'20 Yas Disleri Çene Sorunlarina Yol Açabilir'
Dis Hekimi Dr. Melih Sengül, “Genellikle 20’li yaslar itibariyle çikmaya basladigi için 20 yas disi olarak adlandirilsa da bu disler bazen 15 yasinda, bazen 30 yasinda çikabilir. En son çikan daimi dislerden sonuncusudur. Artik yetiskin seviyesine geçildiginin isareti olarak görülür” dedi.
20 yas disi ne zaman çikar? Agri yapar mi? Herkes 20 yas disine sahip midir?
“Genellikle 20’li yaslar itibariyle çikmaya basladigi için 20 yas disi olarak adlandirilsa da bu disler bazen 15 yasinda, bazen 30 yasinda çikabilir. En son çikan daimi dislerden sonuncusudur. Artik yetiskin seviyesine geçildiginin isareti olarak görülür.
20 yas disi hiç gelismemis, var olmayan bireyler de vardir. Kiside 20 yas disi çikmamis ya da hiç olusmamis olabilir. Agzimizda 4 tane olan 20 yas dislerinden üçü var biri yok, ikisi var ikisi yok gibi vakalar da görülebiliyor. Gözlemlerimize göre konusmak gerekirse, bu disler çigneme fonksiyonlarina pek katilmiyorlar. Meslek hayatimda, çene kemigi, alt ile üst 20 yas dislerinin birbirine kavusacak kadar genis oldugu, rahatlikla çikabildigi çok az hasta gördüm. Dolayisiyla o disler çikmaya çalisirken ya yamuk çikiyor, yanaga dogru baski yaparak problemli çikiyor; çikmaya çalisirken agri yapiyor, öndeki disi çürütebiliyor ya da çikabildiyse de ulasilamayan bölgede oldugu için genellikle hasta o disi temizleyemiyor, firçalayamiyor. Genellikle çikmaya çalisirken daha büyük problemler olusturabilecegi için daha o asamada çekim planlanmasini uygun buluyoruz.
Her 20 yas disi çekilir mi?
Her 20 yas disi çekilmez. Bazisi nadiren olsa da yerini bulmustur. Artik oturmus, bir çaprasikliga neden olsa da olmustur zaten. O saatten sonra durduk yere bunu çekelim demeyiz. O çaprasikliga neden olmadan önce o disi çekmenin faydalarini da yadsiyamayiz. Diyelim ki 20 yas disi çikti ve çignemeye katiliyor, gayet güzel kapanis da verdi o zaman da çekilmez. Çigneme sisteminde düzgün ve sürdürülebilir sekilde dogru fonksiyona ulasmis 20 yas disleri ile ilgili bir problemimiz yok. Onlarin agizda kalmasi elbette önemli.
Düzgün sekilde sürülmeyen ya da tedavi edilmeyen 20 yas disleri çenede kist, kirik, bosluk ya da kilitlenmelere yol açabilir mi?
Çikmis 20 yas disleri bazen diger disleri iterek çaprasikliga ve kapanis sorunlarina yol açabilir. Bu da ortodontik tedavilere ihtiyaç duyulmasina sebep olabilir. 20 yas dislerinin çikmamasi ise baska sorunlara yol açabilir. Bu disler çogu zaman gömülü kalir. Eger 20 yas disi gömülü ise uzun zaman rahatsizlik vermeden uyuyabilir. Bu sebeple ara ara takip edilmesi gerekir. Yilda bir kez film veya röntgen ile bakilmasini öneriyoruz. Bazen yan dönmüs de olabiliyorlar. Agiz içinde sürecek gibi bir pozisyona sahip olmadigi oluyor. Genellikle problem açtigi veya açabilecegi için çekilmesi daha dogru oluyor. Ileride problem açmasini beklemek dogru degil. Problem açtiginda maalesef müdahale için geç kalinmis, çevresindeki dislere de zarar vermis oluyor.
20 yas disler çigneme sistemimizi olumsuz etkiler mi?
Çigneme sistemi açisindan baktigimizda; 20 yas disinin çikacak olmasi, oradaki dokulari kabartarak çigneme etkinligini bozabilir. Çene hareketlerinde kisitliliga neden olabilir. Çigneme hareketlerinde neden oldugu kisitlilik, eklem problemlerini dogurabilir. Eklem ve çene dogru sekilde, ön-arka-yan hareketlerde kisitlamaya ugrayabiliyor. Bazen de 20 yas dis çaprasikliga neden olur ve çigneme sistemini bozabilir. Bu durumda o disi çekmek yeterli olmaz, yeniden çigneme sistemini düzeltmek için tedavi gerekebilir. Çekilen 20 yas disinin yerinin bos kalmasi çigneme etkinligini bozmaz, çigneme sorunlarina yol açmaz bilakis var olmasi daha çok problemlere neden olur.
Hareket kisitlamasi ve çaprasikliga yol açmasi yani sira 20 yas dis bölgesine dis firça erisimi ve temizlemesi de zordur.
20 yas dise yanlis ya da geç müdahale çene açisindan nasil sorunlara yol açar?
20 yas disi yükseltisi sebebiyle, çene hareketlerine kisitlamaya yol açabilir. Bu sebeple çekmek gerekebilir. Önemli bir nokta da, 20 yas disini probleme yol açmadan çekmektir. Bazen dis hekimi olarak yol açacagi problemleri görüp hastamiza uyaririz. Hastamiz “su an problemim yok ki, niye çekelim, kendi disim” gibi düsünüyor. Ancak sonrasinda daha travmatik, derin ve masrafli tedaviler gerekebiliyor. Bu tedavilerden kurtarmak için esas önemsedigimiz, agiz sagligi stabilizasyonunu degistirmeyecek, ömür boyu ayni sekilde sürdürülebilir olan çigneme sistemini korumaktir. Bunun önünde tehdit olusturan 20 yas disleri zaten bellidir ve çekilmesi daha dogru olacaktir.
Gömülü dise nasil yaklasilir?
Duruma, tamamen kemigin içinde gömülü veya kemigin içinde ama bir kismi da kemigin disinda, dis eti ve kemiginin epeyce içinde olan disler olarak bakiyoruz. Eger artik agiz içinde açilimi varsa ve gömülüyse de onu çekmek gerektigini düsünüyoruz. Çünkü açikligin olmasiyla beraber agiz sivilari, yediklerimizin kalintilari o bölgeye gidiyor ve firçalanamayan bir bölge olmasi birtakim rahatsizliklari daha normalden hizli tetikliyor.
20 yas dislerin çekimi hepimizde travmatik bir durumdur. Bu konuda bir gelisme var mi?
Herkesin hayatinda basina gelen ve tatsiz seylerden biri olarak adlandirilir 20 yas dis çekimi. Günümüzde bu operasyonlar geçmise göre daha basit yollarla, daha az travmalarla, daha kolay ve agrisizi bir sekilde yapilabiliyor. Gömülü çekim ve normal çekim arasinda farklar var elbette. Bazen dikis atilmasi gerekebiliyor ama genellikle 1 hafta içinde bu sorunlar ortadan kalkiyor ve 20 yas dis çekimi birkaç gün içerisinde kendi kendine iyilesebiliyor.”