Türkiye Yaslandikça Inme Riski Artiyor
Nöroloji Uzmani Dr. Elif Sariönder Gencer, inmenin tüm ölümlerin nedenleri arasinda 3. sirada yer aldigina dikkat çekerek, “Türkiye’de yaslanan nüfus ve degisen demografik veriyle birlikte, yilda 50 binin üzerinde, 100 bine yakin inme vakasi bekleniyor” dedi. Gencer, yüzde ani kayma, ayni taraf kol ya da bacakta güçsüzlük, konusma veya konusulani anlam sorunlarina yol açabildigini belirterek, tedavide ilk 4 saatin büyük önemli oldugunu vurguladi.
Gencer, inme beyin kan akiminin azalmasi veya beyin damarlarinin tikanmasiyla, ortaya çikan belirti ve bulgular toplulugu oldugunu belirtti.
Vücudun belirli bir bölgesinde ani bir kayma, kolda bacakta ayni tarafta uyusma yada güçsüzlük seklinde belirti verebilecegine deginen Gencer, “ Konusma bozuklugu da yapabilir. Nadir görülen bir hastalik degil. Dünyada ve ülkemizde tüm ölümlerin nedeni olarak üçüncü, sakatligin ise ikinci sirada nedeni olarak yer aliyor. Sadece Antalya’da turizm sezonu hariç bin 500-2 bine yakin inme vakasi bekleniyor” diye konustu.
Türkiye’de yaslanan nüfus ve degisen demografik veriyle birlikte yilda 100 bine yakin inme vakasinin beklendigini ifade eden Gencer, “ Hastalik yükü göz önüne alindiginda bu sayinin oldukça yüksek oldugu görülmektedir” dedi.
"Yas arttikça inme artiyor"
Inme geçiren hastalarda kalici olabilen sakatliklar nedeniyle hastalarin uzun süren bakim ihtiyaci önemli düzeyde toplumsal ve ekonomik sorunlara neden oldugunu ifade eden Gencer, “Inme sorasi ortaya çikabilen sakatlik nedeniyle uzun süre bakimi gerektiren hastalar da giderek artmaktadir. Yas ilerledikçe inme sikliginin arttigini bilinmektedir. Ayrica Hipertansiyon, diyabet, hiperlidemi gibi kronik hastaliklari olanlarda, sigara kullananlarda, saglikli beslenmemeye bagli obezite sorunu yasayanlarda daha sik görülüyor. Bu sorunlarin yaslandikça arttigi düsünülürse bizim toplumumuzda da yasli nüfusu arttikça inme riskinin artacagi söylenebilir ” dedi.
"Inme üçüncü ölüm nedeni"
Arastirmalar inmenin tüm dünyada ve Türkiye’de en sik ikinci sakatlik, üçüncü ölüm nedeni oldugunu aktaran Gencer, “Sik görüldügü ve ciddi sorunlara yol açabildigi için inmeden korunma ve tedavi yöntemlerinin önemi giderek artmaktadir. Kardiyovasküler hastalik risk faktörleri, hipertansiyon, diyabet, hiperlipidemi gibi kronik hastaliklari olan kisilerin inme riski de yüksek oldugundan bu hastaliklarin takip ve tedavilerini ihmal etmemeleri oldukça önemlidir” ifadelerini kullandi.
"Hareketsiz kalma ve kötü beslenme"
Inme geçirme riski açisindan menapozdan önce kadinlarda erkeklere oranla düsük görülürken Geç yaslarda kadin erkek arasinda belirgin bir fark olmadigini söyleyen Gencer. Gebelik döneminde gibi özel durumlarda bazi sebeplerle inme riskinin artabilecegini söyledi.
Pandemi inmemin yas ve cinsiyet dagilimini biraz degistirdi. Covid 19 pihtilasmaya yatkinlikla ilgili sorunlari biraz ön plana çikardi. Pandemi döneminde inme siklik ve siddetini arttigini gözlemledik. Ayrica hareketsiz kalmak ve kötü beslenmek inme görülme sikligini inme siddetini degistiriyor” dedi.
Gencer, inme geçiren kisinin bu durumun farkinda olmayabilecegini, olsa da bazen yardim isteyemeyebileceginin altini çizdi.
"Belirtileri"
Inmenin yüzde ani kayma, ayni taraf kol ve bacakta güçsüzlük, seklinde belirti verebilecegi gibi konusma veya konusulani anlama sorunlarina yol açabilecegini kaydeden Gencer, “Daha nadir olarak ani görme kaybi, ani yutma güçlügü, ani bilinç kaybi olabilir. Inme geçiren hastada etkilenen nöronlari tedavi etmeye çalisiyoruz. Nöronlar kemik ya da cilt gibi tamamen kendini yenileyebilme kabiliyetine sahip degildir. Nöronlar öldükten sonra yerine yenisini koymak mümkün olmaz. Yeterli kan ve oksijene ulasamadiginda beyin hücreleri iki dakika içinde ölmeye basliyor. Damar tikanikligi basladiktan sonra her dakikada iki milyon nöron kaybediyoruz. 4 saat gibi kisa bir tedavi süremiz var. Belirtiler basladiktan sonra ilk 4 saatte en yakin inme merkezine hastanin basvurmasi ve tedavi olmasi en önemli sarttir. Zaman geçtikçe inmeyi tedavi etmek güçlesiyor” dedi.
"4 saatin önemi"
Inmeden korunmak ve ortaya çikan hasarin kötülesmesini önlemek için ilaçlar ve rehabilitasyon yöntemleri kullanilabilir ancak geç dönemde damar açici tedaviler ile kaybedilen hücrelerin geri getirilmesi mümkün olmuyor. Bu nedenle ilk saatler özellikle de 4 saatte tedavinin öneminin altini bir kez daha çizdi.
Gencer, belirtiler olduktan sonra basvurulan merkezde, hastaya damar yolundan verilen ilaç tedavisi, damarin içine girip pihtinin çikarilmasi yada dar damarin stent ya da balonla açma seklinde tedavisinin yapilabilecegini bildirdi.
"Inme hastasinin takip ve tedavisi nasil olmali"
Inme hastasinda yakin takip ve tedavi sekillerinden bahseden Gencer, “Inmenin tekrarlama riski ilk günlerde fazladir bu nedenle genellikle yatarak takip edilmelidir. Hastaneye yatisi sirasinda inme Sebebi arastirilir. En sik görülen inme nedenleri; kardiyo enbolik inme, büyük ve küçük damar tikanikliklari olabilir. Ilk bir haftada destek tedavi ve reahbilitasyon yöntemleri uygulanan hastaya ayni zamanda Sebebe yönelik koruyucu tedaviye baslariz. Kalple sorunu olan hastalarin ilaçlarini düzenleriz. Büyük damar hastalarinda tedavi edilmesi gereken darliklar varsa en uygun yöntem ve tedavi zamani belirlenir” diye konustu.
Gencer, ileri yas kardiyovasküler risk grubunda olan kisilerin sicak havalarda inme geçirme riskinin arttigini belirtti.
"Deniz ve sicaga dikkat"
Yüksekten atlama, dalma, ani sert bas boyun hareketlerinin beyin damarlarina zarar verme riski nedeniyle kisinin inme geçirebilecegini dile getiren Gencer, “Sicak havada mutlaka günesten korunulmasi bol sivi alinilmasi gerekir. Yüzme sirasinda ani hareketlerden kaçinilmasi gerekir” dedi.