Yükseköğretimdeki 'Burs ve Yatılı' Sistemi Selçuklu'dan Miras
Dünyada eğitim ve öğretimin bir parçası haline gelen burs ve yatılı barınma sistemini Selçukluların sistemleştirdiği öğrenildi.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ahmet Çaycı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Selçuklu hükümdarlarından Tuğrul Bey tarafından Nişabur'da kurulan ilk medrese ile Selçukluların, eğitim ve öğretime çeşitli standartlar kazandırdığını söyledi.
En önemli Selçuklu medreselerinin Sultan Alparslan'ın veziri Nizamülmülk tarafından kurulduğunu aktaran Çaycı, bu medreselerde din eğitiminin yanında, hukuk, fen ve matematik gibi pozitif ilimlerinde verildiğini bildirdi.
Çaycı, Selçuklu medreselerinin ilmi ve idari eğitimlerin verildiği günümüz üniversiteleri ile benzerlik taşıdığına dikkati çekerek, Anadolu Selçuklularında ise medrese geleneğinin son halini aldığını ifade etti.
Anadolu Selçukluların medreselerdeki öğrencilere daha geniş imkanlar sağladığını anlatan Çaycı, bunların ise kurulan vakıflarca finanse edildiğini aktardı.
- Öğrencinin sınıfına göre burs
Çaycı, Anadolu Selçuklu döneminde medreselerin yaygınlaştığına işaret ederek, şöyle konuştu:
"Selçuklu medreselerin vakfiyelerini incelediğimizde öğrencilerin her türlü ihtiyacının karşılandığını, bunun yanında bazı medreselerin burs tahsis ettiği ifade edilmektedir. Altınapa Medresesi Selçuklu tarihinde ayrı bir öneme sahiptir. Altınapa Medresesi vakfiyesinin öğrenciye bursun verildiği bilgisinin yer aldığı vesikadır. 1201 tarihili Altınapa Medresesi vakfiyesi Anadolu'da, ilk vakfiyelerdendir ve erken dönem olma özelliğine de sahiptir. Buradaki bilgiye göre; öğrencilerin üç kademeye ayrıldığı, bunların 5,10 ve 15 dinar olmak üzere aylık ödeme yapıldığı yer almaktadır."
Öğrencilerin başarı ve eğitime başladıkları süreye göre aldıkları burs oranın değiştiğini dikkati çeken Çaycı, şunları kaydetti:
"Medreseye yeni başlayan öğrenci daha az burs alıyor. Müderrisler ise görev yaptıkları süreye göre yıllık 600 ila 1200 dirhem arasında maaş aldıkları görülüyor. Selçuklularda burs veren medreselerin yanında öğrencilerine barınma ve çeşitli ihtiyacını karşılama gibi yardımlar yapılmıştır. Selçukluların eğitim ve öğretime verdiği önemi göstermesi bakımından bu son derece önemlidir. Anadolu Selçukluları burs ve yatılılık sisteminin yanında örgün eğitimi bu coğrafyaya taşımıştır. Günümüzde yükseköğretimde halen kullanılan sistem Selçuklulardan günümüze uzanan bir mirastır."
Kaynak: AA
En önemli Selçuklu medreselerinin Sultan Alparslan'ın veziri Nizamülmülk tarafından kurulduğunu aktaran Çaycı, bu medreselerde din eğitiminin yanında, hukuk, fen ve matematik gibi pozitif ilimlerinde verildiğini bildirdi.
Çaycı, Selçuklu medreselerinin ilmi ve idari eğitimlerin verildiği günümüz üniversiteleri ile benzerlik taşıdığına dikkati çekerek, Anadolu Selçuklularında ise medrese geleneğinin son halini aldığını ifade etti.
Anadolu Selçukluların medreselerdeki öğrencilere daha geniş imkanlar sağladığını anlatan Çaycı, bunların ise kurulan vakıflarca finanse edildiğini aktardı.
- Öğrencinin sınıfına göre burs
Çaycı, Anadolu Selçuklu döneminde medreselerin yaygınlaştığına işaret ederek, şöyle konuştu:
"Selçuklu medreselerin vakfiyelerini incelediğimizde öğrencilerin her türlü ihtiyacının karşılandığını, bunun yanında bazı medreselerin burs tahsis ettiği ifade edilmektedir. Altınapa Medresesi Selçuklu tarihinde ayrı bir öneme sahiptir. Altınapa Medresesi vakfiyesinin öğrenciye bursun verildiği bilgisinin yer aldığı vesikadır. 1201 tarihili Altınapa Medresesi vakfiyesi Anadolu'da, ilk vakfiyelerdendir ve erken dönem olma özelliğine de sahiptir. Buradaki bilgiye göre; öğrencilerin üç kademeye ayrıldığı, bunların 5,10 ve 15 dinar olmak üzere aylık ödeme yapıldığı yer almaktadır."
Öğrencilerin başarı ve eğitime başladıkları süreye göre aldıkları burs oranın değiştiğini dikkati çeken Çaycı, şunları kaydetti:
"Medreseye yeni başlayan öğrenci daha az burs alıyor. Müderrisler ise görev yaptıkları süreye göre yıllık 600 ila 1200 dirhem arasında maaş aldıkları görülüyor. Selçuklularda burs veren medreselerin yanında öğrencilerine barınma ve çeşitli ihtiyacını karşılama gibi yardımlar yapılmıştır. Selçukluların eğitim ve öğretime verdiği önemi göstermesi bakımından bu son derece önemlidir. Anadolu Selçukluları burs ve yatılılık sisteminin yanında örgün eğitimi bu coğrafyaya taşımıştır. Günümüzde yükseköğretimde halen kullanılan sistem Selçuklulardan günümüze uzanan bir mirastır."