20 Günde 2 Köpek Baligi Kiyiya Vurdu, Uzmanin Açiklamalari Hem Düsündürdü Hem Rahatlatti
İçel’de son 20 gün içerisinde 2 köpek baliginin kiyiya vurmasi nedeniyle vatandasin aklina gelen ’denizde köpek baligi saldirisi olur mu’ sorusuna Prof. Dr. Deniz Ayas cevap vererek, "Büyük köpek baligi türleriyle insanlarin temas ihtimali, Dogu Akdeniz için en azindan çok düsük. Mako ya da kum köpek baligi gibi bazi türlerin insan için çok düsük düzeyde tehdit olma ihtimali var ama bunlar sahil bandini kullanmiyorlar, Orta Akdeniz’i kullaniyorlar" dedi.
Turizm bölgesi İçel’de köpek baliklarindan özellikle cam göz cinsinin sahilde insanlara saldirma gibi bir durumu olmayacagina da vurgu yapan Ayas, mako cinsinin ise insanlara saldirma ihtimalinin çok düsük oldugunun altini çizdi.
Ilk 20 gün önce mako cinsi köpek baliginin sahile vurdugunu belirten Prof. Dr. Deniz Ayas "Kisa yüzgeçli mako olarak adlandirdigimiz pelajik predatör bir tür. Ikinci vuran köpek baligimiz, balikçilarin ya da yerel ismiyle camgöz, boz camgöz olarak adlandirilan alti solungaçli bir derin deniz köpek baligi türü. İçel körfezinde çok sayida köpek baligi türü yasiyor. Biz bunlarin dönem dönem balikçilik faaliyetlerinde küçük ve büyük bireylerinin yakalandigini görüyoruz. Tabi biz köpek baliklarinin karaya vurmasini aslinda çok nadir olarak görüyoruz. Genellikle ag ya da trollerde yakalanip öldükten sonra denize atiliyor. Deniz memelilerinde çok yaygindir karaya vurma davranisi. Köpek baliklarinda böyle bir davranis yoktur. Ama geçen mako köpek baligi, oltada bitkin düsmüstü ve firtinali bir havaydi. Muhtemelen dalga etkisiyle, akinti etkisiyle karaya yönlenmisti" diye konustu.
"Köpek baliklari deniz ekosistemi için çok önemli fonksiyonel rolleri olan hayvanlar"
Konusmasini sürdüren Prof.Dr. Ayas, "Özellikle galsama aglari dedigimiz ag tipi, paraketalar, dip trolleri köpek baligi türlerinin tamami için denizdeki en büyük tehditlerden biri. Biz İçel körfezinde varligini tespit ettigimiz tüm türlerin balikçilik etkisinde, balikçilik tehdidi altinda oldugunu söyleyebiliriz. Bununla ilgili daha önceden yaptigimiz çok sayida kayit var. Köpek baliklari aslinda deniz ekosistemi için çok önemli fonksiyonel rolleri olan hayvanlar. Sadece İçel körfezi olarak düsünmeyelim. Tüm dünyada aslinda tehdit altinda. Balikçilik, habitat kaybi gibi kombine faktörlerin etkisiyle popülasyonlari çok ciddi anlamda daralmis. Tüm köpek baliklarinin popülasyonlari ve genetik havuzlari yüzde 90 oraninda azalmis dünyada. Tabi bunlarin deniz yasami için ekosistem için önemli fonksiyonel rolleri var. Bunlar regülasyon olarak tarifleyecegimiz roller. Alt beslenme gruplarinin aslinda popülasyonunu dengede tutarlar. Onun disinda besin zincirinde ‘top predatör’ olarak önemli fonksiyonlari vardir. Bu köpek baliklarinin olmadigi deniz ekosistemleri ya da köpek baliklarinin azaldigi deniz ekosistemlerinde ciddi ekolojik problemler de açiga çikabilir. Diger balik türleriyle karistirmamak lazim. Diger balik türleri yani özellikle kemikli baliklarda çok ciddi yavru yumurtlama oranlari varken, bir balik yüz binlerce yumurta birakirken köpek baliklari türe göre degismekle birlikte 4-8 ile 100 bireye kadar yani çok düsük yavrulama oranlari vardir. Bu da balikçilik faaliyeti sonucunda her yakalanan birey o türün popülasyonunun daralmasina neden olur" ifadelerini kullandi.
"Dogu Akdeniz çok güvenli, köpek baligi saldirisi olma ihtimali çok düsük"
Dogu Akdeniz’in çok güvenli oldugunun da altini çizen Prof.Dr. Ayas, "Köpek baligi saldirisi olma ihtimali çok düsük. Büyük köpek baliklarin kullandigi alanlar Akdeniz’in orta kismi. Yavrulama ve yavru bakim alani olarak kullandigi sahil kesimlerinde de turizm sezonu içerisinde bulunmuyor. Öncesinde bu faaliyetlerini gerçeklestiriyorlar. Büyük köpek baligi türleriyle insan interaksiyonlarinin olma ihtimali, Dogu Akdeniz için en azindan çok düsük. Mako köpek baligi gibi bazi türlerin ya da kum köpek baligi gibi bazi türlerin insan için çok düsük düzeyde tehdit olma ihtimali var. Ama dedigim gibi, bunlar sahil bandini kullanmiyorlar. Orta Akdeniz’i kullaniyorlar. Büyük balik sürüleri pesinde sürekli geziyorlar. Sadece yavrulamak ve yavru bakim alani olarak körfezde belirli spesifik noktalari kullaniyorlar. Bunlar da turizm sezonu içinde olmadigi için insan interaksiyonlari, karsilasmalari köpek baliklarinin pek mümkün degil" seklinde konustu.
"İçel körfezi büyük köpek baliklari için çok önemli"
Gerçekten İçel körfezinin en az 6-7 büyük köpek baligi türü için çok önemli oldugunu kaydeden Ayas, "Çünkü burayi yavrulama ve yavru bakim alani olarak kullaniyorlar. Üreme alani olarak kullaniyorlar. Ve üreme alani olmasi, nesli bu kadar tehdit altinda olan türlerin üreme alanlarinin tespiti, aslinda o bölgelerin koruma statüsünün de degismesini saglar. Bu bölgelerin özellikle ‘deniz koruma alani’ statüsüne alinmasi gerekir. Özellikle İçel körfezine önemli birkaç nokta var. Buralarin deniz koruma statüsü altina alinmasi gerekir. Zaten Birlesmis Milletler’in (BM), 2030’a kadar ulusal kiyi alanlarinin yüzde otuzunun deniz koruma alanina çevrilmesi, dönüstürülmesi noktasinda bir çalismasi var. Bu noktada da ülkemizde de önemli köpek baligi üreme deniz alanlarinin belirlenip deniz koruma alani ilan edilmesi süreci önümüzdeki günlerde aslinda, önümüzdeki süreçte gündeme gelecektir" diyerek sözlerini tamamladi.