1 milyar Çinli aç kalırsa ne olur?

Yaz başından bu yana dünya gündeminin en önemli konularından gıda krizinde, boyutlar açısından tedirginlik veren bir haber de Çin’den geldi. Gıda fiyatlarındaki aşırı artışlar ile uğraşan Pekin hükümeti önlem almaya hazırlanırken, ülkede bulunan McDonald’s, China Foods’un da aralarında olduğu dev gıda şirketleri birbiri ardına ürün zammı açıklıyor. Şirketlerin finansal hisseleri de baş aşağı düşüşte.

Hükümet teyakkuzda
Gelişen piyasalar içinde parlayan yıldız Çin, gıda krizi tehdidi ile uğraşan dünyanın yarasına tuz bastı. Geçen yıla kıyasla gıda fiyatlarının yüzde 10 artması ülke yönetimini de tedirgin ediyor. Başbakan Wen Jiabao, gıda enflasyonunun önünü kesmek amacıyla yeni önlemler almaya hazırlandıklarını açıkladı. Ülkede sebze fiyatları da bu ay üçte iki oranında arttı. Wen Jiabao, hükümetin internet sitesinde yayımlanan açıklamasında fiyatların aşırı hızlı şekilde yükselmesini önleyecek yöntemler üzerinde çalıştıklarını belirtti.
Dünyanın ikinci en büyük ekonomisine sahip ülkesi Çin’de ekim ayında Tüketici Fiyatları Endeksi’ndeki yıllık artış oranı yüzde 4.4’e yükseldi. Uzmanlara göre, yüzde 4.4’lük oran, son iki yılın en yükseği ve temel sebebi de gıda fiyatlarındaki artış olarak görülüyor. Çin hükümetinin yaptığı açıklamada, “Piyasa fiyatlarının istikrarının önemini ve aciliyetini, güçlü önlemler almayı anlamaya ihtiyacımız var. Gerekli olduğunda, bazı önemli günlük ihtiyaçlar ve üretim malzemelerinin fiyatları üzerinde geçici müdahale önlemleri uygulanacak” denildi.

Emtia stokuna ceza
Açıklamada, fiyat spekülasyonunun üzerine yoğun biçimde gidileceği ve fiyatları illegal yöntemlerle arttıranların ve emtia stoklayanların cezalandırılacağı belirtildi. Fiyatlardaki çift haneli yükselişi durdurmayı amaçlayan Çin hükümeti, yoksul aileler için gıda sübvansiyonları uygulayacağını, sebze ve tahıl kıtlığını gidermeye çalışacağını kaydetti. Çin’de yoksul aileler gelirlerinin yarısını gıdaya harcadığı için enflasyon özel bir öneme sahip bulunuyor. Hong Kong Siyasi ve Ekonomik Risk Danışmanlığı Başkanı Robert Broadfoot ise “Enflasyon bugün en büyük siyasi konulardan biri durumunda” dedi.
Çin hükümetinin ilk önlem adımı ise tohum yağı satışı kararı ile geldi. Ülkedeki Hububat Bakanlığı devlet stoklarında bulunan 300 bin ton yemeklik tohum yağını gelecek hafta satışa sunacağını açıkladı.

Gıda hisseleri baş aşağı
Ülkede gıda şirketleri de yükselen maliyetler nedeniyle kâr marjı daralması yaşıyor ve bu durum finansal yatırımcılarını da etkiliyor. Ülkedeki en büyük et üreticilerinden biri olan Çin Yurun Gıda Grubu’nun hisseleri yüzde 1.6 düşerken, China Foods hisseleri yüzde 5.6 değer kaybetti. Noodle üreticisi Tingyi (Cayman Islands) Holding’inde ise düşüş 2.3 oranında gerçekleşti.

McDonald’s mönülerine zam yaptı

Çin’de faaliyet gösteren McDonald’s ürünlerine zam yaptığını açıkladı. Ülke çapında 1200 şubesi bulunan restoran zinciri, tüm mönülerinde 0.5 yuan ile 1 yuan arası zam yaptığını duyurdu. Zama gerekçe olarak ise yükselen gıda enflasyonu ve artan emtia girdi maliyetleri gösterildi. Çin devlet haber ajansı Xinhua’nın haberine göre ülkedeki McDonald’s sözcüsü Big Mac fiyatlarının şu anda 15 yuana (2.30 ABD Doları) çıkarıldığını kaydetti. Haber ile birlikte şirket hisseleri yüzde 2,09 değer kaybetti.

Çin, gıda piyasası için neden önemliDünya Bankası’nın son verisine göre 1.324.655.000 nüfuslu, dolayısıyla birçok ürünün en büyük tüketicisi. Özellikle ithalat kararlarıyla dünya gıda piyasasını altüst edebiliyor. Dünya Tarım Örgütü (FAO) gıda fiyatlarındaki önlenemeyen yükselişi Çin’in de baş aktörü olduğu ‘gelişen ülkelerdeki orta sınıfın talebinin artması’ gerekçesine bağlıyor. Üretim tarafında ise domuz eti, patates ve pirinç için önemli merkez. Ülke, 2009’da 37 milyar dolarlık pirinç, 8.3 milyar dolarlık patates üretimi, 14 milyar dolarlık çay üretimi gerçekleştirdi.