Maymun çiçeği virüsü alarmı: Dünya Sağlık Örgütü'nden uyarı: Maymun çiçeği belirtileri neler, nasıl bulaşır?
Maymun çiçeği virüsü (Monkeypox) dünyanın gündemine oturdu. Afrika kökenli olan ancak İngiltere'de görülmesinin ardından hızla Avrupa ve Amerika'ya yayılan maymun çiçeği virüsü ile ilgili soruları Dünya Sağlık Örgütü yanıtladı. Çiçek virüsü ile benzerliği var mı? Maymun çiçeği virüsü belirtileri neler? Hangi ülkelerde görüldü?
DSÖ DOĞRULADI
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), ilk olarak İngiltere'de görülen ve daha sona Avrupa ülkelerine yayılan maymun çiçeği virüsünün şimdiye kadar 80 kişiye bulaştığını doğruladı.
Örgütün internet sitesinde yer alan yazılı açıklamada, DSÖ'nün ülkelerden gelen maymun çiçeği vaka raporlarını yakinen takip ettiği belirtildi. Bu kapsamda DSÖ'ye 12 ülkeden bildirilen 80 civarında vakanın doğrulandığı, 50 vakanın ise araştırıldığı kaydedildi.
2 HAFTADA 12 ÜLKEYE YAYILDI
Açıklamada, virüsün takibi genişledikçe daha fazla maymun çiçeği vakasının ortaya çıkabileceği belirtildi. İlk olarak 7 Mayıs'ta İngiltere'de görülen maymun çiçeği virüsü, son 2 haftada 12 ülkeye yayıldı.
İngiltere'nin dışında İspanya, Portekiz, Almanya, Belçika, İtalya, İsveç, Kanada, ABD ve İsrail, maymun çiçeği vakaları görülen ülkeler arasında yer aldı.
ÖLÜM ORANI NEDİR?
DSÖ, vakaların görüldüğü ülkelerle işbirliği içinde virüs tespit çalışmalarını artırmayı ve salgın yönetimi konusunda yardımcı olmayı hedeflediklerini duyurdu. Örgüt semptomların 2-4 hafta arası sürdüğünü, ölüm oranının ise yüzde 3-6 arasında olduğunu aktardı.
FESTİVALLER VE PARTİLERE DİKKAT
DSÖ Avrupa Direktörü Hans Kluge de 'Yaz mevsimi yaklaşırken büyük buluşmalar, festivaller ve partiler nedeniyle yayılımın hızlanmasından endişe ediyorum' ifadelerini kullandı. DSÖ'nün internet sitesinden maymun çiçeğine dair en fazla sorulan soruları ve yanıtlarını da paylaştı.
MAYMUN ÇİÇEĞİ İLE ÇİÇEK VİRÜSÜ NE KADAR BENZER?
Küresel aşılama faaliyeti sonrasında 1980'de yeryüzünden silinen çiçek virüsü ile maymun çiçeği arasında genetik benzerlik bulunuyor. Bu yüzden çiçek aşısı yapılan kişiler maymun çiçeğine karşı da bir miktar koruma sahibi olabiliyor.
Öte yandan virüsün 40 yıldan uzun süre önce yer yüzünden silinmesi ve ardından aşılama faaliyetlerinin durdurulması, genç nüfusu bu virüse daha açık hale getiriyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELER?
Belirtiler arasında ateş, yoğun baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, yorgunluk, lenf bezi şişkinliği, deride döküntü ve lezyon yer alıyor. Döküntü genellikle ateşten 1-3 gün sonra başlıyor.
Lezyonlar düz veya şişkin olabiliyor, işi saydam veya sarımsı bir sıvıyla dolabiliyor ve ardından genellikle çatlayıp, kuruyup düşüyorlar. Vücuttaki lezyon sayısı birkaç adetten binlerceye kadar değişebiliyor.
Döküntü genellikle yüz, avuç ve ayaklarda yoğunlaşırken gövdede daha az görülüyor. Ağız, cinsel organlar ve gözlerde de ortaya çıkıyorlar.
NE KADAR SÜRÜYOR?
Bu semptomlar 2-4 hafta sürdükten sonra genellikle kendiliğinden geçiyor. Fakat semptomlar ortaya çıktığında kendiliğinden geçmesini beklemek yerine doktora başvurmak tavsiye ediliyor.
Maymun çiçeği geçirenlerle yakın temaslı olanların da sağlık birimlerine haber vermesi tavsiye ediliyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ ÖLDÜRÜCÜ MÜ?
Çoğu vakada semptomlar kendiliğinden geçse de virüs bazı kişiler için ölümcül yolabiliyor. Yeni doğan bebekler ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler için bu virüs daha fazla tehdit oluşturuyor. Ağır vakalarda deri enfeksiyonu, zatürre ve körlüğe kadar ilerleyebilen göz enfeksiyonları görülebiliyor.
Vakaların en sık görüldüğü Afrika ülkelerinde ölüm oranı yüzde 3 ile 6 arasında değişiyor.
Fakat bu ülkelerdeki virüs tespit sistemlerinin kısıtlı olması nedeniyle hafif vakaların tespit edilmemiş olma ihtimali de yüksek. Bu nedenle gerçek ölüm oranı bundan daha düşük de olabilir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ İNSANDAN İNSANA NASIL GEÇİYOR?
Virüsü taşıyan insanlar semptom gösterdikleri dönemde bulaştırıcı oluyor. Bu genellikle virüse maruz kaldıktan sonraki 2-4 haftalık süreçte oluyor. Özellikle döküntü bölgeleri, vücut sıvıları ve yaralar bulaştırıcı olabiliyor.
Virüsü taşıyan kişilerin kullandığı kıyafetler, havlular, nevresim takımları ve çatal-bıçaklar da virüsü bulaştırabiliyor.
Ağızdaki lezyon ve yaralar da bulaştırıcı olduğu için tükürük yoluyla bulaşma ihtimali de var. Bu yüzden maymun çiçeği virüsü taşıyan kişilerle yakın temasta olanlar, özellikle de aynı evde yaşayanlar, partner ve sağlık çalışanları daha yüksek risk grubunu oluşturuyor.
Virüs hamilelik döneminde plasentadan bebeğe de geçebiliyor. Semptom göstermeyen hastaların bulaştırıcı olup olmadığı ise kesin değil.
MAYMUN ÇİÇEĞİNİN TEDAVİSİ VAR MI?
Hastalık belirtileri genellikle kendiliğinden geçiyor. Döküntü ve kaşıntıların mümkünse kendiliğinden kurumasını beklemek, değilse üzerini nemli tutmak da tavsiye ediliyor.
Göz ve ağızdaki yaralarla temas etmemek de önemli.
Çiçek virüsüne karşı geliştirilen antiviral ilaç tecovirimat (TPOXX adıyla da biliniyor) Ocak 2022'de maymun çiçeğine karşı da kullanım onayı aldı.
DAHA BÜYÜK BİR SALGIN RİSKİ VAR MI?
Maymun çiçeği, bulaşıcılığı yüksek bir virüs olarak görülmüyor. Bunun nedeni ise bulaşması için fiziksel temas gerçekleşmesi gerekmesi.
Uzun zamandır bu virüsü yüksek öncelikli virüs kategorisinde değerlendiren Dünya Sağlık Örgütü, virüsün yayılmasını önlemek için virüsün görüldüğü ülkelerle temasa geçti.
VİRÜSÜN ADI NEDEN MAYMUN ÇİÇEĞİ?
Virüs ilk olarak 1958'de bilimsel araştırmalarda kullanılan bir maymun kolonisinde tespit edildiği için bu ismi aldı.
İnsanlardaki ilk virüs ise 1970'de görüldü.