Amerikalı Hukukcu Thomas: Keyfiyet İcabı Kanunlar Sekteye Uğratılmamalıdır

Jeffrey Thomas, Türkiye’de yeni anayasanın öngörülebilir, istikrarlı ve şeffaf olması gerektiğini söyledi. Thomas, "Ancak keyfiyet icabı, teknik söylemlerle kanunlar sekteye uğratılmamalıdır. Bu hususlara dikkat edilmelidir." diye konuştu.

Melikşah Üniversitesi ile Anadolu Hukuk Derneği (AHUDER), yeni anayasa çalışmalarına katkıda bulunmak amacıyla ‘Uluslararası Anayasa Sempozyumu’ düzenledi. Melikşah Üniversitesi hukuk Fakültesi’nde düzenlenen sempozyuma, Melikşah Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Reşit Özkanca, AHUDER başkanı Süleyman Gürkök’ün yanı sıra konuşmacılar ABD Kansas City Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Jeffrey Thomas, Melikşah Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Cengiz Gül, ABD Brigham Young Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Prof. Brett Scharffs ve Doç. Kasım Karagöz katıldı. Sempozyumun açılış konuşmasını Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Murat Şen yaptı. Şen, düzenledikleri sempozyumun yeni anayasa hazırlık sürecinde önemli olduğunu ve Türkiye’de ilk kez geniş katılımlı sivil bir anayasa hazırlandığına işaret etti.

AHUDER Başkanı Süleyman Gürkök, yeni anayasanın hazırlanmasında sivil toplum örgütü olarak kendilerine de görev düştüğünü ifade etti. Gürkök, yeni anayasada, bireysel hakların mutlaka ön planda tutulması gerektiğini ifade etti. Rektör Prof. Dr. Reşit Özkanca, 1982 Anayasa’sının bugüne kadar birçok maddesinin değiştirildiğini ve adeta yamalı bohçaya döndüğünü belirtti. Özkanca, bu değişikliklerin bile yetersiz kaldığını ve günümüz şartlarına göre yeni ve sivil bir anayasanın şart olduğunu anlattı.

Açılış konuşmalarından sonra sempozyumun ilk oturumuna geçildi. İlk oturumda konuşan Prof. Jeffrey Thomas, Türkiye’deki mevcut anayasayı incelediğini belirtti. Thomas, mevcut anayasanın giriş ile olağanüstü hal ve askeri mahkemelerle ilgili maddelerini okuduğunu belirtti. Burada temel hakların gerektiği zaman alınabileceği söylemleri olduğunu hatırlattı. Oysa temel yasal ve temel haklar arasında yaşam ve mülkiyet hakları olduğuna dikkat çekti.

Thomas, mevcut anayasada hukukun üstünlüğüne 5 kez vurgu yapıldığını belirterek, "Ancak hukuka saygı ve hukukun üstünlüğü ifadeleri önemlidir. İnsanlar, hazırlanacak yeni anayasada kendilerini görmeleri gerekir. Kültürel özelliklerinin olması lazım. Eğer bunlar olmaz ve insanlar kendilerini orada görmezse, yeni anayasayı benimsemez. O nedenle hukuka saygı ve hukukun üstünlüğünü mutlaka geliştirmeliyiz." dedi.

Jeffrey Thomas, yeni anayasada dikkat edilmesi gereken hususları ise şöyle sıraladı: "Farklı özellikler göz önüne alınmalıdır. Bu kurullar meşru ortamda olmalıdır. Nitelikle ilgili kurallar yer almalıdır. Bu kurulları insanlar anlamalı, meşruiyetini nereden aldığını bilmelidir. Şeffaf olmalıdır. İstikrarlı olmalıdır. İstikrarlı derken aynı kalmak anlamında değil. Değiştirilmesi mümkün olmalıdır. Ama bir o kadarda kolay olmamalıdır. Tutarlılık önemlidir. Öngörülebilir olmalıdır. Bazı ülkelerde yasama tarafından anayasa değiştiriliyor. Ama öyle olmamalıdır."
Mahkemelere erişimin kolay olması gerektiğinin altını çizen Thomas, yargıdaki kalitenin de önemine vurgu yaptı. Yargıdaki hakimlerin iyi eğitim almış, yasaları iyi bilmeleri gerektiğini ifade etti. Hükümetlerin müdahalesinin mümkün olmaması ve bağımsız olunması gerektiğini söyledi. Yargıdaki herkesin sorumluluk ve hesap verebilir düzeyde olmasının önemine işaret etti. Thomas, konuşmasının sonunda ise, yeni anayasa için 5 maddeden oluşan öneride bulundu: Yeni anayasada hukuk üstünlüğü vurgusunun yapılması ve olağanüstü hal ile askeri mahkemelerin dışarıda tutulması. Hukuka saygının geniş katılımla oluşturulması. Yeni anayasada tutarlı ve öngörülebilir maddeler içermesi. Uyuşmazlıkların çözümü ve yargı bağımsızlığının sağlanması. Adalet bakanının müdahalesinin kısıtlanması. Bireysel hak ve özgürlüklerin kanunlarla teminat altına alınması.
Sempozyum, diğer konuşmacıların sunumlarıyla sona erdi.