Cumhurbaskanligi Iletisim Baskani Altun, 'Internet Medyasi Ve Haberciligi Çalistayi'nda Konustu Açiklamasi
'Dijital imkanlarin gelismesiyle manipülasyonun, yalan haberin de kolaylikla yayilabildigine, bu imkanin kötücül amaçlar için kullanilabildigine de sahit oluyoruz. Bu durum, medya sektöründe ve habercilik anlayisinda yapisal bir dönüsümü zorunlu kilmaktadir' 'Internet gazeteciliginin mesleki standartlarini ortaya koyma, bu alani rasyonel ve seffaf bir sekilde düzenleme noktasinda biz Iletisim Baskanligi olarak sektörle birlikte çalismaya devam edecegiz' 'Sistematik yalanlarla, kamuoyunu yanlis yönlendirmeye ve vatandaslarimizi kiskirtmaya çalisanlar, elbette isledikleri cürümler dolayisiyla hukuki olarak bedel ödeyeceklerdir. Adalet sistemimiz bu cürümlerin hesabini elbette soracaktir' '(Katarli gençlere Türkiye'de sinavsiz tip egitimi hakki iddiasi) Bu yalanin parçasi, hatta merkezi olan muhalefet mensuplari, hakikat ortaya çikmasina ragmen, hiçbir sekilde özür dilemeyerek kafalarini kuma gömmeyi sürdürdü'
Cumhurbaskanligi Iletisim Baskanligi tarafindan çevrim içi olarak düzenlenen "Internet Medyasi ve Haberciligi Çalistayi" internet medyasi mensuplari, sektör yöneticileri, kamu kurumlari ve üniversitelerin temsilcilerinin katilimiyla gerçeklestirildi.
Cumhurbaskanligi Iletisim Baskani Altun, çalistayin açilis konusmasinda, internet teknolojisindeki gelismelerin kitle iletisimine de yeni bir boyut kazandirdigini ifade etti.
Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan'in liderliginde, her alanda oldugu gibi iletisim altyapisina da büyük yatirimlar yapildigini, bu sayede dijitallesmenin Türkiye'de hiz ve yayginlik kazandigini belirten Altun, birçok alanda her geçen gün kamuoyu tarafindan daha fazla kullanilan internet teknolojilerinin haberciligin de ayrilmaz bir parçasi halini aldigina dikkati çekti.
Türkiye'de güçlenen demokrasi sayesinde ve teknik anlamda yayinciligin gelismesiyle medyada çok seslilik artarken, hizli ve kolay erisim imkaniyla internet haberciliginin genis kesimler tarafindan daha fazla kabul görmeye basladigini anlatan Altun, söyle devam etti:
"Medya sektöründeki dönüsüme isaret eden bu tablo, habere erisim ve ifade özgürlügü bakimindan da elbette olumlu bir gelismedir. Internet gazeteciligi düne göre hayatlarimiza daha fazla dahil olsa da bugün ülkemizde hala tam anlamiyla resmi bir çerçeveye de sahip degildir. Internet haberciligi bu kadar yayginlik kazanirken, ilgili mevzuatin da yeni gerçeklikle uyumlu hale getirilmesi elzemdir. Bu adim, her seyden önce, meslegin itibarini ve isini hakkiyla yapan gazetecilerin sayginligini korumak adina bir zorunluluktur. Internet gazeteciliginin mesleki standartlarini ortaya koyma, bu alani rasyonel ve seffaf bir sekilde düzenleme noktasinda biz Iletisim Baskanligi olarak sektörle birlikte çalismaya devam edecegiz."
- "Yalan üzerine kurulu tahrif haberciligi, demokrasiye büyük zararlar vermektedir"
Toplumun, ülke ve dünyadaki gelismeler hakkinda gerçek, dogru ve güvenilir haberlere ulasmasinin saglikli bir demokrasi için vazgeçilmez oldugunu vurgulayan Altun, "Dolayisiyla hakikate dayali habercilik demokrasiyi güçlendirirken, çarpitma ve yalan üzerine kurulu tahrif haberciligi demokrasiye büyük zararlar vermektedir. Bu noktada hakikat temsilcisi olan gazeteciler önemli bir sorumlulugu da yüklenmis durumdadir. Bireylerin ve toplumun saglikli, eksiksiz ve gerçeklige dayali sekilde bilgilendirilmesi ve haber alma hakkinin korunmasi noktasinda medya mensuplarinin kritik bir fonksiyon icra ettiklerine inaniyorum." diye konustu.
Türkiye'ye karsi ulusal ve uluslararasi boyutta dezenformasyon girisimleriyle mücadelede medya mensuplarina da önemli görevlerin düstügüne dikkati çeken Altun, sunlari kaydetti:
"Diger taraftan dijital imkanlarin gelismesiyle manipülasyonun, yalan haberin de kolaylikla yayilabildigine, bu imkanin kötücül amaçlar için kullanilabildigine de sahit oluyoruz. Bu durum, medya sektöründe ve habercilik anlayisinda yapisal bir dönüsümü zorunlu kilmaktadir. Gazetecilik ilkeleri ve mesleki standartlarin yani sira öz denetimden yoksun bir internet haberciligi, ne yazik ki hakikatlerin kolayca çarpitilabildigi, manipülatif içeriklerin yayginlik kazanabildigi bir mecra olarak da karsimiza çikabiliyor. Dijital mecralarda kasitli çarpitmalar, kara propaganda ve yalan bilgilerle kisilerin haklari ya da kurumlarin itibari kolayca hedef alinabiliyor. Bazi uluslararasi medya platformlarinin ve onlarin içerideki uzantilarinin, kötücül ajandalarin aparati olarak ülkemize yönelik kara propaganda çabalarina da yine maalesef taniklik ediyoruz. Bu durum, demokrasimiz için oldugu kadar sektöre yönelik algi ve mesleki nitelik itibariyla da önemli bir soruna isaret etmektedir."
Bill Kovach ve Tom Rosenstiel'in "Gazeteciligin Esaslari" adli eserlerinde, gazeteciligin ilk yükümlülügünün "gerçek haber" oldugunu vurguladigini aktaran Altun, Kovach ve Rosenstiel'in, gazetecilerin sadakatle bagli olacagi ilk merciinin halk olduguna, bu meslegin temelinde "bilgiyi teyit etme" disiplininin yattigina dikkati çektiklerini söyledi.
- "Haberciligin tek amaci hakikattir"
Altun, "Dolayisiyla, ister konvansiyonel mecralarda, ister dijital mecralarda yapilsin, haberciligin tek amaci hakikattir, hakikat olmalidir. Gazeteciler her mecrada 'hakikatin temsilcisi' olduklarinin bilinci ve hassasiyetiyle mesleklerini icra etmelidir." görüsünü paylasti.
Gazeteciligin en temel ilkesi olan 5N1K kuralinin bile bir kenara atilarak, habercilik adi altinda algi operasyonu ya da tetikçilik yapilabildiginin görüldügünü dile getiren Altun, sözlerini söyle sürdürdü:
"Nedir 5N1K? Habercilik bir tercüme faaliyetidir. Bir olayin bir habere tercümesi sirasinda sorulan ne, ne zaman, nerede, nasil, neden ve kim sorulari haberin olmazsa olmazidir. Dedikodular ve yalanlar 'iddiaya göre haberciligi' altinda dolasima sokulurken, 5N1K olmaksizin haber yazilamayacagi akla bile gelmiyor. Ne yazik ki dedikodu adi altinda yapilan dedikoduyu dolasima sokan sözde habercilik bir kültüre dönüsebiliyor ve bu olumsuz gelisme ne yazik ki bir kültüre döndükten sonra sansasyon, bu sürecin merkezinde yer aliyor. Sansasyon olusturma ve daha fazla tiklanma hedefiyle, hiçbir arastirma ya da teyide ihtiyaç duymadan masa basinda hazirlanan haberler, dijital ekosistemi ve toplumu zehirliyor. Kimi siyasiler ise güya muhalefet yapma adina, her türlü ahlaki ve siyasi ilkeden yoksun biçimde, yalan siyasetlerini yalan haberlerle destekleyecek bir tezgah isletiyorlar. Ne yazik ki bu noktada internet medyasi da ideolojik tahkimat araci olarak kullanilabiliyor. Bu, insanin 'bilme açligini' tahrif edilmis haberlerle suiistimal etmekten baska bir sey degildir."
- "Yalanda ne kadar ileri gidebilecegini bize gösterdi"
Hakikatin çarpitilmasinin son örneklerinin "Katarlilara Türkiye'de sinavsiz tip egitimi" ve "Kiz ögrenci yurdundan çikan silahlar" baslikli yalan haberlerde görüldügünü aktaran Altun, söyle devam etti:
"Ilk olarak bir internet sitesinde yayimlanan ve tamamen yalan olan 'Katarli ögrencilere sinavsiz tip egitimi' baslikli haberin, kamuoyunu yanlis yönlendirme ve üniversite sinavina girecek gençleri hükümetimize karsi kiskirtma amaci tasidigi çok açikti. Internetin dogasi geregi bu yalan hizla yayildi. Baska birçok internet sitesi, bu provokatif içerigi oldugu gibi kopyalayip kullandi. Ana muhalefetin genel baskani da bu yalanin pesine takildi, hatta bayraktarligini yapti. Haberin kesinlikle gerçek olmadigini ortaya koyduk, hemen. Bunu ortaya koymamiza ragmen haberi yapan internet sitesi ancak 27 saat sonra döndü ve 'biz yanlis yapmisiz, özür dileriz' dedi. Dahasi 'bizim haberimizi referans alarak açiklama yapanlardan da özür dileriz' dedi. Fakat 27 saat geçmisti ve artik zaten algi operasyonu tamamlanmisti. Ama bu yalanin parçasi, hatta merkezi olan muhalefet mensuplari, hakikat ortaya çikmasina ragmen, hiçbir sekilde özür dilemeyerek kafalarini kuma gömmeyi sürdürdü.
'Kiz ögrenci yurdundan çikan silahlar' baslikli yalan haber. Bu yalan haberi yapan internet sitesi de, yalanda ne kadar ileri gidebilecegini bize gösterdi. Bakin medya tarihinde böylesi örnekler yoktur. Bu yalan girisimleri bir çerçeve olarak alip bir daha tecelli etmemesi gereken olumsuz bir örnek olarak bütün kamuoyunun, halkimizin belgelemesi gerekir. Bir belgesel çekiminde kullanilan imitasyon silahlari 'gerçek silah' olarak sunup kamuoyunda infial yaratmayi amaçlayan bu çarpitma haber de tam anlamiyla bir medya terörü örnegidir. Yalan habere dayanan bu kara düzen, toplumsal huzurumuzu açikça tehdit ettigi gibi bir ulusal güvenlik sorunu olarak görülmelidir. Basit bir hata olarak görmüyoruz bunu, göremeyiz. Sistematik yalanlarla, kamuoyunu yanlis yönlendirmeye ve vatandaslarimizi kiskirtmaya çalisanlar, elbette isledikleri cürümler dolayisiyla hukuki olarak bedel ödeyeceklerdir. Adalet sistemimiz bu cürümlerin hesabini elbette soracaktir. Elbette hukuka dayali hak ve sorumluluklarla düzenlenmis güçlü bir medya yapisiyla bu suçlarin da önlenmesi mümkündür. Biz bu algi operasyonlariyla, dezenformasyonlarla, yalanlarla, çarpitmalarla her mecrada 'yasasin hakikat' diyerek mücadele etmeye ve hakikati savunmaya devam edecegiz."
- "Internet gazeteciligi baglaminda, bugün yeni hukuki düzenlemelere ihtiyaç var"
Internet gazeteciliginde ele alinmasi gereken konulardan birinin de basin etigi tartismalari oldugunu vurgulayan Altun, "Internet medyasinda meslek ilkelerinden ve güçlü bir denetimden yoksun sekilde sadece hiz, haber atlatma, sansasyon ve tiklanma odakli yapilan habercilik, bugün önemli bir mesele olarak karsimiza çikiyor." ifadesini kullandi.
Yapilan arastirmalarin, her üç haberden birinin tiklanma odakli olacak sekilde üretildigine isaret ettigini dile getiren Altun, "Okunurluk göstergesi olarak görülen ve bu sayede reklam gelirleri basta olmak üzere finansman kaynagi olan bu sistem, maalesef kasitli biçimde üretilen aldatici ve düsük kalitedeki içeriklere de yer verilmesine yol açiyor. Bu da haber özgürlügünün sinirlari tartismasini beraberinde getiriyor kuskusuz. Geleneksel medyada denetim geregi kullanilamayan görüntü ve ifadelere internet medyasinda kontrolsüzce yer verilebildigine sahit oluyoruz. Ayrica içerigin dogrulugu, güvenilirligi, telif haklari ve diger etik sorunlar da internet gazeteciliginde tartisilir bir hal alabiliyor." degerlendirmesinde bulundu.
Altun, bir diger etik sorunun da internet gazeteciliginde eksik kalan ya da güçlendirilmesi gereken "cevap ve düzeltme" hakki oldugunu belirterek, "Muhakkak ki bütün bu konularin ele alinmasi, toplumun dogru bilgi edinme hakki çerçevesinde önemlidir. Daha hizli ve yaygin habercilikle toplumu bilgilendirmede büyük bir önem kazanan internet medyasinin ve temsilcilerinin haklarinin düzenlenmesi ve güçlendirilmesi de bir o kadar ehemmiyet arz ediyor. Nitekim biz bu çalistayi da bu amaç dogrultusunda dizayn etmis durumdayiz. Güçlü ve güvence altindaki haberciligin hakikatle daha saglam baglari olacagi muhakkaktir." dedi.
Bu gerçekten hareketle, internet gazeteciligi baglaminda, bugün yeni hukuki düzenlemelere ihtiyaç duyuldugunun bilindigini vurgulayan Altun, "Ilk olarak internet gazetelerinin yasal statüsünün ne olmasi gerektiginden baslayarak, internet gazeteciliginin mesleki standartlarinin belirlenmesi, uygun çalisma ortaminin saglanmasi ve mutlak suretle çalisanlarin haklarinin korunmasina yönelik çerçevenin çizilmesi son derece önemlidir. Dolayisiyla internet yayinciliginda yanlis uygulamalarin ve eksikliklerin giderilmesi, çözüm yollari için önerilerde bulunulmasi ve niteligin artirilmasi elzemdir." diye konustu.
- "Çözüm önerilerini de ortaya koymayi ümit ediyoruz"
Baskanligin katkilariyla daha önce düzenlenen Dijital Dünya Çalistayi'nda da internet üzerinden yapilan gazetecilik faaliyetlerinin önemine ve düzenlenme ihtiyacina isaret ettiklerini animsatan Altun, "Internet gazeteciliginin mesleki standartlarinin ortaya konulmasi gerektigine bir kez daha dikkat çekmek istiyorum. Haberciligin mesleki ve ahlaki esaslari çerçevesinde profesyonelce isini yapan gazetecilerin ayristirilmasi bakimindan da bunu lüzumlu görüyorum. Bu adimin ayni zamanda internet medyasina süreklilik ve kurumsallasma getirecegini düsünüyorum. Hiç kuskusuz sürekliligi olan ve kurumsallasmis medya yapilarinin varligi, hakikat mücadelesinde önemli bir gelisimdir ve önemli bir kazanimdir." degerlendirmesinde bulundu.
Altun, diger taraftan teknolojinin imkanlariyla daha farkli ve zengin içerik üretimi noktasinda internet yayinciliginin medya sektörüne yapacagi katkilari çok kiymetli buldugunu belirterek, "Konvansiyonel medya içeriklerini takip ve taklit etmek, sadece o içerikleri internet ortaminda dolasima sokmak, dijitallesmeyi dogru okuyamamak demektir. Internet medyasinin bu anlamda yenilikçi, özgün ve farkli içerik ve konseptlerle öncü bir konumda olmasi gerektigini düsünüyorum. Bu yaklasim dogru sekilde kendisine bir alan buldugunda bunun konvansiyonel medyaya da yansimalari olacagini ve topyekun bir dönüsüm getirecegini hep birlikte görecegiz." sözlerini sarf etti.
Bu farkindalikla, medya ve iletisimin bütün alanlarinda daha saglikli ve kaliteli bir yapinin olusturulmasi arzularinin bir göstergesi olarak, Internet Medyasi ve Haberciligi Çalistayi'ni düzenlediklerini dile getiren Altun, sunlari kaydetti:
"Bu çalistayla, dijitallesen dünyada medya sektöründeki kazanimlari ele almanin yani sira sektördeki sorunlara yönelik çözüm önerilerini de ortaya koymayi ümit ediyoruz. Konunun uzmani ve tarafi siz saygin medya ve sektör temsilcileri, kiymetli akademisyenler ve kurum temsilcileriyle birlikte önemli fikir teatilerinde bulunacagiz. Bu çalismanin sonuçlarinin, alandaki eksiklikleri gidermeye önemli bir katki sunacagina yürekten inaniyorum."???????