Ulucami'de Hadisler İçin Seçilen Yerlerin İçerdiği Mesajlar
BURSA - BÜŞRA NUR ÖZCAN - Bursa'da tarihi Ulucami'deki hat örnekleriyle yazılmış, ibadetleri gereği gibi yerine getirmeyi, sosyal hayatta güzel ahlak ve dürüstlük üzerine kurulu yaşamayı, yardımlaşma ve dayanışmayı teşvik eden hadisler, cami içerisinde seçilen yerleriyle de anlamlı mesajlar veriyor.
Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Salih Karacabey, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Yıldırım Bayezid tarafından 1396-1399 yılları arasında yaptırılan Ulucami'nin duvarlarını süsleyen bazı hadislerin vermek istediği mesaja uygun yerler seçildiğini kaydetti.
Sultan ile ilgili bir hadisin sultan mahfiline, namaz kıldıktan sonra camiden çıkan kişiye dışarıda da ahlaklı olması yönünde mesaj veren hadisin de cami kapısının yanına yazıldığını anlatan Karacabey, camide 21 hadis bulunduğunu, zaten mesajı olan bu hadislerin bazılarının hatırlatma mahiyetinde özel bir mesaj vermesi için özellikle belli yerlere yazıldığının düşünülebileceğini bildirdi. Karacabey, "Örneğin müezzin mahfilinin hemen yanında müezzinlerle, müezzinlik yapmanın mükafatıyla ilgili bir hadise yer verilmiş. Yine müezzin mahfilinde, müezzinler ve imamlarla ilgili bir hadise yer verildiğini görmek mümkün" dedi.
Caminin mihrabı ile sultan mahfili arasında yer alan "Sultan Allah'ın yeryüzündeki gölgesidir. Bütün mazlumlar ona sığınırlar" hadisinin hem sultanın hem de camide namaz kılan cemaatin çok rahat görebileceği bir yerde olduğunu dile getiren Karacabey, şöyle konuştu:
"Burada her ikisine de bir mesaj vardır. Sultana, 'halkı korumak, ihtiyacı olanı, özellikle mazlumu korumak senin görevin. Zalime değil mazluma yardım etmen lazım. Mazlumun sana sığınması ve ona yardım etmen lazım' diye özel bir mesajı vardır. Halka da mesajı şudur, 'eğer başınıza bir sıkıntı gelirse yeryüzünde sizin sıkıntınızı çözecek kişi sultandır, ona müracaat edin. Sizin probleminizi çözmekle sorumludur o.' Böyle sultana ve halka özel bir mesajı olan hadis, bu caminin sultan mahfili ile mihrabı arasında bir yere yazılmış durumda."
Caminin doğu kapısının sağında "Namaz, insanı kötülüklerden alıkoyar" ayeti ve solunda da "Müminlerin imanı en kamil olanı, ahlakı en güzel olanıdır" hadisinin yazılı olduğunu ifade eden Karacabey, şu bilgileri verdi:
"Burada şu mesaj var, 'namaz, sizi kötülükten alıkoymalı çünkü namaz, Allah'a ibadet için yapılır ve burası bu ibadetin yapılacağı yerdir '.Burada 'bu mekan, sizi kötülüklerden alıkoyacak, kötülüklerden arınma mesajı verecek bir mekandır' mesajı veriliyor. Caminin çıkış kapısı olduğu için aynı zamanda şunu da düşündürüyor, 'camiden çıkıyorsunuz, halkın içine karışacaksınız, insanlarla ilişkileriniz olacak, bu davranışlarda burada yaptığınız ibadeti unutmayın. Yani 'Allah'a ibadet ederken mümin olduğunuzu hatırladığınız gibi, dışarı çıktığınız zaman da mümin olduğunuzu unutmayın' mesajı veriyor. Namazını kılıp caminin kapısından çıkan kişi, kapının iki yanında bulunan ayet ve hadisi okumakla, davranışlarına daha bir dikkat etmeyi düşünecektir."
"Allah'ın mescitlerini, camileri ancak Allah'a iman edenler imar ederler" ayetinde de camiye bakma, camiyi koruma ve cami yaptırma ve camilere ehemmiyet verme noktasında müminleri teşvik eden önemli bir mesaj verildiğini belirten Karacabey, "Ya Hazreti Bilal-i Habeşi" ifadesinin de müezzin mahfilinde bulunmasının sebebinin kendisinin Hz. Muhammed'in müezzini ve 'müezzin' denildiğinde ilk akla gelen kişi olmasından kaynaklandığını anlattı.
Müezzin mahfilindeki "Müezzinler, kıyamet günü boyları en uzun insanlar olarak gelecekler" hadis-i şerifinin ezan okumanın, müezzinliğin faziletiyle ilgili olduğunu ifade eden Karacabey, buradaki "Müezzinler güvenilen, imamlar kollayıp gözeten kişilerdir" hadisinin de özel bir anlamı olduğunu söyledi.
Karacabey, imam mahfilinin tam karşısındaki "Allah'ım bize dünyada da iyilik ver, ahirette de iyilik ver ve bizi cehennem ateşinden koru" ayetinin bir insanın isteyebileceği her şeyi kapsayan bir dua niteliğinde olduğunu dile getirerek, şöyle devam etti:
"Bir müminin düşünüp de 'Allah'tan ne istesem' dediğinde yapacağı en kapsamlı duadır bu. Allah'ın Kur'an-ı Kerim'de bize vahyettiği, öğrettiği bir duadır. Duanın burada yazılmış olması da 'aklınıza bir şey gelmiyorsa bu ayeti okuyun, dua olarak yeter' anlamındadır. Sultan mahfilinin karşısında bulunan levhada ise 'insanlar arasında hükmettiğin zaman adaletle hükmet' yazar. Bu ayetin sultan mahfilinin hemen yanında olmasının sanki sultana, 'sen halktan sorumlusun, hükmettiğin zaman diline, dinine, rengine, ırkına bakmadan mutlaka adaletten ayrılma' mesajı vardır. Bu bakımdan da özellikle diğer ayet ve hadislerde olduğu gibi Ulucami'deki ayet ve hadislerin her birinin bulunduğu yerden de özel bir mesajı olduğunu söylemek mümkün."
Kaynak: AA
Sultan ile ilgili bir hadisin sultan mahfiline, namaz kıldıktan sonra camiden çıkan kişiye dışarıda da ahlaklı olması yönünde mesaj veren hadisin de cami kapısının yanına yazıldığını anlatan Karacabey, camide 21 hadis bulunduğunu, zaten mesajı olan bu hadislerin bazılarının hatırlatma mahiyetinde özel bir mesaj vermesi için özellikle belli yerlere yazıldığının düşünülebileceğini bildirdi. Karacabey, "Örneğin müezzin mahfilinin hemen yanında müezzinlerle, müezzinlik yapmanın mükafatıyla ilgili bir hadise yer verilmiş. Yine müezzin mahfilinde, müezzinler ve imamlarla ilgili bir hadise yer verildiğini görmek mümkün" dedi.
Caminin mihrabı ile sultan mahfili arasında yer alan "Sultan Allah'ın yeryüzündeki gölgesidir. Bütün mazlumlar ona sığınırlar" hadisinin hem sultanın hem de camide namaz kılan cemaatin çok rahat görebileceği bir yerde olduğunu dile getiren Karacabey, şöyle konuştu:
"Burada her ikisine de bir mesaj vardır. Sultana, 'halkı korumak, ihtiyacı olanı, özellikle mazlumu korumak senin görevin. Zalime değil mazluma yardım etmen lazım. Mazlumun sana sığınması ve ona yardım etmen lazım' diye özel bir mesajı vardır. Halka da mesajı şudur, 'eğer başınıza bir sıkıntı gelirse yeryüzünde sizin sıkıntınızı çözecek kişi sultandır, ona müracaat edin. Sizin probleminizi çözmekle sorumludur o.' Böyle sultana ve halka özel bir mesajı olan hadis, bu caminin sultan mahfili ile mihrabı arasında bir yere yazılmış durumda."
Caminin doğu kapısının sağında "Namaz, insanı kötülüklerden alıkoyar" ayeti ve solunda da "Müminlerin imanı en kamil olanı, ahlakı en güzel olanıdır" hadisinin yazılı olduğunu ifade eden Karacabey, şu bilgileri verdi:
"Burada şu mesaj var, 'namaz, sizi kötülükten alıkoymalı çünkü namaz, Allah'a ibadet için yapılır ve burası bu ibadetin yapılacağı yerdir '.Burada 'bu mekan, sizi kötülüklerden alıkoyacak, kötülüklerden arınma mesajı verecek bir mekandır' mesajı veriliyor. Caminin çıkış kapısı olduğu için aynı zamanda şunu da düşündürüyor, 'camiden çıkıyorsunuz, halkın içine karışacaksınız, insanlarla ilişkileriniz olacak, bu davranışlarda burada yaptığınız ibadeti unutmayın. Yani 'Allah'a ibadet ederken mümin olduğunuzu hatırladığınız gibi, dışarı çıktığınız zaman da mümin olduğunuzu unutmayın' mesajı veriyor. Namazını kılıp caminin kapısından çıkan kişi, kapının iki yanında bulunan ayet ve hadisi okumakla, davranışlarına daha bir dikkat etmeyi düşünecektir."
"Allah'ın mescitlerini, camileri ancak Allah'a iman edenler imar ederler" ayetinde de camiye bakma, camiyi koruma ve cami yaptırma ve camilere ehemmiyet verme noktasında müminleri teşvik eden önemli bir mesaj verildiğini belirten Karacabey, "Ya Hazreti Bilal-i Habeşi" ifadesinin de müezzin mahfilinde bulunmasının sebebinin kendisinin Hz. Muhammed'in müezzini ve 'müezzin' denildiğinde ilk akla gelen kişi olmasından kaynaklandığını anlattı.
Müezzin mahfilindeki "Müezzinler, kıyamet günü boyları en uzun insanlar olarak gelecekler" hadis-i şerifinin ezan okumanın, müezzinliğin faziletiyle ilgili olduğunu ifade eden Karacabey, buradaki "Müezzinler güvenilen, imamlar kollayıp gözeten kişilerdir" hadisinin de özel bir anlamı olduğunu söyledi.
Karacabey, imam mahfilinin tam karşısındaki "Allah'ım bize dünyada da iyilik ver, ahirette de iyilik ver ve bizi cehennem ateşinden koru" ayetinin bir insanın isteyebileceği her şeyi kapsayan bir dua niteliğinde olduğunu dile getirerek, şöyle devam etti:
"Bir müminin düşünüp de 'Allah'tan ne istesem' dediğinde yapacağı en kapsamlı duadır bu. Allah'ın Kur'an-ı Kerim'de bize vahyettiği, öğrettiği bir duadır. Duanın burada yazılmış olması da 'aklınıza bir şey gelmiyorsa bu ayeti okuyun, dua olarak yeter' anlamındadır. Sultan mahfilinin karşısında bulunan levhada ise 'insanlar arasında hükmettiğin zaman adaletle hükmet' yazar. Bu ayetin sultan mahfilinin hemen yanında olmasının sanki sultana, 'sen halktan sorumlusun, hükmettiğin zaman diline, dinine, rengine, ırkına bakmadan mutlaka adaletten ayrılma' mesajı vardır. Bu bakımdan da özellikle diğer ayet ve hadislerde olduğu gibi Ulucami'deki ayet ve hadislerin her birinin bulunduğu yerden de özel bir mesajı olduğunu söylemek mümkün."