Çevrecilikte Türkiye'nin Rekor Cezası İzmir’e
İzmir’in Gaziemir ilçesinde bulunan eski kurşun fabrikası, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından denetime alındı.
Gaziemir ilçesinde 1940 yılında 70 dönümlük arazi içinde kurulan, 70 yıl burada faaliyet gösterdikten sonra 2010’da Torbalı ilçesine taşınan kurşun fabrikası alanında toprağa gömülü radyasyonlu atıklar Çevre ve şehircilik Bakanlığı tarafından denetime tabii tutuldu. Denetimlerde Gaziemir İlçe Kaymakamı Şerafettin Tuğ ile AFAD’ a bağlık ekipler de hazır bulundu. Denetimler öncesinde açıklamada bulunan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Pro. Dr. Mehmet Emin Birpınar, Bakan Bayraktar’ın konu ile hassasiyetini dile getirdi. Birpınar; “Özellikle Çevre ve Şehircilik Bakanımız Erdoğan Bayraktar istemiyor. Türkiye’nin bir atık çöplüğü olmadığını söylüyor. Masa başında çevrecilik değil arazide çevrecilik olmasını istiyoruz onun için de buraya geldik ve bu problemi çözmek istiyoruz. Bu konuda kararlıyız. Çevre ve şehircilik Bakanlığı kesinlikle bu problemi çözecektir.Sadece ceza yazmak değil bu ülke bir atık çöplüğü değil, ne radyoaktif atıkların ne de tehlikeli atıkları çöplüğü olamaz” dedi.
“TÜRKİYE’DE BAŞKA NÜKLEER ATIK YOK”
Atıkların geniş bir alan içerisine gömülme yöntemi ile yayıldığını temizlenme aşamasının ise TAEK kontrolünde yapılması gerektiğini hatırlatan Birpınar; “Türkiye’de nükleer atığın olduğu başka bir yer yok zaten. Burada 100 ve 120 metre derinliğinde 10 bin metrekarelik bir alanda kontamine olmuş radyoaktif atıklar var. Bunların buradan çıkartılıp götürülmesi gerekiyor. TAEK’in kontrolünde yapılması lazım” diye konuştu.
REKOR CEZA
Basına kapalı olarak yapılan ve yaklaşık iki saat süren denetimler sonrasında basın mensuplarına açıklamada bulunan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Pro. Dr. Mehmet Emin Birpınar söz konusu fabrika alanında yüksek miktarda cüruf gömüldüğünü ve içerisinde enterasan radyoaktivite maddelerine rastlanıldığını açıkladı.
Birpınar; “Bunların içinde de enterasan olarak radyoaktivite maddeler bulunuyor. Bunun nereden geldiğini kestirmek mümkün değil. Yani muhtemelen bu kurşun yurtdışından da gelmiş olabilir. Veya başka bölgeden gelmiş bir akü de olabilir” dedi.
Prof. Birpınar ayrıca fabrika varislerinin, tehlikeli atıkların temizlenme sürecine belirlenen şartlarda uymadıkları takdirde, fabrika tapusuna şerh konulacağını ifade etti.
Denetimlerdeki tespitler sonrasında bugüne kadar Türkiye’de çevrevilik alanında en yüksek rekor cezanın kesildiğini de açıklayan Birpınar; “ Şu anki elimizdeki raporlara göre buraya zehirli atıkların depolanmasından dolayı 5,7 milyon TL rekor bir çevre cezası keseceğiz. Bundan sonra herhangi bir tedbir almazlar ise aynı cezayı tekrar yazarız. Ama Bu çözüm değil. Varisleri bu konuyu üniversite TAEK ve danışmanlığımız dışında çözmezlerse biz arzu etmiyoruz ama buranın tapusuna şerh koymak zorundayız. Yani varisleri burayı kimseye satamaz kiralayamaz, deviredemez Bunun anlamı da şu an burası devletin kontrolü altındadır. Ve gerekirse buranın maliyeti ne ise öder burayı satın alırız. Vatandaşlarımızın sağlığı için burayı temizleriz” diye konuştu.
“RADYOAKTİF MADDELER SUYA KARIŞABİLİR”
Denetimler sırasında radyoaktif maddelerin bulaşıcılığının sürdüğünü hatırlatan Birpınar bölgede ikamet eden vatandaşların yeraltı sularını kullanmamaları konusunda uyarılarda bulunarak şöyle konuştu: “Bu maddelerin içindeki radyoaktivite bulaşmaya devam ediyor. Bu konuda enteresandır. Sadece radyoaktivite değil topraktaki ağır metaller de kurşun arsenik gibi veya içerisinde bulunan civa gibi maddelerin suya karışma ihtimali var. Bunun önlenmesini sağlamamamız gerekiyor. Tedbiren de çevredeki gecekondular var. Gözlem kuyuları açtırdık. İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesi’ndeki bu konu incelenmeye devam ediyor. Burada da suda bu maddelerin olduğunu gördük. Dolayısı ile biz bölgede insanlarımızın özellikle fabrikaya 500 metre yakınlıktaki bulunan evlerin yeraltı suyunu kullanmamalarını istiyoruz. Kullanmasınlar çünkü, çok büyük riskler taşıyor. BU maddelerin bir an önce buradan temizlenmesi gerekiyor. TAEK, ve İzmir İl Çevre Müdürlüğü bu işi organize edecek ve bu problemi üniversite ile beraber en kısa sürede çözeceğiz.”
NASIL TEMİZLENECEK?
Söz konusu alanların temizlenme sürecinde de fabrika sahiplerinin ilgili kurumlarla koordineli olarak çalışması gerektiğini aktaran Müsteyar Yardımcısı Birpınar temizleme sürecindeki izlenmesi gereken yol haritasını da şu sözler ile açıkladı: “Bu bölgelerin temizlenmesi gerekiyor. Bunun da TAEK ile birlikte iş birliği içinde yapmak gerekiyor. Ayrıca buranın sahibi olan insanlar destek verecek, temizlenmesi için para ödeyecekler. TAEK’ten danışmanlık alacaklar ve buradaki atıklar buradan taşınırken bir süzgeçten geçecek. Radyoaktivite olan maddeler TAEK’e gidecek. Diğer tehlikeli atık adı altındakiler de İZAYDAŞ’a gidecek.”
“TAEK’İN İHMALİ SÖZ KONUSU DEĞİL”
AFAD ekiplerince yapılan kotrollerde ölçüm cihazlarında tehlikenin ün üst limitini içeren rakamlara ulaşıldığını aktaran Birpınar ölçümklerin tekrarlanacağını söyledi.
TAEK tarafından söz konusu alanlarda yapılan zırhlama yönteminin bilimsel bir yöntem olduğunu dile getiren Birpınar konuşmasını şu sözler ile sürdürdü: “ AFAD’taki arkadaşlarımızın ölçümleri bazı noktalarda 100’e yakın. Ama yine de yapacağımız ölçümlerle radyoaktivite değerlerini daha iyi görebilme şansımız olacak. Bu süreçte TAEK’in herhangi bir ihmali söz konusu değil. Toprağın örtülmesi ‘zırhlama’ dediğimiz bir bilimsel yöntem. Bu yöntem ihmalin üzerini örtmek değil tehlikenin yayılmasını önlem için yapılman bir yöntemdir. Bu arazideki ihmal tamamen fabrikaya ait. Bakanlığın bu işe geç el atması gibi bir durum söz konusu değil. TAEK, radyoaktivite maddelerin kendi alanlarına girdiğini söyleyerek işlemlerin kendilerine ait olduğunu belirttiler. TAEK’in daha önceden buradan belirli bir miktarda radyoaktivite maddeyi Küçükçekmece’ye taşıdığı ama oradaki kapasitenin dolmasından dolayı yarım kalmıştır. Fabrika yapacağı çalışma sonrasında bize buranın temiz olduğu konusunda bir rapor sunacak. Biz de vatandaşın sağlığın çevre bakanlığı olarak buranın takibini yapacağız.”