Deniz Suyu Sogumadi, Baliklar Havyarlarini Birakamadi
Küresel isinma sebebiyle bu yil Karadeniz’de deniz suyunun ani isinmasi ve ani düsmesi sebebiyle baliklar, havyarlarini denize birakamadi. Bilinçsiz avlanmanin da getirdigi sorunlar sebebiyle bu yil Karadeniz’de balik neredeyse yok denilecek kadar azaldi.
“Iklim degisikligi sebebiyle baliklarda 1 ay önce ya da 1 ay sonra yumurtalarini birakmaya basladi”
Kastamonu’nun Inebolu ilçesinde balikçilikla ugrasan Can Baglan, “Küresel isinmanin artmasindan ötürü iklim degisiklikleri yasandi. Iklim degisikligi sebebiyle baliklarda 1 ay önce ya da 1 ay sonra yumurtalarini birakmaya basladi.
Deniz suyu ise normal sicaklikta degildi. Bazen çok sicak oldu, bazen de çok soguk oldu. Baligin yumurta birakmasinda dogal sartlar olusmadigi içinde bazi baliklar havyarlarini birakamadi. Birde Türkiye’nin üç tarafi denizlerle kapli olmasina ragmen bizim bir Balikçilik Bakanligimizda yok. Balikçilarin sorunu üst safhada, pahali mazot aliyoruz. Isçiligimiz pahali ve limanlarin özellestirilerek kiraya verilmesi. Balik teknelerinin limanlara girememesi gibi balikçilarin sorunlari bulunuyor. Örnegin bir balikçi teknesinin limana girip balik bosaltmasi için 4-5 bin dolar para isteniyor. Sirketler balikçiligi öldürüyor. Bu sistem ne yazik ki bizleri yetistirme baliga yöneltiyor. Bizim üç tarafimiz denizlerle kapli olmasina ragmen çupra, somon ya da levrek yemeye yöneltiliyoruz yani alabalik üretimine yöneltiliyoruz. Bizlerin her seyi dijital. Her balikçi kayigina kamera sistemi kuruldugu zaman bütün sistemi takip edebiliyorsun. Bizlere olta balikçilari tutup 2 kilo istavrit getiriyor. Bana satiyor, bende alip tezgahima koyuyorum. Fakat ben satarken su ürünleri gelip bana 15 bin lira ceza yaziyor. Benim bunda bir suçum yok. Bu asil denizlerde iken engellenmesi gerekiyor. Burada tezgaha geldikten sonra degil. Bu yüzden dijital sistem kurulacak ve kayikçilara senin kayiginda bir kilo bile küçük balik buldugumda ruhsatini iptal ederim diyecek, bakin o zaman küçük balik tutabiliyor mu? Tabii ki tutamaz. Ucuz mazot vereceksiniz, tesisat yardiminda bulunacaksiniz. Bunun yani sira su üstü ya da su alti radarlarinin da hepsi kaldirilacak. Eski sisteme dönülmesi lazim. Yoksa bizler burada hiçbir sekilde balik yiyemeyiz. Su anda kalkan, barbun ya da mezgit, çaça gibi baliklari balik yemi fabrikalarina gönderiyoruz, niye çünkü palamut ya da hamsi yok denizlerde. Kalkan baligi mesela ne yiyecek, bunlari balik yemi fabrikasina gönderdigimizde” dedi.
Deniz suyunun 14 derece olmamasindan ötürü palamudun havyarlarini birakamadigini söyleyen Can Baglan, “Palamut baligi 2-3 yil olursa bir yil olmaz. Palamut baligi yani torik istedigi ortami bulamadigi zaman havyar dökmez. Deniz suyu sicakligi 14 derece olacak, 14 metrede gidip havyar dökecegi yeri buluyor. 30 metrede ise 15’inci metresini bulup havyarini döküyor. Deniz suyu soguk oldugu zaman havyarini dökmez ya da sicak oldugu zaman yine dökmez, gidip baska bir yere döker. Palamut, 3 yil az olur, 1 yil çok olur” diye konustu.
“Bu yil ne yazik ki umdugumuzu bulamadik”
Kastamonu’nun Cide ilçesinde balikçilik yapan Bektas Bakir ise “Karadenizli balikçilar olarak bizler bu yil baliktan çok umutluyduk. Bu yüzden bazilarimiz aglarini büyüttü, bazilarimiz teknelerini degistirdi. Fakat herkes hazirliklarini yapmasina ragmen ne yazik ki umdugunu bulamadi. Bunun yani sira birde mazot fiyatlari da bir hayli artti. Balik var deniliyor, denk gelen tutuyor deniliyor ama baliga çikmaz istiyorsun bu sefer mazot pahali oldugu için baliga çikamiyorsun. Bu yüzden su anda bizlerde biraz daha balik avciligi için geri planda duruyoruz. Bu yil balikçi ne yazik ki umdugunu bulamadi. Su anda birçok balikçi zarar etmis durumda. Palamutta yok denilecek kadar var. Denk gelirsen tutabiliyorsun. Bunun içinde devamli denizde bulunmaniz gerekiyor. Imkani olan gidiyor fakat imkani olmayanda baliga çikamiyor. Baliga çikmak için bir yerlerden haber bekliyoruz yoksa baliga çikmiyoruz. Son yillarda mazot fiyatlari arttigi için baliga çikamiyoruz. Bizler, bir baliga çikmak istedigimiz zaman bin ya da bin 500 lira arasinda bir mazot masrafimiz oluyor. Bu da bizlerin belini büküyor. Mazot fiyatlari uygun olsaydi denizden gelmezdik. Öncesinde çikip sabaha kadar dolasiyorduk balik pesinde fakat simdi baliga çikan 1 saat sonra geri geliyor. Denizde dolasamiyorsunuz. Denizde balik ararken ilk öncelikle insan mazotu düsünüyor. Denetimlerin daha iyi yapilmasini istiyoruz. Kendimizde bir yanlislik gördügümüz zaman bildiriyoruz. Su Ürünleri ya da Sahil Güvenlik Komutanligi ekipleri denetimlerin biraz daha üstüne düsüp kaçak avciligi ya da yasal olmayan ag ya da baliklarin tutulmasini engellemeleri gerekiyor. Avlananlar arasinda boyutu tutmayan baliklarda oluyor. Bunlarin biraz daha denetimlerinin sik olmasini istiyoruz” seklinde konustu.
Küresel isinmadan ötürü balik neslinin tükenme noktasina geldigini söyleyen Bakir, “1970’li yillarda imkansizliklarla tutulan balik boldu. Ama simdi cihazlar büyüdü, tekneler büyüdü. Aglar büyüdü. Avcilikta büyüdü. Bu yüzden günden güne artik balik nesli de tükeniyor. Buna hava muhalefeti de sebep oldu. Bu yil balik olmamasinin yüzde 50’si bilinçsiz avcilik ise yüzde 50’side küresel isinmadan kaynakli hava muhalefeti oluyor. Deniz suyunun sicak gitmesi baliga etken oldu. Havyar birakamiyor, biraksa dahi gereken sicaklik olusmadigi için tutmuyor. Iki ay boyunca poyraz esti Karadeniz’de, bu süre çok uzun. Iklimin degismesi de bizlere çok büyük etken. Iki ay boyunca poyraz esmesi, normal degil. Bogazdan çikip geliyor balik, poyrazi görünce geri dönüyor Karadeniz’e gelmiyor. Su anda durumumuz kötü, bizlerin geçimi bundan saglaniyor. Gidisatimiz iyi degil, çocuklarima balikçilik yaptirmayacagim, teknemi de satmayi düsünüyorum” ifadelerini kullandi.