Geleneksel Erzurumevleri'nde Tandirevi

Türklerin yayildiklari cografyalarda yasadiklari evlerin yüzyillar boyu; yerel yapi malzemeleri ve yapim teknikleri, iklim özellikleri, gelenek görenekler ve hayat anlayislari ile sekillendigi ifade edilen arastirmada, “Fiziksel özellikleri farkliliklar gösterse de karakteristik özellikleri itibariyla büyük benzerlikler tasimaktadir. Türk evi barinma islevinin yaninda, toplumun yasama biçimi, aliskanliklari, kültürel, ekonomik, sosyolojik ve politik yapisinin fiziki mekâna dönüsmüs hâlidir. Halk kültürünün ayrilmaz bir parçasi bu mekân, kent içerisinde fiziksel, kullanici faktörüyle birlikte toplumsal bir olgu olarak degerlendirilebilir.” denildi.

“Erzurumevi önemli bir öge”

Bir yandan sehrin özellikleriyle, diger yandan da halkin kültürüyle sekillenen Türk evi türlerinden birinin de Geleneksel Erzurum evi oldugu belirtilerek, ”Erzurum kenti, Ipekyolu üzerinde bulunmasi nedeniyle tarih boyunca Dogu ile Bati arasinda önemli bir köprü görevi üstlenmistir. Tarihi MÖ 4000’li yillara dayanan Erzurum, birçok medeniyete ev sahipligi yapmis, göç yollari üzerinde olmasi dolayisiyla, kültürel etkilesimlere açik olmustur. Binlerce yil süren bu kültürel birikim ve etkilesim neticesinde; Geleneksel Türk evi mefhumu içerisinde kendine has biçimi ve malzeme özellikleri itibariyla farkli bir yeri olan Geleneksel Erzurum evi meydana gelmistir. Geleneksel Erzurum evinin en karakteristik ögesi ise ev yasaminin çogunun geçtigi alan olan tandirevidir.” ifadesi kullanildi.

“Erzurumevleri’nde sofa”

Geleneksel Türk evi olarak tanimlanan ev biçiminin, çok genis bir cografyaya yayildigi vurgulanan arastirmada su ifadeler kullanildi, “Bu alan içerisinde farkli iklim kosullari, malzeme imkanlari, sosyal yasam, dini inanç gibi kriterler sebebiyle evlerin kullanim biçimleri farklilik göstermektedir. Türk evinde yasam alani çogunlukla sofadir, bölgelere göre açik/kapali, iç/dis örnekleri vardir. Bunlardan farkli olarak, Güneydogu Anadolu bölgesinde yasam alani avludur. Dogu Karadeniz bölgesinde ise evin sekillendirici unsuru ashane ve önünde bulunan açik ya da kapali hayattir. Erzurum evlerinde ise sofa iklim kosullari itibariyle genel Türk evi kullanim islevini yitirmis odalar arasi bir geçis alani olarak kullanilmaktadir. Giriste bulunan kapali avlu ise yazlari kullanilmakla birlikte kislari yine sadece bir geçis alani olarak islevlenmistir.”

“Erzurumevi ve tandir”

Iklim kosullari, malzeme imkânlari, dini inanç, sosyokültürel hayat, ev ve ev disindaki hayat ayriminda, evin hâkimi kadinin kullanim tercihleri gibi kriterlerle göre tandirevinin sekillendigi anlatilan arastirmada, “Erzurum evinin yasam alani içerisinde yemek pisirilmesi, yemek yenmesi, çamasir yikanmasi, oturulmasi hatta sekilerde yatilmasi gibi birçok islevi barindiran yer tandirevidir. Tandirevi biçimsel olarak olmasa da fiziksel ve imgesel olarak evin merkezi ve ayni zamanda yasam alanidir.” denildi.