Sıfır araçta akılalmaz şartlar! Fırsatçılar '3 ay beklemem' diyene tek tek sıralıyor...

Pandemi sebebiyle bozulan tedarik zinciri ve devamında yaşanan çip krizi, global çapta otomotiv sektörünü derinden etkiledi. Küresel markalar otomobil üretiminde frene basarken yaşanan bu durum, son tüketiciye de yansıdı. Bayilerden araba almak isteyenler, sipariş verdikten sonra 3-5 ay beklemek zorunda kaldı.

Bu durumu fırsata çeviren bazı bayiler olduğu da ortaya çıktı. Fabrikadan önceden sipariş alarak stoklayan bazı bayiler vatandaşlara belli şartlarda otomobil satmaya başladı.

Bayiye giden tüketiciye önce ‘otomobil yok, beklemek zorundasınız’ deniliyor. Satış danışmanı bir gün sonra arayarak ‘aracımız var ancak belli şartları karşılamanız gerekiyor’ teklifinde bulunuyor.

Lüks bir markanın İstanbul bayisi 1,8 milyon TL için anlaştığı otomobili hemen vermesi durumunda 2 milyon TL’ye kadar çıkarıyor.

Şartlar şöyle sunuluyor: Öncelikle yeni otomobili almak için takas şartı isteniyor. Herhangi bir aracı götürdüğünüzde piyasa bedelinin çok altında fiyat veriliyor.

Örneğin normal piyasa bedeli 800 bin lira takas otomobiline 700 bin lira fiyat biçiliyor.

Ardından üç yıl kaskoyu otomobili satın aldığınız bayiden yaptırma zorunluluğu getiriliyor. Normal şartlarda 20 bin lira olan lüks aracın kaskosu için 30 bin lira isteniyor ve her yıl yenileme taahhüdü imzalattırılıyor.

Otomobile ekstra aksesuar taktırma mecburiyeti de getiriliyor. Büyük jant, deri döşeme, koltuk ısıtma gibi opsiyonel özellikle satılan araca ekleniyor. Böylece otomobil size çok daha pahalıya geliyor.

Bir başka bayi de aynı uygulamayı yaptığını ifade etti. Düşük kalitede bir aracın teslimi için iki ay sonraya gün verildi. Ancak bagaj havuzu, geri görüş kamerası ve metalik renk farkı alındığında otomobili hemen teslim edebileceklerini ifade ettiler. Böylece ekstradan 15 bin lira ücret talep ettiler.

Uzmanlar “Bu tür durumlar ile karşılaşanlar ‘ALO 174’ tüketici çağrı merkezini arayarak şikâyet etsin” dedi.

Öte yandan pandemi döneminde başlayan tedarik sorunu nedeniyle sıfır otomobil almak için uzun bekleme listelerine isim yazdırmak olağan hale geldi. 2 yılın ardından Kovid-19 bitmeye yüz tutsa da, sektörler üzerindeki etkileri hâlâ devam ediyor. Bunun üzerine başlayan Rusya-Ukrayna savaşı ise dünya çapında yaşanan tedarik sorununu bir kat daha artırdı.

Otomotiv Distribütörleri Derneği Başkanı (ODD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt, global otomotiv markalarının CEO'larının sektördeki arz sıkıntısının en az 2024'e kadar süreceğini öngördüğünü belirterek, "Bu yıl için satış tahmini yapamıyoruz. Ne kadar araba bulursak, o kadar satış yaparız" dedi. Bozkurt ayrıca markaların 'Yakın gelecekte fiyat artışına hazırlanın' uyarısında bulundu.

Kovid'le birlikte başlayan süreç, dünya ticaretinde dengeleri alt üst etti. Otomotivde de bir çip sorunu başladı. Şu an durum nasıl?

Geçen sene ortalarında çip krizi konuşulmaya başlandı. Ve bundan sadece otomotiv değil, birçok sektör etkilendi ama eylül ayından itibaren bundan daha büyük sorunları konuşmaya başladık. Mesela lojistik sorunu baş gösterdi. Dünyada konteyner bulunamamaya başladı. Fiyatlar inanılmaz seviyede arttı. En son fiyatlarının dolar bazında 5-6 katına çıktığını duymuştuk. Lojistik işi dünyadaki bütün ticaretin omurgasıdır.

Bu arada hammadde sıkıntıları başladı. Mesela magnezyum büyük sıkıntıydı. Ve 2022'de tüm bunların üstüne Rusya Ukrayna savaşı çıktı. Ve bundan sonrasıyla ilgili başka endişeler de var. Mesela Avrupa bizim için çok önemli, çünkü en büyük ihraç pazarımız. Eğer Avrupa enerji sıkıntısıyla boğuşursa, bunun bize yansıması nasıl olur bakmak lazım. Rusya, Ukrayna savaşı bugün bitse bile olayların tekrar fabrika ayarına dönmesi birkaç seneden aşağı sürmez. Tüm bunların ışığında tahmin edilen şu ki, şu anda sadece otomotivde değil, birçok sektörde arz sıkıntısı devam edecek.

Peki otomotiv sektöründe neler oluyor? Bir taraftan otomobil bulamama sorunu var. Talep de devam ediyor gibi görünüyor...

Talep sürüyor. Firmalar her gün gelen telefonlara cevap vermeye çalışıyorlar. Kovid sürecinde insanlar toplu taşımadan uzaklaştı. Bundan dolayı geçen sene markalarda 5-6 aylık bekleme sıraları oluştu. Şu anda geldiğimiz noktada; geçen seneyle bu yıl arasında otomobil fiyatlarında ciddi artışlar var. Bunun bir kısmı döviz kurundan geliyor. Bir kısmı da otomobilin fiyatının geldiği seviye artık en üst vergi dilimine girdi. Şu an işi biraz kurumsal satışlar götürüyor. 4-5 yıldır değişmeyen filolar yenileniyor. Bir de artık tüm kurumların karbon ayak izini küçültme hedefi var.

Fiyat artışı bireysel tüketiciyi nasıl etkiliyor?

Böyle dönemlerde tüketici almak istediği otomobilin seviyesini bir alt segmente indirir. Ya da ikinci ele yönelir. İkinci el alıyorsa da mesela 3 yaşında yerine 5 yaşında bir araç alır.

Bu sıra bekleme durumu ne kadar daha sürer?

Ben geçen sene, bu sürecin 2022 boyunca devam edeceğini öngörmüştüm ama o zaman ortada savaş yoktu. Şimdi global markaların CEO'larının açıklamalarına baktığımızda en az 2024'e kadar arz sıkıntısının süreceği görülüyor.

Bu koşullarda Türkiye pazarına ilişkin tahmin yapabiliyor musunuz, ne kadar satış olur bu yıl?

Bu koşullarda pazar tahlili de yapamıyoruz. Çünkü bunun için markaların ne kadar araç bulabileceğini bilmesi lazım ama hiçbir marka şu anda bunu bilemiyor. Globalden gelen bilgiler her hafta revize oluyor. 'Ne kadar araba bulabiliriz' sorusunun cevabını bilsek, pazarın ne kadar olacağını da söyleyebiliriz,

Peki araç bulunsaydı ne kadar satış yapılabilirdi?

O zaman geçen yıla çok yaklaşırdık. Geçen yıl 750 bine yakın araç satılmıştı.

Siz önümüzdeki dönem için otomotiv sektörüne nasıl bir senaryo çiziyorsunuz?

Eğer Rusya savaşı yakın gelecekte bitmezse tedarik sıkıntıları, lojistik problemleri devam eder. Bu da Türkiye'deki kur farkından kaynaklanan fiyat artışının dışında bir de ürünlerin döviz bazında fiyat artışlarının söz konusu olacağı anlamına geliyor. Biz bunun haberlerini alıyoruz. Global markalar 'Yakın gelecekte fiyat artışına hazırlanın' diyorlar. Çünkü lojistik pahalı, hammadde bulamıyorlar.

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD), Ocak-Nisan dönemine ait üretim ve ihracat adetleri ile pazar verilerini açıkladı.

Buna göre, yılın ilk dört ayında toplam otomotiv üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9 azalarak 409 bin 903 adet, otomobil üretimi yüzde 20 azalarak 229 bin 200 adet olarak gerçekleşti.