Danistay Baskani Zeki Yigit Açiklamasi 'Benzer Davalarda Farkli Yargi Kararlari Verilmesi, Yargiya Olan Güveni Azaltiyor'
Erzurum’da “Bölge Idare Mahkemeleri Içtihat Paylasimi ve Degerlendirme Toplantisi” yapildi. Toplanti da konusan Danistay Baskani Zeki Yigit, “Benzer davalarda farkli yargi kararlari verilmesi, yargiya olan güveni azaltmakta, hukuki güvenlik ilkesini zedelemekte, toplumsal yasamda belirsizlik ve esitsizlik olusturmaktadir” dedi.
Danistay ile Bölge Idare Mahkemeleri arasinda iletisim ve isbirliginin güçlendirilmesi, Danistay içtihatlarinin bilinirliginin saglanmasi, farkli Bölge Idare Mahkemeleri arasindaki ihtimal içtihat farkliliklarinin azaltilmasi ve söz konusu mahkemelerdeki ihtisaslasmada etkinlik ve verimliligin saglanmasi amaciyla düzenlenen toplantiya, Danistay Baskani Zeki Yigit, Erzurum Valisi Okay Memis, Erzurum Büyüksehir Belediye Baskani Mehmet Sekmen, Danistay Genel Sekreteri Kemal Açikgöz, Danistay 9. Daire Baskani Abdurrahman Gençbay, 10. Daire Baskani Yilmaz Akçil, Danistay 9. ve 10. Daire Baskanliklarinda görev yapan Danistay Üyeleri ve 9 bölge idare mahkemelerinde görevli Daire Baskanlari katildi.
“Benzer davalarda farkli yargi kararlari verilmesi, yargiya olan güveni azaltmakta”
Toplantida konusan Danistay Baskani Zeki Yigit, “Türk yargisi açisindan en önemli reformlardan biri olan üç dereceli yargilama sistemine geçis, istinaf mahkemelerinin 20.07.2016’da faaliyete geçmesiyle gerçeklesmistir. Aradan geçen yaklasik alti yillik süre, istinaf mahkemelerinin ve istinaf kanun yolunun olumlu ve olumsuz yönlerinin, eksikliklerinin ve ihtiyaçlarinin degerlendirilmesi bakimindan yeterli bir süredir. Istinaf mahkemelerinin, yargilamanin makul sürede tamamlanmasi ve adil yargilanma hakkinin gerçeklesmesi hedeflerine ulasilmasina katki sagladigi açiktir. Böylece, etkin yargilama ve adalete hizli erisim hususunda toplumsal beklentinin karsilanmasi yolunda önemli mesafe kat edilmistir. Öte yandan, üç dereceli yargi sistemimizde, kimi kararlarin istinaf asamasinda, kimi kararlarin temyiz asamasinda kesinlesmesi, ülke genelinde birden çok Bölge Idare Mahkemesinin bulunmasi gibi sebeplerle Danistay ile Bölge Idare Mahkemeleri arasinda ve Bölge Idare Mahkemelerinin kendi aralarinda hukuki yorum farkindan kaynaklanan içtihat farkliliklarinin da ortaya çiktigi bir gerçektir. Benzer davalarda farkli yargi kararlari verilmesi, yargiya olan güveni azaltmakta, hukuki güvenlik ilkesini zedelemekte, toplumsal yasamda belirsizlik ve esitsizlik olusturmaktadir. Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Insan Haklari Mahkemesi içtihadina göre; yeterli gerekçeyle desteklenmeyen içtihat farkliliklarin bulunmasi hukuki güvenlik ve adil yargilanma haklari baglaminda hak ihlali teskil edebilmektedir” dedi.
Içtihat aykiriliklarina karsi gelistirilen yöntemler hakkinda bilgi veren Yigit, “Hukuki güvenlik ve adil yargilanma haklari, dolayisiyla da hukuk devleti ilkesi baglaminda ciddi bir sorun teskil eden içtihat aykiriliklarini önleyici yöntemlerin gelistirilmesi, içtihat birliginin ve istikrarinin korunmasi o yargi düzeninin basindaki yüksek mahkemenin baslica görevidir. Içtihat aykiriliklarina karsi gelistirilen yöntemler; “önleyici” yöntemler ve “giderici” yöntemler olarak ikiye ayrilabilir. Önleyici yöntemler, içtihat aykiriliklarinin ortaya çikmasini engelleme amaci güderken, giderici yöntemler; aykiriliklarin dogmasindan sonra ortadan kaldirilmasi amacini gütmektedir. Hukuk düzenimizde, içtihat aykiriliklarinin giderilmesi amacina matuf olarak Danistay’a bazi görevlerin verildigi ve hukuki müesseselerin gelistirildigi görülmektedir. Içtihatlarin birlestirilmesi müessesesi, Bölge Idare Mahkemesi Baskanlar Kurulunun içtihat aykiriliginin giderilmesi için Danistay Idari ve Vergi Dava Daireleri Kurullarina basvuru yapmasi bunlarin en önemlileridir. Diger yandan, içtihat aykiriliklarinin dogmasini önleyici yöntemler mevzuatimizda yer almamaktadir. Bu eksikligin kismen de olsa giderilmesi amaciyla Danistay Içtüzügünde degisiklik yapilarak, “Içtihat aykiriliklarinin önlenmesi için daire ve kurullar ile Bölge Idare Mahkemeleri arasinda düzenli degerlendirme toplantilari yapilmasini temin etmek” Danistay’in görevleri arasinda sayilmistir.
Içtihat aykiriliklarinin, genel olarak hukuki yorum farkliligi niteliginde oldugu dikkate alindiginda hukuki yorum yetkisine sahip yargi mensuplarinin ve yargi organlarinin bir araya gelmeleri, aralarinda iletisim ve isbirliginin artirilmasi, karsilikli olarak içtihatlarin paylasilmasi ve degerlendirilmesi ve Danistay içtihatlarinin tüm idari yargi mensuplari tarafindan bilinirliginin saglanmasinin içtihat aykiriliklarinin önlenmesi için etkili bir yöntem oldugunu düsünmekteyiz” diye konustu.
Insan Haklari Eylem Planinda da “Istinaf kanun yolunda, ayni konulardaki karar farkliliklarini gidermek amaciyla yüksek mahkemelerin ilgili dairelerinin de katilimiyla düzenli toplantilar” yapilmasinin öngörüldügünü belirten Yigit, “Bugün ve yarin düzenleyecegimiz toplantilarda, tam yargi davalari ile damga vergisi mevzuati ve harçlar mevzuati çerçevesindeki içtihat aykiriliklarinin ele alinmasi planlanmistir. Tam yargi davalarinin çözümlenmesinde mevzuattan ziyade yargi içtihatlarinin belirleyici oldugu, hizla degisen ve gelisen ekonomik ve ticari iliskilerin yeni uyusmazliklar dogurmasi nedeniyle damga vergisi ve harçlarla ilgili uyusmazliklarin da hizla degistigi ve farklilastigi gözetildiginde bu konulardaki içtihat aykiriliklarinin önlenmesi önemli hale gelmistir. Her bir toplanti için öncelikle, Danistayin ilgili dairelerinin ve Bölge Idare Mahkemelerinin görüsleri alinarak içtihat birliginin saglanmasi açisindan sorun teskil ettigi görülen veya ileride sorun teskil edebilecegi öngörülen hususlar tespit edilmistir. Bu hususlar, Danistayin ilgili Dairelerinin Baskan ve üyeleri ile Bölge Idare Mahkemeleri bünyesindeki ilgili tüm daire baskanlarinin ve üyelerinin katilimi ile iki ayri çalisma grubunda ele alinacak ve degerlendirilecektir. Ilgili tüm idari yargi mercii ve mensuplarinin katilimiyla yapilacak bu toplantilarin içtihat aykiriliklarinin giderilmesi bakimindan iyi bir istisare zemini teskil etmesini ummaktayiz. Çalisma gruplarinin, ayri ayri yapacagi istisare ve degerlendirmeler neticesinde, tespitlerine ve ulasacaklari sonuçlara iliskin bir rapor hazirlamalarini ve toplantimizin son günü düzenlenecek olan kapanis oturumunda bizlere sunmalarini bekliyoruz” açiklamalarinda bulundu.