'Içimde Bir Sikinti Var' Diyorsan Dikkat
Toplumda sik görülen Irritabl (hassas) Bagirsak Sendromu, yasam kalitesini de olumsuz etkiliyor.
Oguz, IBS hastalarinda, son üç ayda haftada en az bir gün tekrarlayan karin agrisi oldugunu belirterek, IBS hastalarinin bazilarinda ishal, bazilarinda kabizlik ön planda olabilir. Bazen de hem ishal hem de kabizlik görülebilir. Gaz ve karin siskinligi de olabilir. Karin agrisinin temel özelligi diskilama ile azalmasi ve uykuda olmamasidir. Eger bir hastada uykudan uyandiran karin agrisi var ise baska hastaliklar düsünülmelidir. Hastaligin sikligi ülkemizde ve dünya genelinde yüzde 10-20 civarindadir. Kadinlarda erkeklere göre 2-3 kat daha yüksek oranlarda ve 50 yas altinda daha sik görülmektedir. Hastalarin ancak yüzde 15’i tibbi yardim için hekime basvurmaktadir. Saglikli bireylere göre yillik isgücü kaybi 3-4 gün daha fazladir. Tekrarlayici müzmin bir hastalik olan IBS’de hastalarin endisesini artiran ise, ‘baska kötü bir hastaliga dönüsür mü?’ sorusudur. IBS’nin sag kalima olumsuz bir etkisi yoktur. Baska bir hastaliga ya da kansere dönüsüm olmaz, ancak yasam kalitesini bozar. Hastaligin nedeni tam aydinlatilamamis olmakla birlikte beyin bagirsak ekseninde iki yönlü düzensiz iletisim oldugu bildirilmistir. Bu durum mide bagirsak hareketlerine, bagirsak salgilarina ve hastanin hissine etki ederek sikayetlerin ortaya çikmasina neden olur. Ayrica genetik faktörler, kisilik özellikleri, strese fizyolojik cevaptaki degisiklik, düsük dereceli gastrointestinal inflamasyon, mikrobiyatadaki degisiklikler, geçirilmis bagirsak enfeksiyonu sekelleri de hastaligin gelismesinde etkili sebeplerdir. IBS hastaligi olan kisilerin, deprem ve diger afetler sonrasindaki dönemde sikayetlerinde artislar yasanabilir. Deprem korkusu, kisilerde geçmeyen karin agrilarina neden olabilir, karinda gaz ve siskinlik görülebilir. Olumsuz kosullar mide ve bagirsak sistemini olumsuz etkilemektedir. Depremden birinci derecede etkilenen ve olumsuz kosullarda barinma durumunda olan kisilerde de bu hastalik ortaya çikabilmektedir. Depremde ayrica, enkaz altinda soguga maruz kalinmasi, hipotermi, yeterli beslenememe de bu kisilerde gaz, siskinlik, tuvalet aliskanliginda degisikliklerin görülmesine neden olabilmektedir” dedi.
Baska hastaliklarla karistirilabiliyor
IBS’nin belirtilerinin ülseratif kolit, crohn hastaligi gibi inflamatuar bagirsak hastaliklari, çölyak hastaligi ve karbonhidrat emilim bozukluklari ile karisabildigini hatirlatan Oguz, “Belirtilerin varligi ve siddeti hastadan hastaya degiskenlik gösterebilmektedir. Diskilama ile iliskili tekrarlayan karin agrisi; Agri siklikla kramp tarzindadir, duygusal stres ve yemekler agriyi siddetlendirebilir, hafif düzeyde veya siddetli olabilir. Karinda siskinlik, gaz, gegirme olabilir. Degisen bagirsak aliskanliklari; ishal, kabizlik, bazi hastalarda birbirini takip eden ishal ve kabizlik dönemleri. diskida mukus varligi hastaligin belirtileri arasinda yer almaktadir. IBS tanisinda önemli olan, hastanin öyküsü ve fizik muayene bulgularidir. IBS’ye özgü tetkik olmadigi için tanida temel laboratuvar testleri disinda tetkik yapmaya gerek yoktur. Bu testlerin normal olmasi olasi diger hastaliklarin dislanmasini saglar. Baska hastaligi düsündürecek bulgu yok ise ve hasta 45 yasindan küçük ise kolonoskopi yapilmasi önerilmez” diye bilgi verdi.
IBS’nin günlük pratikte Gastroenteroloji Uzmanlarinin en sik gördügü olgular arasinda olup Aile Hekimleri arasinda en fazla koyulan 4. tani oldugunu belirten Prof. Dr. Ayhan Hilmi Çekin ise “Tedaviye dirençli ve zor ikna olan hastalar, ileri uzmanlik alani olarak Gastroenteroloji Hekimlerine basvurmalidir dedi.
Gaitada gizli kan aranmasinin özellikle 45 yas üstünde yakinmasi olsun olmasin herkesin yaptirmasi gereken bir tarama testi oldugunu söyleyen Prof. Dr. Çekin, “IBS tanisi için alarm bulgulari yoksa kolonoskopi gerekli degildir. Yapilmissa da normal çikan, Gastroenteroloji uzmaninin yaptigi bir kolonoskopiden sonra bu tetkikin yinelenmesi gerekmez. IBS tedavisinde diyet, düzenli egzersiz, ilaç tedavisi, bio-feedback tedavisi, psikolojik destek kullanilmaktadir. Diyetin gözden geçirilerek semptomlara göre ayarlanmasi ilk basamak sayilabilir. Siskinligi olan kisilerde baklagiller, lahana, brokoli, karnabahar gibi gaz yapan gidalar tüketilmemelidir. Faydali olabilecegi bilimsel çalismalar ile gösterilen kisitlayici diyetler mevcuttur. Meyveler, bazi sebzeler ve Laktoz içeren süt ürünleri gibi diyetten çikarilacak gidalar diyetisyen yardimi ile belirlenmelidir. Bitkisel (papatya çayi, rezene tohumlari gibi) tedavilerin yarari kanitlanmamistir. Günde 20-60 dakika ve haftada 3-5 gün yapilan fizik aktivitenin yakinmalari azalttigi gösterilmistir. IBS hastalari karin agrisinin mutlaka eslik ettigi ishal, kabizlik, siskinlik ve ishal ile kabizligin bir arada oldugu miks tablo ile karsimiza gelebilir. IBS tedavisinde dominant semptoma göre ilaç seçimi yapilarak tedavi plani yapilmaktadir. Ilaç tedavisinin en az 8 hafta kullanilmasi ve hastalarin düzenli ilaç kullanimi için bilgilendirilmesi önemlidir. Tedavinin Gastroenteroloji Uzmani, uzman diyetisyen ve gereken vakalarda psikiyatrist hekimlerden olusan bir ekip tarafindan yapilmasi basariyi artiracaktir. Daha önce hiçbir yakinmasi olmayan bir kiside 45 yasindan sonra yakinmalarin baslamasi, istemsiz kilo kaybi, geceleri derin uykudan uyandiran yakinmalar, ailede kolon kanseri öyküsü, iltihabi bagirsak hastaligi, çölyak hastaligi, anemi, rektal kanama veya kanli diyare belirtileri oldugunda ve ayrica kisinin yakinmasi olmasa da birinci derece akrabada bagirsak kanseri varliginda indeks hastanin yasina göre inceleme yapilmalidir. Kolonoskopi için yas siniri 45’dir” dedi.