Çocuklarin Yüzde 40'Inda Uyku Problemi Görülüyor
Çocuklarin her gece 11-13 saat kadar uyumasinin gelisimleri için önemli oldugunu söyleyen Ögr. Gör. Zeynep Deniz Seven, yapilan arastirmalarda çocuklarin yüzde 40’inin gelisimlerinin bir döneminde uyku sorunu yasadiklarini belirterek, “TV ya da video izleyerek uyumak çocuklarda travmatik sonuçlar dogurabilir. Uyku sorununun ise hiperaktivite ile iliskili oldugunu söyleyebiliriz” dedi.
Çocuklarin yaklasik olarak yüzde 40’nin uyku sorunu yasadigini belirten Seven, bu problemle basa çikmayi saglayacak önemli tavsiyelerde bulundu.
Bebeklerde uyku düzeninin en kritik konulardan biri oldugunu belirten Istanbul Esenyurt Üniversitesi Saglik Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Çocuk Gelisimi Program Baskani Ögr. Gör. Zeynep Deniz Seven, “Gece uykusunun düzenli olmasi hem bebek hem de anne-babalar için rahatlatici bir faktördür. 1 yas civarinda gece iyi uyuyan çocugun bile 5-8 kez uyanmasi normaldir. Bu durumu ileriki yillarda normal uyku döngüsü geçisleri takip eder. Gece uyanmalari iyi ve kötü uyuyan çocuklari ayirt etmek için önemli bir kriterdir. Iyi uyuyanlar gece uyanirlar fakat herhangi bir müdahaleye gerek kalmaksizin tekrar uyurlar. Kötü uyuyanlar ise mutlaka bir müdahale sonucunda uyurlar. Burada bilinmesi gereken önemli bir konu bazi bebeklerin öz-rahatlatici nitelikte olmalaridir. “Öz-rahatlatici” terimi bebeklerin herhangi bir yardim olmadan kendi kendilerine uykuya dönmelerini ifade eder. Bu tür bebekler uyandiklarinda bir seye sarilarak, parmagini emerek tekrar uyurlar. Genellikle ebeveynler bu bebeklerin gece uyanmadiklarini zannedebilirler” diye konustu.
“Çocuklarda uyku sorunu gelisimlerini etkiliyor”
Ilk çocukluk dönemindeki çocuklarin her gece 11-13 saat kadar uyumasini öneren Seven, “Bu dönemde çogu çocuk gece boyunca uyur ve gündüzleri de bir kere öglen uykusuna yatar. Önemli olan çocugun sadece uyumasi degil ayni zamanda bölünmeyen bir uyku düzenine sahip olmasidir. Ayni zamanda bazen bu dönemdeki çocuklarin uyumasi, yatma zamani rutini uzadigi için zor olmaktadir. Yapilan bir arastirma yatma zamanina karsi gösterilen direncin çocukta davranim sorunlari ya da hiperaktivite ile iliskili oldugunu ortaya koymustur.
Çocuklar Narkolepsi yani gün içinde çok miktarda uyuma, insomnia yani uykuya dalmada ya da uykuyu sürdürmede güçlük ve kabus görme gibi bir çok uyku problemi yasayabilirler. Tahminlere göre çocuklarin yüzde 40’tan fazlasi gelisimlerinin bir döneminde uyku problemi yasamaktadir. Arastirmalar uyku problemi yasamis çocuklarin yasamayanlara göre daha fazla depresyon ve kaygi belirtileri gösterdigini ortaya koymustur. Baska bir çalisma 3 - 8 yas araliginda uyku problemi yasayan çocuklarin, ergenlik döneminde uyusturucu kullanimi ve depresyon gibi sorunlar gelistirebildiklerini ortaya koymustur. Yeni arastirmalar çocukluktaki kisa süreli uykunun asiri kiloyla baglantili oldugunu da göstermistir” seklinde konustu.
Çocuklarda uyku sorunlarinin baslica nedenlerini siralan Seven, sürekli kaygi, yasanilan stresli olaylar, sürekli cezalandirma ve istismar, uygun olmayan uyku ortamlari, kullanilan ilaçlar ve agrili durumlar çocuklardaki uyku problemlerinin baslica nedenleri arasinda gösterdi.
Öncelikle bu gibi durumlarda bir uzmana basvurulmasi gerektigini vurgulayan Seven, bebeklerde ve çocuklarda uyku ile ilgili su önerilerde bulundu:
“Çocuklarda uyku sorunlari ile basa çikmak için neler yapilabilir?
Bebegin psiko-sosyal durumuyla ilgili alinabilecek önlemler
Bebeklerle güvenli bir bag olusturmak önemlidir. Bu nedenle bebekler ve küçük çocuklar ebeveynleri tarafindan fiziksel ve duygusal olarak rahatlatilmalidirlar. Duygusal ve fiziksel olarak rahat olmayan bebeklerde uyku problemleri görülebilir.
Özellikle 6 ve 9. aylar arasinda bebekler dis çevrelerinin daha fazla farkina varirlar ve korku davranislari sergilemeye baslarlar. Bu dönem uyku aliskanliklari için kritiktir. Korku durumlarinda bebek anne ya da bakim veren tarafindan rahatlatilmalidir.
Ceza alan çocuklar uyku problemleri gösterebilirler. Disiplin olusturmak için sürekli ceza vermek uyku problemlerine neden olur.
Ebeveynlerin çocuklarini terk etme veya aileden uzaklastirma gibi tehditlerden kaçinmalari gerekir.
Çocuk olumlu davranislara cesaretlendirilmelidir. Özgüven eksikligi yasayan çocuklarda kaygi arttigi için uyku problemi olusabilir.
Uyku ile ilgili korkularinin oldugunu dile getiren çocuklar ebeveynleri tarafindan dinlenmeli ve iyi anlasilmali, asla bu durum ile ilgili çocukla dalga geçilmemeli, küçük düsürülmemeli, çocuga onu anladigi ve yaninda oldugu mesaji verilmeli. Ebeveyn bu durumla ilgili gerekirse bir uzmandan destek almalidir.
Uyku ortami ile ilgili önlemler
Bebegin uyudugu yatak çok yumusak olmamali orta sertlik tercih edilebilir.
Bebeklerin uyuyacaklari oda yeterince havalandirilmis olmali.
Özellikle bebekler yüzükoyun yatirilmamalidir. Bu durum ayrica ani bebek ölümlerinin de en önemli nedenleri arasindadir.
Bebegin odasinda hosa giden, rahatlatici, dogal içerikli ( lavanta yagi gibi) bir koku olabilir.
Uyurken bebege eslik edebilecek uygun bir uyku arkadasi edinilebilir. ( pelus bir oyuncak, bir battaniye vs.)
Rahatlatici hafif bir melodi dinletilebilir. Annesin kendi sesiyle söyledigi içerigi güzel olan melodili sözler de olabilir.
Çocugun odasinda fazlasiyla dikkat dagitici uyaran olmamasi, mümkün oldugunca uyaricilardan arinik olmasi çocugun daha rahat uykuya dalmasini saglayabilir.
Bebegin uyuyacagi oda asiri isiktan arindirilmis olmali.
Ebeveyn çocuklarini video, TV vs. izledikleri ortamlarda uyutmamali. Bazi ebeveynler bebeklerini kendileri TV izlerken ayaklarinda sallayarak uyutmaktadir. Bu durum bebeklerin ya da çocuklarin uykuya dalma esnasinda gördüklerinin ve duyduklarinin uyku esnasinda sürekli zihinlerini mesgul etmesini saglayacak, rahat bir uyku uyumalarini engelleyecektir. Bazen bu durum çocuklarin gelisimlerini olumsuz etkileyebilir hatta çocuk için travmatik olabilmektedir.
Günlük rutinler
Gün içerisinde çocugun yeterince hareket ettiginden emin olunmasiyla birlikte, uyku öncesinde hareketli egzersizlerden kaçinilmalidir.
Uyku öncesi gerekirse rahatlatici masaj yapilabilir.
Uyku öncesi banyo yaptirilmasi, çocugu rahatlatarak uykuya geçisi kolaylastirabilir.
Bebek uyumadan hemen önce asiri yedirilmemeli ya da aç olmamalidir.
Çocugun gün boyunca susuz kalmadigindan emin olunmalidir.
Bebegin uyumadan önce her gün ayni günlük rutinlerin yapilmasi kaliteli uykuya katki saglar. Mesela banyo sonrasi masaj, masaj sonrasi kitap okuma, sonra uyku gibi.
Ebeveyn uyku öncesi rahatlatici içeriklerin oldugu çocuga uygun kitaplar okuyabilir. Özellikle içeriginde bolca sevgi sözcüklerinin oldugu, çocugun biricikligi üzerine olan kitaplar bakim veren ile bebek arasindaki baglanmayi da olumlu etkileyecektir.
Ebeveyn çocugun uykusunun düzenli olmasina dikkat etmelidir. Çocugun uyku düzenini ve rutinini bozacak aktivitelerden kaçinmalidir.
Ebeveynler bebeklerinin uyku düzenlerini olusturmaya çalisirken sabirli davranmali kendileri de rahat olmalidir. Nitekim yapilan çalismalarda bebeklerde gece uykudan uyanma problemi, ebeveynlerin sürekli olarak uyku ile alakali konularda bebekleriyle asiri etkilesimlerine bagli oldugu görülmüstür. Ebeveyn uyku düzeni olustururken özellikle çocugun bir vücut saati, uyku saati oldugunu göz ardi etmemeli, bu durum göz önüne alinarak yeni düzen olusturulmaya çalisilmalidir. Mesela gece saat 23.00’te uyuyan bir çocugu saat 21.00’de uyutmak isteyen bir anne bunu asama asama yapmalidir. Çünkü çocugun vücut saati 23.00’e ayarlidir ve bu ayari hemen 21.00’e almak kolay olmayacaktir. Bu sebeple ilk gün 22.30’da, sonraki gün 22.00’de, sonraki gün 21.30’da, daha sonraki gün ise 21.00’de uyutarak kademeli bir geçis saglanmalidir.”