Çad'ın Devrik Lideri Habre'nin Yargılanması

Çad'da darbeyle yönetimi ele geçiren ve görevde bulunduğu 1982-1990 döneminde ülkesindeki 40 bin kişinin öldürülmesi, on binlerce kişinin kaybolması ve binlerce işkence vakasından sorumlu tutulan devrik lider Hissein Habre'nin yargılanmasına, sığındığı Senegal'in başkenti Dakar'da Afrika Birliği tarafından kurulan Afrika Ceza Mahkemesi'nde başlandı.

Afrika'da Habre de dahil, 30 yılda 10 devlet başkanı sanık sandalyesine oturdu. Bu liderler şöyle:

- Musa Dadis Camara -

Gine'nin eski Devlet Başkanı Musa Dadis Camara'nın, 2009'da görevde bulunduğu sırada katledilen muhalifler olayıyla ilişkili cinayet, tecavüz ve kaybolma suçlarına karıştığı iddia edildi.

BM'nin görevlendirdiği ve Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) yakından takip ettiği soruşturma komisyonunun raporuna göre, 2009'daki katliamda 157 kişi ölmüş, 100'e yakın kişi yaralanmış, onlarca kadın tecavüze uğramış ve yüzlerce kişi kaçırılmıştı. Ocak 2010'da iktidardan çekildikten sonra Burkina Faso'ya sığınan eski darbeci Camara, 8 Temmuz'da, 2009'daki olaylardaki sorumluluğundan dolayı resmen suçlandı.

- Uhuru Kenyatta -

UCM, Kenya Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta'yı, ülkesinde 2007- 2008'deki seçim sonrası krizde işlenen insanlığa karşı suçlara karışmakla itham etti.

Kenyatta, görevde olan ve UCM karşısına çıkan ilk devlet başkanı unvanıyla ekim 2014'te yargılandı ancak delil yetersizliği nedeniyle dava düştü.

Ülkedeki seçim sonrası krizde çıkan şiddet olaylarında yaklaşık 1300 kişi öldü, 600 bin kişi evini tek etmek zorunda kaldı.

- Laurent Gbagbo -

Fildişi Sahili'nde 28 Kasım 2010'daki devlet başkanı seçimini kaybeden Laurent Gbagbo'nun tüm uluslararası çağrılara rağmen görevi seçimin galibi Alassane Vattara'ya devretmemesi siyasi krize yol açtı. Gbagbo, 30 Kasım 2011'de Fildişi Sahili yetkililerince Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne teslim edildi.

BM verilerine göre, ülkede 2010-2011'deki krizde 3 bin kişi öldü.

Gbagbo'nun, insani suçlar işlediği gerekçesiyle 10 Kasım'da Lahey'de hakim karşısına çıkması planlanıyor.

- Jean Bedel Bokassa -

Orta Afrika Cumhuriyeti'nde 1979'da darbeyle devrilen Jean Bedel Bokassa, sürgün edildi. Bokassa, Fildişi Sahili ve Fransa'da bir süre kaldıktan sonra 1986'da "vatana ihanet", "cinayet" ve "yolsuzluk" suçlarından yargılanmak üzere Orta Afrika Cumhuriyeti yetkililerine teslim oldu.

İdama mahkum edilen Bokassa'nın cezası önce müebbet hapse çevrildi, daha sonra 10 yıla düşürüldü ve sonunda 1993'te dönemin Başbakanı Andre Kolingba tarafından affedildi.

- Hüsnü Mübarek -

"Başkanlık Sarayı için ayrılan 16 milyon dolarlık ödeneği zimmete geçirme" suçlamasıyla yargılanan eski Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, mayısta 3 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Eski lider, daha önce 2011 yılındaki protesto gösterilerinde eylemcilerin öldürülmesi emrini vermekle yargılandığı davada suçsuz bulundu.

"Başkanlık Sarayı" davası devam etse de nisan 2011'den beri tutuklu olan ve bu sürenin çoğunu hastanede geçiren devrik lider Mübarek, fiilen serbest kaldı.

- Muhammed Mursi -

Mısır'ın demokratik yollarla seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi, 3 Temmuz 2013'te askeri darbeyle devrildi. 16 Mayıs'ta darbeciler tarafından idama mahkum edilen Mursi, cumhurbaşkanı olduğu dönemde bazı protestocuların gözaltına alınmaları ve işkenceye maruz kalmaları iddialarıyla yargılandığı davada 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

"Hapishaneler baskını" davasında, Mursi'nin yanı sıra birçok İhvan yöneticisinin de aralarında bulunduğu 100 kişiye idam, 21'ine müebbet, 8 kişiye ise 2 yıl hapis cezası veren mahkeme, "casusluk" davasında 16 kişi hakkında idam hükmü verdi. Bu davada Mursi dahil 17 kişi ise müebbet hapis cezası aldı.

Türkiye, Mursi hakkında çıkan idam kararını kınarken, birçok insan hakları örgütü Mursi'nin idama adil olmayan bir yargılama sonucu mahkum edildiğini belirtti.

- Zeynelabidin Bin Ali -

Tunus'ta devrik Cumhurbaşkanı Zeynelabidin bin Ali, 14 Ocak 2011'de başlayan devrimin ardından Suudi Arabistan'a kaçtı. "Görevini kötüye kullandığı" iddiasıyla yargılandığı davada 6, yolsuzluktan 10 yıl hapse mahkum edilen Zeynelabidin bin Ali'nin onlarca davadan yargılanmasına devam ediliyor.

- Ömer el Beşir -

Sudan'da nisanda yapılan seçimle yeniden devlet başkanı seçilen Ömer el Beşir, merkezi Hollanda'nın Lahey kentinde bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesince savaş ve insanlığa karşı suçlar işlemekle itham ediliyor.

Mahkeme, Darfur'da çok sayıda kişinin yaşamını yitirdiği çatışmalarda sorumluluğu bulunduğu gerekçesiyle Beşir hakkında 2009 ve 2010'da iki tutuklama kararı çıkardı.

- Marc Ravalomanana

Madagaskar'da eski Devlet Başkanı Marc Ravalomanana, 2009'da Başkanlık Sarayı önünde gösteri yapanlara karşı güvenlik güçlerine 30'a yakın kişinin öldürülmesi emrini vermekten ağustos 2010'da ömür boyu hapse mahkum edildi.

Güney Afrika'da 5 yıl sürgünde kaldıktan sona ülkesine dönen Ravalomanana, ekim 2014'te tutuklandı.

Öte yandan henüz hakkında dava açılmamış olsa da Burkina Faso'da geçiş konseyi, eski Devlet Başkanı Blaise Compaore'yi 16 Temmuz'da "vatana ihanet ve anayasayı ihlalle" suçluyor.

Burkina Faso'da 1987'de iktidara gelen Compaore'nin, tekrar aday olmasına imkan tanıyan anayasa değişikliği tasarısı geçen yıl ülkede krize neden oldu.

Tasarıya karşı çıkanlar, sokakları savaş alanına çevirdi. 1991'de seçildikten sonra iki kez yedişer, iki kez de beşer yıllığına devlet başkanlığı görevine gelen Compaore, protestolar üzerine istifa etmek zorunda kaldı ve Fildişi Sahili'ne sığındı.