Çayda Üretim De Tüketim De Dış Ticarette Artıyor

Bayraktar, bu dönemde kişi başına yaş çay tüketiminin 9,68 kilogramdan 13,81 kilograma yükseldiğini belirtti.

Şemsi Bayraktar, yaptığı açıklamada, çay üretim ve tüketiminin yıllar itibarıyla artmaya devam ettiğini, 2011/2012 döneminde yaş çay üretiminin 1 milyon 231 bin 141 tona çıktığını belirtti.

Üretim 186 bin 671, kullanımda 31 bin 918 ton olmak üzere toplam 216 bin 589 ton yaş çayın değerlendirilmeden kaybedildiğini vurgulayan Bayraktar, “üretilen çayın yüzde 15’inin üretim esnasında, yüzde 2,59’unun kullanım esnasında kaybediliyor. Bu kadar yaş çaydan 39 bin ton dolaylarında kuru çay elde edilebilir. Kayıplar arz-talep dengesizliğine ve gereksiz ithalata neden oluyor” dedi.

“ÇAY TÜKETİMİNDE DÖRDÜNCÜYÜZ”
TZOB Genel Başkanı Bayraktar, Türkiye’nin, çay tarım alanlarının genişliği bakımından dünyada 7. sırada, kuru çay üretimi yönünden 5. sırada, yıllık kişi başına tüketim bakımından İrlanda, İngiltere ve Kuveyt’in ardından dördüncü sırada yer aldığı bilgisini verdi. 2011 yılında Türkiye’de kişi başına yıllık kuru çay tüketiminin 2,51 kiloya çıktığını bildiren Bayraktar, şöyle konuştu: “2006 yılı verilerine göre, İrlanda’da kişi başına 3,2, İngiltere’de 2,6, Kuveyt’te 2,5, Türkiye’de 2,3, Katar’da 2 kilo kuru çay tüketildi. Türkiye 2011 yılında kişi başına kuru çay tüketimini 2,51 kilograma çıkardı. Tüketimdeki artış böyle devam ederse, çok uzak olmayan bir gelecekte Türkiye, kişi başına kuru çay tüketiminde birinciliğe yerleşir.”
Çayın, doğada yabani olarak yetişen çay bitkisinin yapraklarının işlenmesiyle hazırlandığını, anavatanının çeşitli kaynaklarda, Çin ve Hindistan olarak kabul edildiğini, daha sonra Japonya ve diğer Asya ülkelerine yayıldığını anlatan Bayraktar, 16. yüzyıldan itibaren de Avrupa ülkelerinde ve Avrupa vasıtasıyla tüm dünyada tanınmaya başladığını söyledi.

Çayın, yağışın bol ve iklimin sıcak olduğu bölgelerde yetiştirildiğini anlatan Bayraktar, sözlerini şöyle sürdürdü: "Fakat ekonomik olarak çay tarımının yapıldığı alanlar sınırlı. Çin, Hindistan, Kenya, Sri Lanka, Türkiye, Vietnam, İran, Endonezya, Arjantin, Japonya, Tayland, Bangladeş ve Malavi çay bitkisi üretiminde başta geliyor. 48 ülkede çay yetiştirilse de yıllık 10 bin tonun üzerinde kuru çay üretimi yapan ülke sayısı 22’de kalıyor."
2011 yılı verilerine göre, kuru çay ihracatında, Çin 322 bin 580 ton, Hindistan 322 bin 548 ton, Sri Lanka’nın 321 bin 74 ton, Kenya’nın 306 bin 678 ton kuru çay ihracatıyla dünyada ilk dördü paylaştığını vurgulayan Bayraktar, şunları söyledi: “bu ülkeleri 133 bin 900 tonla Vietnam izledi. İthalatta Rusya 187 bin 790 ton, İngiltere 154 bin 552 tonla başta geliyor. Bu ülkeleri 127 bin 511 tonla ABD, 119 bin 231 tonla Pakistan, 100 bin 423 tonla Mısır takip etti.”
Çay tarımı yapmayan ülkelerden Birleşik Arap Emirlikleri’nin 50 bin ton, İngiltere’nin 31 bin ton kuru çay ihracatı gerçekleştirdiğini bildiren Bayraktar, bu ülkelerin ithal ettikleri çayı harmanlayıp yeniden ihraç ettiklerini, hiç çay üretimi yapmadan ihracattan oldukça önemli miktarda döviz kazandıklarına dikkati çekti.

Şemsi Bayraktar, Gürcistan Cumhuriyeti sınırından Trabzon’un Araklı-Karadere sınırına kadar olan Karadeniz kıyı şeridi ve yer yer 30 kilometre içerlere kadar giren ve yaklaşık 1000 metre yüksekliklere kadar uzanan yamaçların, çay yetiştiriciliği için en elverişli bölge olması nedeniyle birinci sınıf çay bölgesi olduğu bilgisini verdi. Bayraktar, Trabzon’un Araklı-Karadere sınırından başlayan Ordu’nun Fatsa ilçesine kadar uzanan bölgenin ikinci sınıf çay bölgesi olarak tanımlandığını belirtti.

ÇAYIN SORUNU KÜÇÜK ALAN VE YAŞLANMIŞ BAHÇELER
Bayraktar, çay tarımı bölgede çoğunlukla küçük aile işletmeciliği şeklinde yapıldığını, çay üreticilerinin yüzde 75,77’sinin 5 dekarın altında, yüzde 20,9’unun 5-10 dekar arasında ve yüzde 2,70’inin 10-20 dekar arasında, yüzde 0,59’unun 20 dekarın üzerinde çaylık alana sahip olduğunu bildirdi. Yarım dekarın altında bile oldukça fazla çay alanları görüldüğüne dikkati çeken Bayraktar, sözlerini şöyle tamamladı: “Bu kadar küçük alanlarda yapılan üretim, çiftçimize yeterli geliri sağlamamaktadır. Çaylıkların bir kısmı çoktan ekonomik ömrünü doldurmuş, bir kısmı ekonomik ömrünü tamamlamasına az bir zaman kalmıştır. Yaşlanmış, verimden düşmüş, açılımlar nedeniyle bir örnekliği bozulmuş çay bahçeleri acilen yenilenmelidir. Çaylıkların yenilenmesine yönelik çalışmaların başlamış olması sevindiricidir.”

ÇAY ÜRETİMİ
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) istatistiklerine göre, dünyada 2011 yılında 3 milyon 256 bin 762 hektar alanda çay tarımı yapıldı. Siyah, yeşil ve diğer çay çeşitleri dahil 4 milyon 668 bin 466 ton kuru çay üretildi. Türkiye, 2011 yılında, 4 milyon 668 bin 466 ton olan kuru çay üretiminin yüzde 4,75’ini, 221 bin 600 tonla yaptı. Çin, dünya çay üretiminin yüzde 34,77’sini, Hindistan yüzde 20,71’ini, Kenya yüzde 8,09’unu, Sri Lanka yüzde 7,02’sini gerçekleştirdi.

Çin, 2011 yılında 1 milyon 623 bin, Hindistan 966 bin 733, Kenya 377 bin 912, Sri Lanka 327 bin 500 ton kuru çay üretti. Üretimde 5’inci olan Türkiye 221 bin 600, altıncı Vietnam 206 bin 600, yedinci İran 162 bin 517, sekizinci Endonezya 142 bin 400, dokuzuncu Arjantin 96 bin 572, onuncu Japonya 82 bin 100 ton kuru çay üretimi yaptı. Bu ülkeleri 73 bin 320 tonla Tayland, 60 bin 500 tonla Bangladeş, 52 bin tonla Malavi izledi.”