Birinci Dünya Savasi Döneminde Üretilmisti, O Yüzük Harput Kazilarinda Çikti

Tarihi Harput Mahallesi’nde bulunan M.Ö. 8. yüzyilda Urartu Kralligi tarafindan yapilan Harput Kalesi’nde kazi çalismalari, FÜ Egitim Fakültesi Ögretim Üyesi Güzel Sanatlar Bölüm Baskani Prof. Dr. Ismail Aytaç’in baskanliginda sürüyor. Bu kapsamda geçen dönem yapilan iç kale kazi çalismalarinda Cihadiye Yüzügü bulundu. Birinci dünya savasinin basladigi 1914 yilinda Müdafaa-i Milliye Cemiyeti tarafindan üretilen yüzügün, orduya gelir kapisi olusturmak satildigi biliniyor. Türkiye’de su ana kadar 2 tane örnegi oldugunu bilinen yüzügün, bir örnegi de arkeolojik kazilarda ilk defa Harput’ta çikti. Demir dökümden yapilan yüzügün iki tarafindan ay yildiz ve ortasinda da Müdafaa-i Milliye yazisi yer alirken, imitasyonlarinin yapilarak Harput hatirasi olarak ziyaretçilere sunulmasinin düsünüldügü aktarildi.

“Harput yetistirdigi asker komutanlariyla ünlüdür”

Harput Kalesinde insan yasantisina ait her türlü buluntuya rastladiklarini belirten Kazi Baskani Prof. Dr. Ismail Aytaç, “Bunlardan biriside 1. Dünya Savasinda özellikle askeriyeye yardim olsun diye savunma bakanliginin yaptirdigi, hatira olarak sattigi cihadiye yüzügüdür. Bu 1. dünya cihat savasina destek olarak ve yüksek miktarlarda satilmistir. Maddi degeri düsük olmakla beraber askeriyeye destek olmasi, manevi degeri yüksek bir hatira olarak kalmistir. Sultan Resat’a hediye edilmistir. Harput Kalesinde restorasyon projesini yaptigimiz konutun içerisinden çikti. Harput yetistirdigi asker komutanlariyla ünlüdür. En ünlülerinden birisi Islam Ordulari Komutani Belek Gazi’dir. Sonrasinda da devam etmistir. 1. Dünya savisinda da çok sayida Harput’lu komutan görev almisti. Oradan devlete bagimlilik ve düskünlük ifadesi olarak kalede de böyle bir arkeolojik buluntunun bulunmasi bizi memnun etti”

“Arkeolojik kazilarda çikan tek örnektir”

Türkiye’de bilindigi kadariyla 2 örnegi oldugunu dile getiren Aytaç, “Ama arkeolojik kazilarda çikan tek örnektir. Biz bunu hatira olarak kendimiz de imitasyonlarini yapacagiz. Harput hatirasi olarak gelen ziyaretçilerimize sunacagiz. Bu açidan Harput’taki bu cihadiye yüzügü sembolik anlamda büyük deger ifade etmektedir. Döküm teknigi olarak demirden yapilmis olan yüzügün yazinin iki tarafinda ay yildiz, ortasinda da Müdafaa-i Milliye ifadesi vardir. Hicri 1332 yili yazmaktadir. Bu da miladi olarak 1914 yilina geliyor. Tam da birinci dünya savasinin basladigi yila denk gelmektedir. Bilindigi üzere 1. Dünya savasinda Türkiye çok büyük kayiplar ve sehitler vermisti. Kurtulus savasiyla da ancak Türkiye Cumhuriyetini kurmustu. Onun bir hatirasi olarak da Harput kalesinde bulunmasi, buranin manevi hafizasi açisindan önem arz etmektedir. Harput evliyalar sehridir. Harputlu olarak da bizi çok mutlu etmistir” diye konustu.



“Bir pazilin parçalarini bir araya getiriyoruz”

Yasanmisliklarin her dönemine ait bu tür belgelerin UNESCO’da kültürel deger açisindan bir deger ifade ettigine deginen Aytaç, “Her döneme ait bu yazili belgeleri, okunabilir mühürleri, yayinladik ve yayinlamaya devam ediyoruz. Bir pazilin parçalarini bir araya getiriyoruz. O açidan da yüzügün bulunmasi önemlidir. UNESCO’nun tek bir degeri yok, çok degeri var. Çok deger içerisinde bu da bir deger olarak bize katki saglayacaktir” ifadelerini kullandi.