Toroslarin Gelinligi 'Kardelenler' Boy Göstermeye Basladi
Antalya’nin Akseki ilçesinde baharin habercisi Toroslarin gelinligi kardelen çiçekleri, Akseki’nin zirvelerinde karlarin erimesi ile birlikte kendini göstermeye basladi.
Bilimsel adi "Galanthus" olan nergisgiller familyasindan kardelen çiçegi, bu sene kar yagisinin yogun olmasi nedeniyle yüzünü geç gösterdi. Beyaz renkteki kardelenler, sifirin altinda 15 derece kadar dayanabiliyor. Kardelenler, süs bitkisi olarak degerlendirilmesinin yani sira sogani da ilaç ve kozmetik sanayisinde kullaniliyor.
"Kendilerini göstermeye basladi"
Toroslarin gelinligi kardelen çiçeklerinin yaylalari süslemeye basladigini belirten eski Çimi Mahallesi Muhtari Ramazan Önal, bu endemik bitki türünün ilçenin yüksek kesimlerinde yetistigine dikkati çekti. Akseki yaylalarindan bilinçsizce sökülen kardelenlerin yok olma tehlikesiyle karsi karsiya kaldigini belirten Önal, bunun özellikle Avrupa ülkelerinde ilaç yapiminda ve süs olarak kullanilan önemli bir bitki oldugunu, nergis denilen kardelenlerin soganlarinin kiymetli olusu, bilinçsiz ve vahsi söküm yüzünden bu bitki türünün neslinin tükenme noktasina geldigini vurguladi. Önal, en iyi kardelen soganinin Akseki’nin 1900 metre rakimli Çimi Yaylasi’nda yetistigini belirterek, "Yaylalarin, tepelerin güney kesimlerinde, kayalarin dibinde, rüzgarin etkilemedigi kuytularda kardelenler boyunlarini çikartarak kendilerini göstermeye basladi.
Kardelenler, kar altindan çikip çiçek açinca baharin geldigi anlasilir" dedi.
"Birçok sektörde kullaniliyor"
Bu nadide çiçeklerin ihraç edilen önemli bir soganli bitki oldugunu vurgulayan Önal, bu soganlarin kaçak ve bilinçsizce yanlis ve zamansiz söküldügüne, küçük, büyük ayrimi yapilmadigina isaret etti. Süs bitkisi olarak da kullanilan kardelen soganinin kozmetik sanayiinin yani sira çiçek ve çocuk felci asisi yapiminda kullanildigini ifade eden Önal, "Endemik türlerden olmasina ragmen maalesef her yil dogadan kardelen sökümüne izin veriliyordu. Ana yurdu Akseki olan kardelen çiçeklerinin yok olmasini istemiyoruz. Eskiden Çimi Yaylasinda düz arazilerde çiçek tarlasi gibi kardelenler boy gösterirdi. Simdi ise kardelenler tas diplerinde ve karamuklarin içlerinde çikiyor. Eski kardelenler yok oluyor. Geçmiste izin verilen miktarin üzerinde kardelen sogani kaçak olarak sökülüyordu. Kardelen soganlarinin koruma altina alinmasini istiyoruz. En azindan 3-4 yil koruma altina alinmali. Siki tedbirler alinmasini istiyoruz. Bu sayede bu çiçekler olgunlasacak, tohumlasacak. Tohumlar sararip dökülünceye kadar dogadan sökümün yapilmamasi lazim" diye konustu.
"Koruma altina alinmali"
Kardelen soganlarinin hem çiçeginden hem de soganlarindan çogaldigini söyleyen Önal, çiçeklerinin her birinde onlarca tohum oldugunu ve bunlar kuruyunca dogaya kendiliginden serpildigini ve kendiliginden çogaldigini kaydetti.
Ayrica bir sogandan 15-20 yenisinin olustuguna dikkati çeken Önal, "Erken söküm yapildigindan çiçek tohumlama yapamiyor. Dolayisiyla nesli tükeniyor. Devletimizin kardelen soganlarini koruma altina almasini istiyoruz. En az 3-4 yil izin verilmemeli. Neslinin kaybolmasini istemiyoruz. Çimi Yaylasi’nin kardelenlerinin dünyada esi benzeri yoktur. Bir çiçekten onlarca kardelen çikiyor. Bilinçsizce söküm ve yapilan talanla nesli tükeniyor. Kardelenler daglarimizda artik karamuklarin diplerinde kaldi. Devlet büyüklerimizden kardelen soganlarinin koruma altina alinmasini istiyoruz" seklinde konustu.
Kardelenler bu yil koruma altina alindi
"Toroslarin gelinligi" olarak adlandirilan ancak bilinçsiz söküm nedeniyle yok olma tehlikesiyle karsi karsiya olan kardelenlerin Tarim ve Orman Bakanligi tarafindan bu yil sökümüne izin verilmeyecegi bildirildi.
Dogal çiçek soganlari ile ilgili olarak 31 Aralik 2021 tarih ve 31706 sayili Resmi Gazete’de yayinlanan 2021/46 nolu Tebligin 6. maddesinin (1) fikrasinda, “Popülasyonlarin durumu ve nöbetlesme esaslarina göre belirlenen yerlerde ve türlerde söküm yapilamaz. Buna göre Antalya ili Manavgat, Akseki, Ibradi ve Gündogmus ilçelerinde Galanthus elwesii türü toplanamaz” denildi. Teblige göre 2022 yilinda kaçak söküm yapanlarin da cezalandirilacagi ögrenildi.