ANALIZ - Israil'in Hak Ihlalleri Sinir Tanimiyor
Israil, kuruldugu günden bu yana, dünyanin gözü önünde Filistinlilerin haklarini hiç çekinmeden ihlal ediyor. Uluslararasi toplumun Israil üzerinde baski kurabilecek iradeden yoksun olmasi, bu hak ihlallerinin devam etmesine neden oluyor 1948’te dönemin Birlesmis Milletler üyelerince kabul edilen 30 maddelik Insan Haklari Evrensel Bildirgesi temel alindiginda, Israil’in Filistinlilere yönelik hemen her alanda hak ihlalleri gerçeklestirdigi görülüyor
ISTANBUL -HACI MEHMET BOYRAZ/SELIM YESILTAS- Ortadogu’da kalici barisin önündeki en büyük engel durumunda olan Israil, yillardir isgal altinda tuttugu Filistin topraklarinda korumasiz Filistinlilerin insani haklarini pervasizca hiçe sayiyor ve bunu yaparken uluslararasi toplumdan hiç çekinmiyor. 1948’de dönemin Birlesmis Milletler (BM) üyelerince kabul edilen 30 maddelik Insan Haklari Evrensel Bildirgesi (UDHR) temel alindiginda, Israil’in Filistinlilere yönelik hemen her alanda hak ihlalleri gerçeklestirdigi görülüyor.
- Ihlaller silsilesi
Filistin topraklarinda bir devlet kurma fikriyle dünyanin dört bir yanindan bölgeye yapilan planli Yahudi göçleri neticesinde Araplarla savasan Israil, 1948’de bagimsiz bir devlet olarak ortaya çikti. 2020 verilerine göre, isgal altindaki Dogu Kudüs ve Bati Seria ile abluka altindaki Gazze Seridi’nde yaklasik 5,2 milyon Filistinli yasarken, bölgeye sonradan gelen (göçmen) Yahudilerin sayisinin 7 milyona yaklasmis olmasi, uzun yillar boyunca devam eden sistematik göç politikasinin etkisini ve sonucunu ortaya koyuyor. Buna göre bölgedeki nüfus çogunlugu artik Yahudi yerlesimcilerin eline geçmis durumda. Bu durum, Israil’in hak ihlalleri zincirinin ilk halkasini olusturuyor.
Bölgeye disaridan yapilan Yahudi göçlerinin yani sira Filistinlilerin bir sekilde bölgeden sürülmesi Israil’in öteden beri öncelikli politikalari arasinda yer aldi. Bu baglamda Filistinliler gerek ülke içinde gerekse çevre ülkelere kitlesel göçe zorlandi ve zorlanmaya devam ediyor. Sadece 1948 Arap-Israil Savasindan sonra yaklasik 750 bin Filistinlinin ve 1967’de 500 binden fazla Filistinlinin yurtlarindan edilmesi, Israil’in bu alandaki hak ihlallerine somut birer örnek teskil ediyor. Bunun yaninda BM verilerine göre geçtigimiz Ramazan ayinda, Israil saldirilarinin basladigi 10 Mayis 2021’den bugüne kadar en az 75 bin Filistinlinin yerlerinden edilmis olmasi da güncel ve trajik bir örnek. Buradan hareketle Israil’in, UDHR’nin özel yasam ve konut haklarini düzenleyen 12. maddesini açikça ihlal ettigi söylenebilir.
Bölgede Müslüman Filistinlilerin nüfusunun azaltilmasi amaciyla Israil’in uyguladigi yöntemlerden bir digeri, Filistinlilerin mülkiyet haklarinin gasp edilmesi. Bu konuda Israil’in en sik basvurdugu yöntemler arasinda Filistinlilere konut alim-satimlarinda zorluklar çikarilmasi, Filistinlilerin miras haklarinin gasp edilmesi ve evlerinin yikilmasi yer aliyor. Israil’in isgal altinda tuttugu topraklarda, sadece Nisan 2009’dan bu yana Dogu Kudüs ve Bati Seria’da Filistinlilere ait yaklasik bin 600’den fazla evi yikmasi, çarpici bir örnek olarak öne çikiyor. Müslümanlar Evsiz kalan ve saldirilardan korkan Filistinliler ise göçe mecbur kaliyor ve bu durum bölgedeki demografik yapinin her geçen gün Filistinlilerin aleyhine degismesine neden oluyor. Burada UDHR’nin 17. maddesine göre herkesin mülkiyet hakkina sahip oldugu hatirlandiginda, Filistinlilerin mülk sahibi olmalarini engelleyen Israil bu maddeyi de hiçe sayiyor.
Bunlarin yani sira Israil’in Müslümanlar için kutsal bir mekân olan Mescid-i Aksa’ya ve buradaki Müslümanlara yönelik provokatif faaliyetleri, ihlaller zincirinin bir baska halkasini olusturuyor. Zira saldirilarin, dini ehemmiyete sahip bir yere ve hatta ibadet halindeki cemaate yönelik olmasi, Israil’in inanç ve ibadet konusundaki hosgörüsüzlügünü açikça ortaya koyuyor. Saldirilarin olmadigi zamanlarda ise Israil, Mescid-i Aksa’ya keyfi sekilde “turist” alarak kasitli sekilde Müslümanlarin ibadetlerini engelliyor. Bu ve benzeri faaliyetlerle Israil, UDHR’nin din ve ibadet özgürlügüne dair 18. maddesini de hiç çekinmeden göz ardi ediyor.
- Sonu gelmez insanlik disi muameleler
Israil’in Filistinlilere yönelik sonu gelmez insanlik disi muameleleri de önemli bir insan hakki ihlali olarak duruyor. Bu baglamda Israil’in en görünür insanlik disi muamelesi, Filistinlilere yönelik yillardir uyguladigi sistematik saldiri ve katliamlardir. 1948’deki Deir Yasin Katliami ile 1982’deki Sabra ve Satilla katliamlarinda binlerce Filistinli hayatini kaybetmisti. Bu yilki Ramazan ayindaki saldirilarda 66’si çocuk, 39’u kadin olmak üzere 254 kisinin hayatini kaybetmesi ve binlerce kisinin yaralanmasi, Israil zulmüne somut örnekler olarak gösterilebilir.Müslüman
Herhangi bir suçlama olmaksizin Filistinlilerin hapishanelerde tutulmasi, Israil’in Filistinlilere yönelik bir baska insanlik disi muamelesi. Bu tutuklamalarda Filistinliler, çogu zaman somut bir suç isnat edilmeksizin alti aya kadar cezaevlerinde tutulabiliyor ve Israil’in güvenligine tehdit olarak görülmeleri durumunda bu süre uzatilabiliyor. Addameer Mahkum Destek ve Insan Haklari Dernegi’nin 4 Haziran 2021 tarihli verilerine göre, halihazirda 250’si çocuk olmak üzere 5 bin 300 Filistinli cezaevinde.Filistin Ayrica tutuklu olan bu kisilerin, kendilerini savunmalari için gerekli olan güvencelerinin saglanmadigini belirtmek gerek. Dolayisiyla Israil’in, hiç kimsenin keyfi tutuklanamayacagini ve suç isnat edilmeksizin cezaevine konulamayacagini düzenleyen UDHR’nin 9, 10 ve 11. maddelerini açikça hiçe saydigi görülüyor.
Israil’in Filistinlilere yönelik insanlik disi üçüncü muamelesi ise iskenceler. Israil 1987-1999 arasi dönemde iskenceyi yasal olarak uygulayan bir devlet olarak tarihe geçmistir. 1967’den kayda geçen, 67’si tibbi ihmal, 75’i kasten öldürme, 7’si hapishanede dogrudan ates açma ve 73’ü iskenceden olmak üzere toplam 222 Filistinli hayatini kaybetti.Kudüs Mevcut hukuki düzenlemelere göre Israil’de iskence yasa disi bir uygulama olsa da Filistin Insan Haklari Kuruluslarina göre Filistinlilere yönelik iskenceler hala devam ediyor. Dolayisiyla Israil yönetiminin ihlal ve ihmalleri, UDHR’nin iskenceyi yasaklayan 5. maddesini de yok sayiyor.
Israil’in uyguladigi insanlik disi muamelelerin dördüncüsü, sik sik yapilan ev baskinlari. 2018 verilerine göre, Filistinli gençlerin oturdugu evlerin yüzde 85’ine baskin yapildigi ve baskinlarin yariya yakininda siddet uygulandigi görülüyor.Yahudi Uygulanan siddet sonrasinda gençlerin psikolojik travma yasamasi ve baskinlarda asiri gaz kullanimi sonucunda Filistinlilerin hayatlarini kaybetmesi, insan haklari ihlallerinin bir baska trajik boyutunu olusturuyor. Ayrica Israil’in Filistinlilere saldirdigi dönemlerde, çocuklarin ve gençlerin egitime erisimlerinin kisitlanmasi da bir baska insan haklari ihlali. Sadece ikinci intifadayi takip eden dört yil içerisinde Filistinlilere ait bin 125 okulun kapatilmasi ve egitim altyapisinin bu dönemde çökmesi, bölgedeki Filistinli ögrencilerin maruz kaldiklari trajediyi anlatmak için yeterli. Gazze Günümüzde de farkli boyutlariyla devam eden bu durum özelinde degerlendirme yapildiginda, Israil’in UDHR’nin 26. maddesini olusturan egitim hakkini da ihlal ettigi görülüyor.
Sonuç olarak Israil, kuruldugu günden bugüne, dünyanin gözü önünde Filistinlilerin insan haklarini hiç çekinmeden ihlal ediyor. Bu hak ihlallerine karsi durmasi gereken büyük güçlerin Israil’e destegi ve uluslararasi toplumun Israil üzerinde baski kurabilecek iradeden yoksun olmasi, ne yazik ki bu hak ihlallerinin devam etmesine neden oluyor.
[Haci Mehmet Boyraz Sakarya Üniversitesi Uluslararasi Iliskiler Bölümünde Doktora tez çalismalarina devam etmektedir]
[Selim Yesiltas Sakarya Üniversitesi Uluslararasi Iliskiler Bölümünde Doktora tez çalismalarina devam etmektedir]
Müslümanlar https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kudusun-silvan-beldesindeki-filistinliler-evsiz-kalma-tehdidi-altinda-yasiyor/2271392
Müslüman https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-gazze-seridine-hava-saldirilari-duzenledi/2275316
Filistin https://www.addameer.org/
Kudüs https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-hapishanelerinde-1967den-beri-222-filistinli-sehit-oldu/1657884
Yahudi https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/775212
Gazze https://insamer.com/tr/filistinde-egitim-israilin-yildirma-ve-siddet-politikalarina-direnen-egitimli-bir-halk_1654.html
Kaynak: AA
- Ihlaller silsilesi
Filistin topraklarinda bir devlet kurma fikriyle dünyanin dört bir yanindan bölgeye yapilan planli Yahudi göçleri neticesinde Araplarla savasan Israil, 1948’de bagimsiz bir devlet olarak ortaya çikti. 2020 verilerine göre, isgal altindaki Dogu Kudüs ve Bati Seria ile abluka altindaki Gazze Seridi’nde yaklasik 5,2 milyon Filistinli yasarken, bölgeye sonradan gelen (göçmen) Yahudilerin sayisinin 7 milyona yaklasmis olmasi, uzun yillar boyunca devam eden sistematik göç politikasinin etkisini ve sonucunu ortaya koyuyor. Buna göre bölgedeki nüfus çogunlugu artik Yahudi yerlesimcilerin eline geçmis durumda. Bu durum, Israil’in hak ihlalleri zincirinin ilk halkasini olusturuyor.
Bölgeye disaridan yapilan Yahudi göçlerinin yani sira Filistinlilerin bir sekilde bölgeden sürülmesi Israil’in öteden beri öncelikli politikalari arasinda yer aldi. Bu baglamda Filistinliler gerek ülke içinde gerekse çevre ülkelere kitlesel göçe zorlandi ve zorlanmaya devam ediyor. Sadece 1948 Arap-Israil Savasindan sonra yaklasik 750 bin Filistinlinin ve 1967’de 500 binden fazla Filistinlinin yurtlarindan edilmesi, Israil’in bu alandaki hak ihlallerine somut birer örnek teskil ediyor. Bunun yaninda BM verilerine göre geçtigimiz Ramazan ayinda, Israil saldirilarinin basladigi 10 Mayis 2021’den bugüne kadar en az 75 bin Filistinlinin yerlerinden edilmis olmasi da güncel ve trajik bir örnek. Buradan hareketle Israil’in, UDHR’nin özel yasam ve konut haklarini düzenleyen 12. maddesini açikça ihlal ettigi söylenebilir.
Bölgede Müslüman Filistinlilerin nüfusunun azaltilmasi amaciyla Israil’in uyguladigi yöntemlerden bir digeri, Filistinlilerin mülkiyet haklarinin gasp edilmesi. Bu konuda Israil’in en sik basvurdugu yöntemler arasinda Filistinlilere konut alim-satimlarinda zorluklar çikarilmasi, Filistinlilerin miras haklarinin gasp edilmesi ve evlerinin yikilmasi yer aliyor. Israil’in isgal altinda tuttugu topraklarda, sadece Nisan 2009’dan bu yana Dogu Kudüs ve Bati Seria’da Filistinlilere ait yaklasik bin 600’den fazla evi yikmasi, çarpici bir örnek olarak öne çikiyor. Müslümanlar Evsiz kalan ve saldirilardan korkan Filistinliler ise göçe mecbur kaliyor ve bu durum bölgedeki demografik yapinin her geçen gün Filistinlilerin aleyhine degismesine neden oluyor. Burada UDHR’nin 17. maddesine göre herkesin mülkiyet hakkina sahip oldugu hatirlandiginda, Filistinlilerin mülk sahibi olmalarini engelleyen Israil bu maddeyi de hiçe sayiyor.
Bunlarin yani sira Israil’in Müslümanlar için kutsal bir mekân olan Mescid-i Aksa’ya ve buradaki Müslümanlara yönelik provokatif faaliyetleri, ihlaller zincirinin bir baska halkasini olusturuyor. Zira saldirilarin, dini ehemmiyete sahip bir yere ve hatta ibadet halindeki cemaate yönelik olmasi, Israil’in inanç ve ibadet konusundaki hosgörüsüzlügünü açikça ortaya koyuyor. Saldirilarin olmadigi zamanlarda ise Israil, Mescid-i Aksa’ya keyfi sekilde “turist” alarak kasitli sekilde Müslümanlarin ibadetlerini engelliyor. Bu ve benzeri faaliyetlerle Israil, UDHR’nin din ve ibadet özgürlügüne dair 18. maddesini de hiç çekinmeden göz ardi ediyor.
- Sonu gelmez insanlik disi muameleler
Israil’in Filistinlilere yönelik sonu gelmez insanlik disi muameleleri de önemli bir insan hakki ihlali olarak duruyor. Bu baglamda Israil’in en görünür insanlik disi muamelesi, Filistinlilere yönelik yillardir uyguladigi sistematik saldiri ve katliamlardir. 1948’deki Deir Yasin Katliami ile 1982’deki Sabra ve Satilla katliamlarinda binlerce Filistinli hayatini kaybetmisti. Bu yilki Ramazan ayindaki saldirilarda 66’si çocuk, 39’u kadin olmak üzere 254 kisinin hayatini kaybetmesi ve binlerce kisinin yaralanmasi, Israil zulmüne somut örnekler olarak gösterilebilir.Müslüman
Herhangi bir suçlama olmaksizin Filistinlilerin hapishanelerde tutulmasi, Israil’in Filistinlilere yönelik bir baska insanlik disi muamelesi. Bu tutuklamalarda Filistinliler, çogu zaman somut bir suç isnat edilmeksizin alti aya kadar cezaevlerinde tutulabiliyor ve Israil’in güvenligine tehdit olarak görülmeleri durumunda bu süre uzatilabiliyor. Addameer Mahkum Destek ve Insan Haklari Dernegi’nin 4 Haziran 2021 tarihli verilerine göre, halihazirda 250’si çocuk olmak üzere 5 bin 300 Filistinli cezaevinde.Filistin Ayrica tutuklu olan bu kisilerin, kendilerini savunmalari için gerekli olan güvencelerinin saglanmadigini belirtmek gerek. Dolayisiyla Israil’in, hiç kimsenin keyfi tutuklanamayacagini ve suç isnat edilmeksizin cezaevine konulamayacagini düzenleyen UDHR’nin 9, 10 ve 11. maddelerini açikça hiçe saydigi görülüyor.
Israil’in Filistinlilere yönelik insanlik disi üçüncü muamelesi ise iskenceler. Israil 1987-1999 arasi dönemde iskenceyi yasal olarak uygulayan bir devlet olarak tarihe geçmistir. 1967’den kayda geçen, 67’si tibbi ihmal, 75’i kasten öldürme, 7’si hapishanede dogrudan ates açma ve 73’ü iskenceden olmak üzere toplam 222 Filistinli hayatini kaybetti.Kudüs Mevcut hukuki düzenlemelere göre Israil’de iskence yasa disi bir uygulama olsa da Filistin Insan Haklari Kuruluslarina göre Filistinlilere yönelik iskenceler hala devam ediyor. Dolayisiyla Israil yönetiminin ihlal ve ihmalleri, UDHR’nin iskenceyi yasaklayan 5. maddesini de yok sayiyor.
Israil’in uyguladigi insanlik disi muamelelerin dördüncüsü, sik sik yapilan ev baskinlari. 2018 verilerine göre, Filistinli gençlerin oturdugu evlerin yüzde 85’ine baskin yapildigi ve baskinlarin yariya yakininda siddet uygulandigi görülüyor.Yahudi Uygulanan siddet sonrasinda gençlerin psikolojik travma yasamasi ve baskinlarda asiri gaz kullanimi sonucunda Filistinlilerin hayatlarini kaybetmesi, insan haklari ihlallerinin bir baska trajik boyutunu olusturuyor. Ayrica Israil’in Filistinlilere saldirdigi dönemlerde, çocuklarin ve gençlerin egitime erisimlerinin kisitlanmasi da bir baska insan haklari ihlali. Sadece ikinci intifadayi takip eden dört yil içerisinde Filistinlilere ait bin 125 okulun kapatilmasi ve egitim altyapisinin bu dönemde çökmesi, bölgedeki Filistinli ögrencilerin maruz kaldiklari trajediyi anlatmak için yeterli. Gazze Günümüzde de farkli boyutlariyla devam eden bu durum özelinde degerlendirme yapildiginda, Israil’in UDHR’nin 26. maddesini olusturan egitim hakkini da ihlal ettigi görülüyor.
Sonuç olarak Israil, kuruldugu günden bugüne, dünyanin gözü önünde Filistinlilerin insan haklarini hiç çekinmeden ihlal ediyor. Bu hak ihlallerine karsi durmasi gereken büyük güçlerin Israil’e destegi ve uluslararasi toplumun Israil üzerinde baski kurabilecek iradeden yoksun olmasi, ne yazik ki bu hak ihlallerinin devam etmesine neden oluyor.
[Haci Mehmet Boyraz Sakarya Üniversitesi Uluslararasi Iliskiler Bölümünde Doktora tez çalismalarina devam etmektedir]
[Selim Yesiltas Sakarya Üniversitesi Uluslararasi Iliskiler Bölümünde Doktora tez çalismalarina devam etmektedir]
Müslümanlar https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kudusun-silvan-beldesindeki-filistinliler-evsiz-kalma-tehdidi-altinda-yasiyor/2271392
Müslüman https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-gazze-seridine-hava-saldirilari-duzenledi/2275316
Filistin https://www.addameer.org/
Kudüs https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-hapishanelerinde-1967den-beri-222-filistinli-sehit-oldu/1657884
Yahudi https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/775212
Gazze https://insamer.com/tr/filistinde-egitim-israilin-yildirma-ve-siddet-politikalarina-direnen-egitimli-bir-halk_1654.html