Çeşme Yarımadası'nda Yeniden 'Altın Damlayacak'
İzmir'in Çeşme ilçesinde yetişen 'Altın damlayan ağaç' olarak bilinen ancak yıllar içinde sayısı 300'e kadar düşen sakız ağaçları, hayata geçirilen eylem planıyla ekonomiye kazandırılıyor Torbalı Orman Fidanlık Müdürü Hasan Özşahin: 'Klon parkımızı oluşturarak ileride yapacağımız aşı çalışmalarında kullanmak üzere bir bahçe tesis ettik'.
Halk arasında "altın damlayan ağaç" olarak adlandırılan, geçmiş dönemlerden bu yana gıda, kozmetik, tıbbi ve aromatik ürünler sektöründe kullanılan sakız, çok kıymetli bir ticari ürün niteliği taşımasına rağmen üretiminin yapılamaması nedeniyle yok olmanın eşiğine geldi.
Türkiye'de yıllar içerisinde ağaç sayısı 250 ila 300 aralığına kadar düşerken sakız üretimi de yok denecek seviyelere geriledi. Sakız ihtiyacı ise ithalat yoluyla karşılandı.
Dünyada üretimi ve ticareti Yunanistan'ın tekelinde olan sakız üretiminin Türkiye'de yeniden canlandırılması amacıyla Orman Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan "Sakız Eylem Planı" 2014 yılında hayata geçirildi.
Sakız ağacının tohumdan yetişmemesi nedeniyle fidan üretimi "daldırma", "havai köklendirme" ya da "aşı" ile gerçekleştiriliyor. Mevcut sakız ağaçlarının sayısının düşük olması ise aşı için materyal bulma imkanlarını kısıtlayarak, fidanların uzun ve zor bir süreçte yetişmesine neden oluyor. 6 yaşından itibaren sakız vermeye başlayan ağaçlar, 12-15 yaşlarında normal sakız verimlerine ulaşarak bu dönemde ağaç başına ortalama 320 gram sakız alınabiliyor.
Eylem planı kapsamında yürütülen çalışmalar sonrası Çeşme Yarımadası'na 13 bin 286 sakız ağacı kazandırıldı.
- Sakız ağacı klon parkı oluşturuldu
Türkiye'nin en önemli fidanlık üretim merkezlerinden biri olan Torbalı Orman Fidanlık Müdürü Hasan Özşahin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, eylem planı kapsamında sakız fidanı üretmek için uzun süredir çalıştıklarını belirtti.
Sakız ağacının tohumdan üretilememesi ve materyal azlığı nedeniyle ilk etapta zorlu bir süreç geçirdiklerini aktaran Özşahin, şunları kaydetti:
"5 yıldır 90 bin adet pistacia atlantica (sakız ağacı) fidanı üretip ormanlık alanlarımıza dikilmek üzere gönderdik. Bu fidanların bir kısmını fidanlığımızda aşı yaşına kadar beklettik, bakımını yaptık ve 2017 yılından beri aşı çalışmalarını yapmaktayız. 2017 ve 2018 yılında toplamda bin 100 adet aşılı sakız fidanı ürettik ve bunları peyderpey araziye gönderdik. 2019 yılı ocak ayında 5 bin adet sakız fidanı aşıladık, bunları 2019 yılının sonbaharında sahalara gönderip dikimde kullanacağız."
Özşahin, sakız ağacından elde edilen sakızın ilaç, kozmetik, gıda sanayi gibi 60 sektörde kullanıldığına dikkati çekerek "Orman işletme müdürlüklerimiz boş arazilere fidanları dikerek sakız bahçeleri oluşturuyor, daha sonra bunu halkımızın kullanımına açarak halkımız için gelir kaynağına dönüştürülecek." dedi.
Aşılama çalışmaları sırasında materyal bulmakta zorluk çektiklerinin altını çizen Özşahin, "Biz kendimiz klon parkımızı oluşturarak ileride yapacağımız aşı çalışmalarında kullanmak üzere bir bahçe tesis ettik. 103 adet fidanımız var, bu fidanlardan 3 yıl içerisinden aşı kalemi ve çelik almaya başlayacağız. Bu sayede biraz daha seri üretim yapmaya çalışacağız." dedi.