Hamallar Artık Yük Değil Çile Taşıyor
Osmanlıdan günümüze yaşatılan hamallık mesleği, toptancıların Eminönü’nden başka yerlere taşınması, bölgenin trafiğe kapanması gibi sebeplerle yok olmayla karşı karşıya.
Hamallık , İstanbul`un tarihi semtlerinden Eminönü`nde yüzyıllardır yaşatılmaya çalışılıyor . Eminönü`nün hemen her yerinde devam eden Osmanlı geleneği bu meslek , kaybolmaya yüz tutanlar arasında yer alıyor . Eminönü bölgesinde yaklaşık 3 bin 500 kişinin bu meslekten ekmek yediği ifade ediliyor . Hamalların yaş ortalaması ise 40’ın üzerinde . Günümüz gençliğinin hamallığa rağbet etmediği gözleniyor . Eminönü’nde çalışan toptancı esnafının İSTOÇ gibi yeni ticaret merkezlerine taşınması , belediyenin bölgeyi trafiğe kapatması gibi sebeplerin hamallığın cazibesine olumsuz etki yaptığı anlatılıyor . Hamallığın geçmişi ile ilgili bölgede çalışanlarla konuşulduğunda bu mesleğin geçmişte çok para kazandırdığı da anlaşılıyor .
Eminönü`nde hamalların mesaisi sabah 07 . 00`de başlıyor ve akşam 18 . 00`de sona eriyor . ‘Bölük’ ismini verdikleri grupların her birinde ortalama 80 kişi oluyor . Kapalıçarşı , Çakmakçılar , Meydancık , Gaziler , Asmaaltı , İpçiler , Cağaloğlu , Fincancılar ve Tahtakale`deki gruplar bu bölüklerden bazıları . Bölüklerin yöneticisine de ‘Bölükbaşı’ adı veriliyor . Bölükbaşı akşama kadar toplanan kazancı hamallara eşit şekilde bölüştürüyor . Hamalların günlük kazançları ise 30 ila 50 lira arasında değişiyor .
Fincancılar’da bölükbaşı olarak görev yapan Ömer Yıkar , bölgede yaklaşık 3 bin 500 kişinin bu meslekten ekmek yediğini söyledi . Eskiye göre hamallığın kazancının çok düştüğünü belirten Yıkar , “Yolların kapanması , büyük toptancıların başka yerlere gitmesi , kazancı etkiledi . Burada ayrı ayrı bölgeler vardır , ayrı ayrı bölükler vardır . Kendi aralarında bir yönetici tayin ederler . Mallar saat 10 . 00a kadar Fincancılar’a geliyor , oradan dağıtıyoruz . Bu saatten sonra da cadde kapandığı için buradan götürüyoruz . ” dedi .
Taşınan yüklerin kilosunun 70 ile 150 arasında değiştiğini dile getiren Yıkar , “Sağlığa çok zararı da var bu işin . Sağlık güvenceleri de yok . Bir gelenek devam ediyor Osmanlı’dan gelen gelenek . İş düştüğü için memnun değil arkadaşlar . Önceden gün içinde mallar geliyordu şimdi trafiğe kapandığı için gelmiyor . Gelen malı da çok uzaktan alıp getiriyoruz . Toptancıların yüzde 80’i dışarıya gitti . Önceleri çok güzeldi ama son yıllarda kazanç 30 ile 50 lira arası değişiyor . Yük başı para alınmıyor , havuza ne birikmişse eşit şekilde bölüşülüyor . ” diye konuştu .
Hamalların en eskilerinden biri olan Şükrü Öztürk de , 45 senedir bu işi yaptığını anlattı . Mesleğin kendisinde çok fazla sağlık sorununa yol açtığını belirten Öztürk , “Kazancımız yeni başladığım sıralarda iyiydi . Sonraya doğru azalmaya başladı . 30 lira 40 lira arası kazanıyoruz . Önceden bunun iki mislini kazanıyorduk . Bu kadar az kazanmamızın nedeni ; burada trafiği kestiler . Mal gelmiyor . Toptancı kalmadı . Burada 102 kişi çalışıyoruz . Başka iş yapmayı denedik ama iflas ettik , yürütemedik . Aslında sevmiyorum bu mesleği ama mecburen yapmak zorundayım . Çok eziliyoruz , bu meslek sevilir mi? Çok rahatsızlıklar geçirdik . Belimiz kırıldı , fıtık olduk . Çeşitli ameliyatlar geçirdik . Dört çocuğum var . Onlar da biliyor bu mesleği . Onların hiçbiri yapmaz . Onları geçindirmek için yapıyoruz . Ne zaman bırakacağımız belli değil . ” ifadelerini kullandı .
30 yıldır hamallık yaptığını dile getiren Cemal Arslan ise şunları söyledi : “Sabah 7 buçuktan akşam 06 . 00’a kadar çalışıyoruz . Arada dinlendiğimiz vakitler de oluyor . Günde 45-50 lira kazanıyoruz . İşlerimiz çok azaldı . Toptancı buradan İkitelli , Merter , Zeytinburnu ve Bayrampaşa’ya taşındı . Buralar dar geldi . Trafiğe de kapandı . Taşıdığımız yükler ortalama 150 kilo . Arkadaşların çoğu yeşil kart ile sağlık tedavisini yaptırıyor . Birkaç sefer bırakmayı denedik ama olmadı . Nasip mi diyelim kısmet mi diyelim? Yapıyoruz işte . ”