Prof. Dr. Hakyemez'den 'Başkanlık' Açıklaması
Akil İnsanlar Heyeti Karadeniz Bölgesi Başkanı ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yusuf Şevki Hakyemez, başkanlık rejiminde halkın, yürütmeyi doğrudan belirleme imkanına sahip olduğunu söyledi.
Hakyemez, AK Parti Ar-Ge Başkanlığı'nca Nihat Gökyiğit Kongre ve Kültür Merkezi'nde düzenlenen "Başkanlık Sistemi Konferansları" toplantısında yaptığı konuşmada, eyalet sistemi veya üniter devlet sisteminin ayrı, başkanlık sistemi veya parlamenter rejimin ayrı bir şey olduğunu söyledi.
Demokratik sistemlerle idare edilen ülkelerde farklı versiyonlar olduğunu dile getiren Hakyemez, dünyadan çeşitli örnekler vererek demokratik sistemler içerisinde parlamenter rejim, başkanlık sistemi ve yarı başkanlık sisteminin de olabileceğini vurguladı.
Prof. Dr. Hakyemez, parlamenter rejim, yarı başkanlık ve başkanlık rejiminin ortak özelliklerinin yargının bağımsız olmasından kaynaklandığına dikkati çekerek, üç rejimdeki farklılıkların da yasama ve yürütmenin oluşum yetkilerinin, birbirlerine olan etkileşimden kaynaklandığını anlattı.
Türkiye'deki hükümet sistemine, "tam parlamenter rejim" diyemeyeceğini belirten Hakyemez, "Bizdeki hükümet sistemi, demokratik sisteme ve hukuk devletine uygun değildir. Çünkü hükümet sisteminde yetkiye sahip olup da sorumsuz olan Cumhurbaşkanı var. Güçlü yetkiler kullanmasına rağmen yaptığı işlemlere karşı yargı yoluna başvuramayacağınız bir Cumhurbaşkanı var. Onun için bizim sistem ne parlamenter rejim ne başkanlık ne de yarı başkanlık rejimi gibi demokratik hukuk devletiyle uyumlu bir sistem değildir. Bunun için sorun doğuruyor" ifadesini kullandı.
Hakyemez, cumhurbaşkanını bundan sonra halkın seçeceğini hatırlatarak, "Halkın seçtiği cumhurbaşkanı çok daha güçlü yetkiler kullanacak ama maalesef sorumluluğu olmayacak. Onun için Türkiye'nin hükümet sistemi arayışında tercih yapma zorunluluğu mevcut. Yeni anayasada bunun yapılması lazım. Bu da ya parlamenter rejim olur ya başkanlık ya da yarı başkanlık" diye konuştu.
-"Sistem tam bilinmeden yorum yapılıyor"-
Dünyada başkanlık sistemi modellerinde parlamentonun olduğunu dile getiren Hakyemez, sistemin tam bilinmeden yorum yapıldığını belirtti.
Hakyemez, "parlamentosu olmayan hükümet sistemi istemediğini" söyleyenlerin bulunduğuna işaret ederek, demokratik ülkelerde parlamentosu olmayan hiçbir hükümetin olmadığını söyledi.
Yürütmedeki kişinin yetkilerinin güçlü olması nedeniyle sisteme "başkanlık" adının verildiğini vurgulayan Hakyemez, başkanlık rejiminde halkın yürütmeyi doğrudan belirlediğini ifade etti.
Prof. Dr. Hakyemez, yürütme yetkisinin yasamanın içerisinden çıkmadığını anlatarak, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Yürütme dört yıllığına belirleniyor. Başkanlık rejiminde yürütme bir kişidir, o da başkandır. Bu sistemde parlamento da var, o da ayrı bir seçimle göreve getiriliyor. Halkın oyuyla göreve gelen parlamento, kanun yapma işini, halkın oyuyla göreve gelen yürütme ise kanunları uygulayarak kamu hizmeti sunma işini gerçekleştiriyor. Başkanlık sisteminde başkan, yasamanın güvenine bağlı değil. Dört yıllığına seçildiyse dört yıl memleketi bir kişi yönetecek ama bu krallığa girmez. Çünkü başkanın hem siyasi hem hukuki hem de cezai sorumluluğu vardır. Mesela ABD'de dört yıllığına göreve geliyor. Bu süre içinde güven problemi olmadığı için istediklerini uygulamaya koyar ve dört yıl sonra halka hesap verir."
Kaynak: AA
Demokratik sistemlerle idare edilen ülkelerde farklı versiyonlar olduğunu dile getiren Hakyemez, dünyadan çeşitli örnekler vererek demokratik sistemler içerisinde parlamenter rejim, başkanlık sistemi ve yarı başkanlık sisteminin de olabileceğini vurguladı.
Prof. Dr. Hakyemez, parlamenter rejim, yarı başkanlık ve başkanlık rejiminin ortak özelliklerinin yargının bağımsız olmasından kaynaklandığına dikkati çekerek, üç rejimdeki farklılıkların da yasama ve yürütmenin oluşum yetkilerinin, birbirlerine olan etkileşimden kaynaklandığını anlattı.
Türkiye'deki hükümet sistemine, "tam parlamenter rejim" diyemeyeceğini belirten Hakyemez, "Bizdeki hükümet sistemi, demokratik sisteme ve hukuk devletine uygun değildir. Çünkü hükümet sisteminde yetkiye sahip olup da sorumsuz olan Cumhurbaşkanı var. Güçlü yetkiler kullanmasına rağmen yaptığı işlemlere karşı yargı yoluna başvuramayacağınız bir Cumhurbaşkanı var. Onun için bizim sistem ne parlamenter rejim ne başkanlık ne de yarı başkanlık rejimi gibi demokratik hukuk devletiyle uyumlu bir sistem değildir. Bunun için sorun doğuruyor" ifadesini kullandı.
Hakyemez, cumhurbaşkanını bundan sonra halkın seçeceğini hatırlatarak, "Halkın seçtiği cumhurbaşkanı çok daha güçlü yetkiler kullanacak ama maalesef sorumluluğu olmayacak. Onun için Türkiye'nin hükümet sistemi arayışında tercih yapma zorunluluğu mevcut. Yeni anayasada bunun yapılması lazım. Bu da ya parlamenter rejim olur ya başkanlık ya da yarı başkanlık" diye konuştu.
-"Sistem tam bilinmeden yorum yapılıyor"-
Dünyada başkanlık sistemi modellerinde parlamentonun olduğunu dile getiren Hakyemez, sistemin tam bilinmeden yorum yapıldığını belirtti.
Hakyemez, "parlamentosu olmayan hükümet sistemi istemediğini" söyleyenlerin bulunduğuna işaret ederek, demokratik ülkelerde parlamentosu olmayan hiçbir hükümetin olmadığını söyledi.
Yürütmedeki kişinin yetkilerinin güçlü olması nedeniyle sisteme "başkanlık" adının verildiğini vurgulayan Hakyemez, başkanlık rejiminde halkın yürütmeyi doğrudan belirlediğini ifade etti.
Prof. Dr. Hakyemez, yürütme yetkisinin yasamanın içerisinden çıkmadığını anlatarak, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Yürütme dört yıllığına belirleniyor. Başkanlık rejiminde yürütme bir kişidir, o da başkandır. Bu sistemde parlamento da var, o da ayrı bir seçimle göreve getiriliyor. Halkın oyuyla göreve gelen parlamento, kanun yapma işini, halkın oyuyla göreve gelen yürütme ise kanunları uygulayarak kamu hizmeti sunma işini gerçekleştiriyor. Başkanlık sisteminde başkan, yasamanın güvenine bağlı değil. Dört yıllığına seçildiyse dört yıl memleketi bir kişi yönetecek ama bu krallığa girmez. Çünkü başkanın hem siyasi hem hukuki hem de cezai sorumluluğu vardır. Mesela ABD'de dört yıllığına göreve geliyor. Bu süre içinde güven problemi olmadığı için istediklerini uygulamaya koyar ve dört yıl sonra halka hesap verir."