla açılan iptal davasına Anayasa Mahkemesi ' nin vereceği karar , bundan sonraki süreci de belirleyecek . Mahkemenin ancak paketi şekil olarak inceleyebileceğini , içeriğe giremeyeceğini belirten hâkim ve savcılar , incelemesi halinde de reddedilmesi gerektiği görüşünü savunuyorlar .
Bu konudaki en önemli dayanak , bundan iki yıl önce gerçekleştirilen ' cumhurbaşkanını halkın seçmesi ' yönündeki referandum . CHP ' nin söz konusu referandumu iptal ettirmek için Anayasa Mahkemesi ' ne yaptığı başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme , Anayasa ' nın 148 . maddesindeki " Anayasa değişikliklerini sadece şekil bakımından inceler ve denetler " ilkesini dayanak göstererek başvuruyu reddetmişti . Hukukçular , mahkemenin yine bu yönde hareket etmesini istiyorlar .
Önce halkın iradesinin tecelli etmesi gerektiğini vurgulayan Emekli Savcı Gültekin Avcı , ortada hukuken incelemeye konu olacak bir normun olmadığını belirterek , " Eğer Anayasa Mahkemesi paketi iptal ederse , bu halk iradesine giden yola mayın döşemek demektir . Esasa girerse cinayet işlemiş olur . " diyor .
Emekli Cumhuriyet Başsavcısı Reşat Petek , " Bu süreci referandumu engelleyecek şekil veya esastan incelerse hem anayasayı ihlaldir hem de demokrasi ve hukuk devletine vurulacak en büyük darbedir . " ifadelerini kullanırken , emekli Savcı Sami Gören de Anayasa Mahkemesi ' nin iptal davasını yetkisizlik kararı verip reddetmesi gerektiğini kaydediyor . Aksi halde mahkemenin halkın iradesinin önüne geçeceğinin altını çiziyor .
Yetki gasbı , halktan büyük tepki alır
Faik Tarımcıoğlu ( Emekli Askerî Hâkim ) : Anayasa Mahkemesi ' nin referandumu iptal kararı vermesi kesinlikle hukuki olmaz . Milletin iradesi elinden alınır . Daha önceki Anayasa ' nın 10 . ve 42 . maddelerinin değiştirilmesinde verdiği karar hukuki değildi . Mahkeme , kendini zora sokmuştu . Mahkeme , Anayasa ' nın 148 . maddesine göre şekil denetimi yapar . Anayasa Mahkemesi , bu maddeye aykırı olarak daha önce verdiği kararla kendini inkar etmiştir . Aynı şeyi tekrar yapmaması gerekir . Ayrıca milletin yetkilerinin gasbedilmesi halkta ters tepki doğuruyor . Tıpkı ' 367 kararı ' nda olduğu gibi insanlar öfke ile tepki veriyor . Bu tip olaylardan sonra oy patlaması yaşanıyor . Bu , demokrasinin gelişimini olumlu yönde etkilemez . Mahkeme üyeleri hukuki karar vermeli .
Ahmet Gündel ( Eski Yargıtay Cumhuriyet Savcısı ) : İptal kararı , halkın iradesini hiçe saymaktır
Anayasa değişikliği henüz Yüksek Mahkeme tarafından incelenecek bir durumda değil . Çünkü henüz yasalaşmış değil . Ancak referanduma gidip halk tarafından onay alırsa Mahkeme inceleyebilir . Şu andaki durumda Mahkeme değişikliği inceleyemez . Referandumun iptali , halkın iradesini hiçe saymaktır . Mahkeme ' nin gerek ' 367 ' gerekse ' 10 . ve 42 . madde değişiklikleri ' ndeki kararları siyasiydi . Mahkeme ' nin referandumla ilgili de siyasi karar vermesi halk tarafından tepkiyle karşılanacaktır . Böyle bir durumun ardından hükümetin muhtemel alacağı erken seçim kararında halk tepki oylarıyla Mahkeme ' ye cevap verecektir .
Gültekin Avcı ( Emekli Savcı ) : Paketi iptal ederse karar yok hükmündedir
Eğer Anayasa Mahkemesi paketi iptal ederse bu , halk iradesine giden yola mayın döşemek demektir . Kaldı ki halihazırda iptale ve incelemeye esas olan bir hukuk normu yok . Referanduma gidildikten sonra hukuken doğmuş olacak . Hukuken doğmuş olmadığı için davanın esasına giremeyeceği gibi gündeme de almaması gerekir . Anayasa ' nın 148 . maddesine göre esasa asla giremez . Eğer esasa girer de iptal kararı verirse bu , yok hükmündedir , bağlayıcı değildir . Böyle kaynağını Anayasa ' dan ve kanunlardan almayan bir karar mahkeme kararı sayılmaz . Siyasal iktidar , dilerse referanduma gidebilir .
Reşat Petek ( Emekli Cumhuriyet Başsavcısı ) : Referandumu engellerse notu dibe vurur
Anayasa Mahkemesi üyelerinin kendilerini yasama organı yerine koyarak ' ülkenin menfaatine uygun değil ' gibi inceleme yapması , yetkilerinin dışındadır . Böyle bir inceleme yapmaya kalkarsa hukuk notu iyice dibe vurur . Çünkü anayasa değişikliklerini sadece şekil yönünden denetleme yetkisi var . Cumhurbaşkanı doğrudan Meclis ' in kabul ettiğini referanduma gönderiyor . Yürürlüğe de ancak referandumdan sonra giriyor . Yürürlüğe girmeyen bir metni denetlemesi mümkün değil . Bu süreci referandumu engelleyecek şekilde esastan incelerse bu , hem anayasayı ihlaldir hem de demokrasi ve hukuk devletine vurulacak en büyük darbedir .
Sacit Kayasu ( Emekli Cumhuriyet Savcısı ) : Anayasa Mahkemesi tarihî bir sınav veriyor
Ben muhtemelen Anayasa Mahkemesi ' nin bu talebi reddedeceğini düşünüyorum . Çünkü kesinleşmemiş bir kanunun yürütmesini durduramaz ve iptalini isteyemez . Referanduma gitmesi gerekir . Kabul çıkarsa kanunlaşır , ret çıkarsa zaten iptal olur . Anayasa Mahkemesi , şu anda tarihi bir sınav veriyor . Bunu reddetmek suretiyle şu ana kadar üzerinde toplanan şüpheleri kaldırmış olur . Ben Anayasa Mahkemesi ' nin bu riske gireceğini zannetmiyorum . Büyük bir itibar kaybı oldu , bu itibarı tekrar kazanmak isteyeceklerini düşünüyorum .
Necati Özdemir ( Emekli Savcı ) : Esastan incelerse hukuk dışı bir işlem olur
Ortada henüz hukuken kesinleşmiş , tamamlanmış bir süreç yok . Bu sürecin tamamlanmasını , referanduma gidilip halkın iradesinin tecelli etmesini beklemek lazım . Kaldı ki Anayasa Mahkemesi eğer kanunları , hakkı olmadığı halde esastan incelemeye girişirse bu , hukuk dışı bir işlem olur . Böyle bir şey olursa ben bir şey teklif ediyorum . Tek maddelik bir kanun çıkarılsın ve ' Türkiye ' deki yönetim Anayasa Mahkemesi ' ne bırakılmıştır ' denilsin ; bu işten hepimiz kurtulalım .
Sami Gören ( Emekli Savcı ) : Mahkeme , kendini milletin yerine koyamaz
Anayasa Mahkemesi ' nin referandumu iptal etmesi , halkın iradesine kilit vurmak anlamına gelir . Meclis ' in duvarında " Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir " ifadesi yazıyor . Bu irade halkın seçtiği Meclis tarafından kullanılıyor . Meclis , milletten aldığı yetkileri kullanıyor . Anayasa Mahkemesi ' nin kendisini milletin yerine koyup karar vermesi doğru değil . Bu , yetki gasbı olur . Anayasa Mahkemesi ' nin önüne gelen davayı yetkisizlik kararı verip reddetmesi gerekir . Aksi halde Mahkeme halkın iradesinin önüne geçer .

Zaman