Uzmanlara Göre Fas-Rusya Iliskileri Duragan Seyrediyor Ve Umulan Düzeye Ulasmadi
Rusya Disisleri Bakani Sergey Lavrov'un 12 Aralik'ta yapilmasi planlanan Fas ziyaretinin iptal edilmesi ve Marakes kentinde düzenlenecek Rus-Arap Isbirligi Forumu'nun ertelenmesi Moskova-Rabat iliskilerine yönelik bazi sorulari da beraberinde getirdi.
Fasli uzmanlar, son 20 yilda iki ülkenin çesitli alanlarda anlasmalar imzaladigini, karsilikli üst düzey ziyaretler gerçeklestirildigini ve Rabat yönetimi için Rusya'nin temel stratejik ortaklardan biri haline geldigini belirtiyor.
Ancak tüm bunlara ragmen iliskilerin umulan seviyede olmadigi ve duragan seyrettigi ifade ediliyor.
- Lavrov'un ziyaretinin ertelenmesi
Fas medyasinda yer alan haberlere göre, Rusya Disisleri Bakani Lavrov, Orta Dogu turu kapsaminda 12 Aralik'ta Fas'a gelecekti ancak bu ziyaret iptal oldu.
Söz konusu ziyaret kapsaminda Lavrov'un, Fas'in Marakes kentinde düzenlenecek Rus-Arap Isbirligi Forumu'na da baskanlik etmesi bekleniyordu. Fakat Lavrov'un ziyaretinin iptal edilmesiyle Forum da ertelenmis oldu.
Forum'un öncesinde Lavrov'un Fasli mevkidasi Nasir Burita ile bir araya gelmesi ve iki ülke arasinda çesitli alanlarda anlasmalar imzalanmasi planlanmisti.
Fas ve Rus makamlarindan ise Forum'un ertelenme nedenine veya yeni tarihine iliskin herhangi bir bilgi verilmedi. Forum daha önce de Rusya'nin talebi üzerine 28 Ekim'den 12 Aralik'a ertelenmisti.
Söz konusu ertelemenin ardindan bazi medya organlarinda iki ülke iliskilerine dair birtakim haberler gündeme gelmisti. Bunun üzerine Rusya Disisleri Bakanligi 22 Ekim'de bir açiklama yayinlayarak "Moskova-Rabat iliskilerinde sogukluk yasandigina iliskin asilsiz haberlerin saskinlikla izlendigini" bildirmisti. Açiklamada ayrica Rus ve Fasli diplomatlarin iki ülke arasinda bir krizin olmadigini vurguladigi aktarilmisti.
- Üst düzey ziyaretler
Fas Krali 6. Muhammed, Rusya'ya ilk ziyaretini 2002 yilinda gerçeklestirdi. Kral 6. Muhammed'in Rusya'ya ikinci ziyareti ise daha yakin bir tarihte 16 Mart 2016'da gerçeklesti ve bu ziyaret çerçevesinde iki ülke arasinda bir dizi anlasmaya imza atildi.
Iki ülke arasindaki ticaret hacmi 2001'de 200 milyon dolarken 2016'da bu rakam 2,5 milyar dolara çikti ve Rusya, Fas'a ihracat yapan ülkeler listesinde dokuzuncu siraya yükseldi. Ekim 2017'de Moskova ile Rabat arasinda enerji, sanayi ve tarim alanlarinda üç anlasma daha imzalandi.
Fas Disisleri Bakanligi verilerine göre, Temmuz 2005'te Rabat yönetimi, Rus turistler için vizeleri kaldirdi ve bu da ülkeye gelen Rus turist sayisini hatiri sayilir derecede artirdi.
- Iliskiler beklenen seviyede degil
Sidi Muhammed Bin Abdullah Üniversitesi Uluslararasi Iliskiler Profesörü Said es-Siddiki, AA muhabirine yaptigi açiklamada Fas'in son 20 yilda Rusya'yi ortaklarini çesitlendirme stratejisinde temel ülkelerden biri haline getirdigini ve çesitli alanlarda anlasmalar imzaladigini söyledi
Rabat-Moskova stratejik ortakliginin henüz iki ülkenin hedefledigi boyutta istenilen sekilde gelismedigini belirten Siddiki, "Fas, Rusya için Arap dünyasindaki en önemli temel ekonomik ortaklardan biri olmasina ragmen iki ülke arasindaki iliskiler umulan seviyeye ulasmadi." dedi.
Siddiki, Rusya Disisleri Bakani Lavrov'un Rabat'a gerçeklestirecegi muhtemel ziyaretin iki ülke arasindaki is birligini güçlendirecegi ve ekonomik iliskileri gelistirecegi degerlendirmesinde bulundu.
Lavrov'un ziyaretinin Fas ile Cezayir arasindaki diplomatik krizin çözümüne katkida bulunmasinin beklenmedigini aktaran Siddiki, "Cezayir, Fas’la yasanan krize çözüm bulmak için yapilan diyalog çagrilarina su ana kadar yanit vermedi. Bu nedenle Lavrov’un ziyaretinin Fas-Cezayir iliskilerinin normallesmesine katkida bulunmasi beklenmiyor." diye konustu.
- Hassas bir ziyaret
Eski Fas Meclisi Dis Iliskiler Komitesi Baskan Yardimcisi Nebil el-Endülüsi de Lavrov'un olasi ziyaretinin, Fas-Rusya iliskileri açisindan hassas bir baglamda gerçeklesecegini aktardi.
Endülisi, taraflarin resmi olarak iliskilerde bir kriz olmadigini ifade etmesine ragmen, iki ülke arasindaki iliskilerin duragan seyrettigini söyledi.
Fasli siyasetçi, Rusya Disisleri Bakani'nin -ertelenen Rusya-Arap Isbirligi Forumu'nda- Filistin ile Israil’i ve Fas ile Cezayir'i Disisleri Bakanlari düzeyinde bir araya getirme arzusunun, Moskova’nin Rabat’la diplomatik iliskileri daha iyi bir seviyeye tasima konusundaki isteginin güçlü bir isareti oldugu görüsünü paylasti.
Endülüsi ayrica Lavrov’un muhtemel ziyaretinde Fas’in Filistin, Israil ve Cezayir'le olan iliskilerinin yani sira Filistin meselesi ve Bati Sahra sorununun da ele alinacak konular arasinda yer alacagini ifade etti.