Genç Erkekler Arasinda Önde Gelen Ölüm Nedeni
Doç. Dr. Mehmet Cihat Demir, asla rüzgarli veya firtinali havalarda yüzülmemesi gerektigini, dünya çapinda bogulma nedeniyle yilda yaklasik 360 bin ölüm yasandigini söyledi.
Insanlarin; havuzlarin, göllerin ve denizlerin piril piril sularina akin ettigi yaz aylarinda üzücü olaylarla karsilasmamak için yapilmasi gerekenler hakkinda açiklamalarda bulunan Doç. Dr. Mehmet Cihat Demir, “Bogulma genellikle hizli bir sekilde gerçeklesir ve ekseriya sessizdir. Bogulma sirasinda suda çilginca çirpinan bireyler nadirdir. Çogu durumda, suda yüzen hareketsiz bir bireyin hizla yüzeyin altinda kaybolmasi klasik senaryodur” dedi.
Bogulma en çok küçük çocuklar ve genç erkekler arasinda yaygin
Bogulma, özellikle çocuklarda önemli bir halk sagligi sorunu oldugunun altini çizen Mehmet Cihat Demir, “Bogulma en çok küçük çocuklar ve genç erkekler arasinda yaygindir. 1-4 yas arasi çocuklarda kasitsiz yaralanmaya bagli ölümlerin önde gelen nedenidir, 5-14 yas arasi çocuklarda ise ikinci önde gelen nedendir. Pediatrik bogulma siklikla evdeki yüzme havuzlarinda, küvetlerde veya kovalarda meydana gelir. Bebeklerde neden genellikle tesadüfidir. Bebek ölümlerinin çogu, denetimin sona ermesinden sonraki 5 dakika içinde meydana gelir. Daha büyük çocuklar yüzme havuzunda bogulma egilimindedir. Çogu zaman havuzun kapisi veya çiti açiktir ve çocuk hemen içeri atlar. Yetiskinler genellikle göllerde, nehirlerde ve denizde bogulur. Çogu yetiskin bogulma vakasinda, sig sulara dalmak ve kayaya çarpmak gibi iliskili bir yaralanma söz konusudur. Yasli bogulma magdurlari arasinda ise alkol kullanimi yaygindir. Nöbetler ve önceden var olan kalp hastaligi gibi durumlar da bogulma riskini artirir” seklinde konustu.
Bogulmanin uygun önlemler ile tamamen önlenebilir olmasina dikkat çeken Doç. Dr. Demir, bogulmalardaki risk faktörlerini, “kafa travmasi, nöbet, kardiyak aritmi, hipoglisemi, hipotermi, alkol ve uyusturucu kullanimi, intihar, panik atak, miyokardiyal enfarktüs, depresyon, kötü karar, scuba diving, dogal afet” seklinde siraladi.
Bogulmanin önüne geçmek için dikkat edilmesi gerekenler
Bogulma kazalarini önleme ve kisilerin bilinçlenmesi adina en önemli adimin farkindalik çalismalari oldugunu vurgulayan Doç. Dr. Demir, “Ülkemizde bu konu üzerinde habersiz kalan bir kesim olmadigina inaniyorum. Bu çalismalar oldukça özenli yürütülmektedir. Yapilan duyurular, haberler, uyari panolari, görsel, isitmeyle ilgili, iletisim kanallari kullanimi, toplu tasimalarda hakeza sürekli sekilde uyarilarla farkindalik olusturulmaktadir. Farkinda oldugumuza göre artik üzerimize düsenlerin neler oldugunu konusabiliriz.
“Ilk olarak yalniz basina yüzmekten kaçinmak gerekir”
Bazen kendine olan bu güven ölüme götürebilir. En kendine güvenen ve yetenekli yüzücüler bile, yardim alinmadan hizla ölümcül hale gelebilecek kazalara kurban gidebilmektedir. Halka açik bir havuzda veya gölde yüzüyorsaniz, suya girmeden önce bir cankurtaranin görev basinda oldugundan emin olun.
“Insanlar kullanmasa bile, bir davette misafirlikte dügünde bulunan bir havuzu izleyecek bir yetiskin olsun”
Yüzmeye giden kisinin tibbi durumunun da biliniyor olmasi gerekir. Sik görülen nöbetleri olan, aniden yüzme yetenegini kaybedebilecek kisiler, büyük su kütlelerinde her zaman can yelegi giymelidir. Tibbi rahatsizligi olan yüzücüleri asla yalniz birakmamali ve yeterli güvenlik ekipmani saglanmalidir.
“Yüzme dersleri hayat kurtarir”
Ülkemizde ne yazik ki yüzme bilme oranlari oldukça düsük. Çocuklara yüzme dersi vermek bogulma riskini yüzde 88 oraninda azaltmaya yardimci olabilir. Ancak asla bir yüzücünün egitimini, üzerindeki denetimi azaltmak için bahane olarak kullanmayin. Yüzme seviyeleri ne olursa olsun her zaman yüzücüleri izleyin.
“Temel ilk yardimi ve kalp masaji uygulamasini ögrenin”
Bu sayede bogulma kazasindan sonra birinin hayatini kurtarabilirsiniz. Birisi, acil müdahale ekiplerinin gelmesi için geçen sürede bogulmanin ölümcül etkilerine yenik düsebilir. Bu nedenle, temel yasam destegi uygulayabilmek, profesyonel yardim olay yerine ulasana kadar kisiyi hayatta tutabilir. Birçok sehir ve kasaba, yerli halka kalp masaji ve ilk yardim tekniklerini ögreten yerel kurslar sunmaktadir ya da bu kurslarin sürekliliginin saglanmasi elzemdir. Asla rüzgarli veya firtinali havalarda yüzmeyin. Yildirim çarpmasi yüzmeyi inanilmaz derecede riskli hale getirir ve siddetli rüzgarlar yüzmek için zor sartlar olusturabilir. Su kalitesi, akintilar, yaban hayati veya hayatinizi tehlikeye atabilecek diger potansiyel tehlikeler hakkinda önemli bilgilere sahip olabilirler. Bilgili kalarak ve yerel uzmanlarin tavsiyelerine uyarak bogulma ihtimalini önemli ölçüde azaltabilirsiniz.
“En iyi yüzücüleri bile denize çekebilir”
Rip akintilari, en güçlü yüzücüleri bile denize çekebilecek, hizli hareket eden sudan olusan güçlü, dar kanallardir. Bunlari nasil tanimlayacaginizi ve birine yakalanirsaniz nasil kaçacaginizi ögrenin (akintidan çikana kadar kiyiya paralel yüzün, ardindan kiyiya geri yüzün). Bogulma olaylarinda yüzme bilmemek nedenler arasinda iken özellikle Karadeniz kiyilarinda görülen çeken akintilar da Türkiye’deki bogulmalarin önemli sebepleri arasinda. Cografi sartlardan dolayi Türkiye’de en çok Karadeniz kiyilarinda yasaniyor” diyerek bogulma kazalarinin öne geçmek için bilginin ve egitimin önemine vurgu yapti.
Yapilmasi gereken acil müdahaleler
Bogulma vakalari sirasinda yapilmasi gereken acil müdahaleler hakkinda da bilgi veren Demir, “Bogulma sürecinde herhangi bir zamanda bir kisi kurtarilabilir. Herhangi bir müdahale gerekmeyebilir veya hizli kurtarma ve canlandirma gerekli olabilir. Hiçbir iki vaka tamamen birbirine benzemez. Suyun türü, suyun sicakligi, aspire edilen su miktari, sudaki süre ve kisinin altta yatan tibbi durumu rol oynar. Magdur ilk firsatta sudan çikarilmalidir. Kurtarma nefesi kisi hala sudayken yapilmalidir, ancak kaldirma kuvveti sorunlari nedeniyle gögüs kompresyonlari yetersizdir. Servikal omurga önlemlerine dikkat edilerek hasta sudan çikarilmalidir. Çevredekiler ve kurtarma görevlileri, bireyin uzun süredir öldügü açikça belli olmadigi sürece asla bireyin kurtarilamaz oldugunu varsaymamalidir. Yaralanmadan süpheleniyorlarsa, bireyi mümkün olan en az miktarda hareket ettirmeli ve kalp masajina baslamalidirlar. Bogulma süphesi olan bir hastaya ilk yaklasim, diger kritik hastalara yaklasima benzer. Ilk çabalar, hava yolu, solunum ve dolasimin degerlendirilmesi ve tedavisini de içeren resüsitasyona odaklanmalidir. Bogulan kurbanlarda kalp durmasinin en yaygin nedeni solunum durmasi oldugundan, bogulan kurbanlar için C-A-B yaklasimi yerine geleneksel A-B-C (havayolu-solunum-dolasim) yaklasimi kullanilmalidir. Müdahale ekipleri uygun sekilde egitilmisse, kurtarma nefesleriyle canlandirma suda baslayabilir. Etkili olmayacagindan suda gögüs kompresyonlarina tesebbüs edilmemelidir. Spinal immobilizasyonun ve ileri travma degerlendirmesinin gerekip gerekmedigini belirlemek için yaralanma mekanizmasi da dikkate alinmalidir. Bogulma magdurlari hipotermi açisindan yüksek risk altindadir ve isi kaybini önlemek için çaba gösterilmelidir. Hasta acil servise getirildiginde laboratuvar çalismalari doktorun degerlendirmesine göre ilerleyecektir. Hastanin ilk yönetimi, nazal kanül, geri solumasiz, invaziv olmayan pozitif basinçli ventilasyon veya endotrakeal tüp yoluyla oksijen verilmesini içerir. Bogulma teshisinde hastanin, taniklarin veya 112’nin verdigi öykü hayati öneme sahiptir. Hayatta kalmanin ideal bagimsiz belirleyicisi bogulma süresidir. Olaya tanik olunmadigi durumlarda, suya dalmadan önce meydana gelmis olabilecek travma ve diger tibbi durumlarin degerlendirilmesinin unutulmamasi önemlidir” dedi.
Dünya çapinda bogulma nedeniyle yilda yaklasik 360 bin ölüm yasaniyor
Bogulma vakalarina dair istatistiksel bilgiler de paylasan Doç. Dr. Demir, “Dünya çapinda bogulma nedeniyle yilda yaklasik 360 bin ölüm yasaniyor. Bu, yaralanmaya bagli tüm ölümlerin Yüzde 7’sini temsil ediyor ve genç erkekler arasinda önde gelen ölüm nedenidir. Ayrica, her ölümcül bogulma vakasina karsilik, ölümcül olmayan dört bogulma magdurunun tibbi bakima basvurdugu tahmin edilmektedir. Bu hastalarin yüzde ellisi hastaneye yatis ve müdahale gerektiriyor” diyerek açiklamalarini sonlandirdi.