K Vitamini Nedir? K Vitamini Nelerde Bulunur? K Vitamini Eksikliği Neye Yol Açar?

K vitamini yağda çözünen bir vitamindir ve özellikle kan pıhtılaşması için önemlidir. Kanın pıhtılaşma sürecinde yer alan birçok protein ancak K vitamini varlığında üretilebilir. Bu nedenle, insanlar bu vitamin eksikliğinden dolayı kolayca kanayabilirler. K vitamini, kan pıhtılaşmasının yanı sıra kalp sağlığı ve kemik sağlığı için de önemlidir. Peki K Vitamini Nedir? K Vitamini Nelerde Bulunur? K Vitamini Eksikliği Neye Yol Açar? K vitamininin basitçe K1 ve K2 olarak bilinen iki temel biyolojik formu vardır. Filokinon olarak da bilinen K1 vitamini, bitkilerde üretilen bu vitamindir. Bitkilerin besin ve oksijen üretmek için fotosentezinde rol oynayan K1 vitamini, özellikle ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde çok yüksek miktarda bulunur. K1 Vitamini bu bitkileri yiyen hayvanlarda etkinliğini sürdürmekte ve bu organizmaların kan pıhtılaşma yollarında görev almaktadır. K1 vitamini, insanlar tarafından tüketilen K vitamininin yaklaşık %75-90'ını oluşturur.

K Vitamini Nedir?

Vitaminler, vücudun yapısı ve işlevi üzerinde birçok düzenleyici etkiye sahip mikro besinlerdir. Bunların bir kısmı vücutta belirli bir miktara kadar depolanabilirken, bir grup vitamin dışarıdan besinlerle alınır. K vitamini, kanın pıhtılaşmasında ve kemik metabolizmasında önemli rol oynayan bir vitamindir. Bu vitamin, kanı pıhtılaştırarak aşırı kanamayı önleyen protrombin adı verilen bir proteinin üretimi için gereklidir ve ayrıca kemik metabolizmasında çeşitli işlevleri vardır. Eksiklik varsa kanın pıhtılaşma süresi uzar, bu nedenle açıklanamayan kanama veya aşırı kanama gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Ancak varfarin ve kumarin gibi kan sulandırıcı ilaçlar kullanan hastaların çeşitli tıbbi durumlar nedeniyle K vitamini alımını azaltmaları gerekebilir.



Yetişkinlerde K vitamini eksikliği nadirdir. Ancak yeni doğan bebeklerde sık görülür. Bununla birlikte, inflamatuar bağırsak hastalığı gibi bazı kronik hastalıklar vitamin emilimini engellediği için K vitamini eksikliği ortaya çıkabilir. Nedeni ne olursa olsun K vitamini eksikliği, vitamin takviyeleri ve altta yatan sorunun tedavisi ile düzeltilmesi gereken bir durumdur. İki ana K vitamini türü vardır. Bunlardan ilki bitkisel gıdalarda yaygın olarak bulunan ve filokinon adı verilen K1 vitaminidir. Menaquinone adı verilen başka bir K2 vitamini, hayvansal kaynaklı ve fermente gıdalarda bulunan bir K vitaminidir. Bu iki türe ek olarak K3 adı verilen sentetik olarak elde edilen bir K vitamini türü vardır.

Vitamin K1 (phylloquinone) vücuda bitkisel besinlerle alınır ve bağırsaktaki faydalı bakteriler tarafından K2 vitamininin depo formuna dönüştürülür. Yetişkinlerde nadiren K vitamini eksikliği olduğundan, K vitamini alımı genellikle diğer vitaminlerden daha az önemlidir ve üzerinde çalışılmamıştır. Bununla birlikte, K vitamini eksikliğinin kanama bozuklukları ve osteoporoz gibi durum riskinde artış gibi olumsuz etkileri olabileceğinden, sağlıklı bireylerde K vitamini alımına gereken özen gösterilmelidir.

K Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

K vitamini temel olarak kanın pıhtılaşma sürecinde rol oynayan bir vitamindir. K vitamini eksikliğinde kanın pıhtılaşmasında rol oynayan proteinlerin üretimi kesintiye uğrayabilir, bu nedenle kişilerde aşırı kanama olabilir. K vitamini eksikliği, özellikle yenidoğanlarda daha sık görülen bir rahatsızlıktır. Yetişkinlerde K vitamini eksikliği, birçok gıdada bulunduğu ve sindirim sistemindeki bakteriler tarafından da üretilebildiği için nadir görülen bir durumdur. Aynı zamanda yağda çözünür olduğu için bu vitamin vücutta depolanabilir, bu nedenle bu rezerv K vitamini besinlerle alımı azaltıldığında eksikliği önlemek için kullanılabilir. Tüm bu özelliklerine rağmen bireylerde bazı sağlık sorunlarının varlığı veya çeşitli ilaçların kullanımı sonrasında K vitamini eksikliği gelişebilmektedir.

K vitamini eksikliğinin ana belirtisi vücutta aşırı kanamadır. Bu kanama sadece yaralı bölgede değil vücudun herhangi bir yerinde olabilir. Kanama duyarlılığının arttığını gösteren çeşitli belirti ve semptomlar vardır:

Kolay morluk oluşumu
Tırnakların altında küçük kan pıhtıların görülmesi
Vücut içerisinde yer alan mukozal membranlarda kanama tespit edilmesi
Dışkının içerisinde yer alan kana bağlı olarak koyu bir renk görünüm kazanması

K Vitamini Eksikliği Neden Olur?

Kan inceltici veya antikoagülan olarak isimlendirilen ve K vitaminini engelleyerek etki gösteren ilaçların kullanımı
Bağırsaklarda K vitamini sentezini ve emilimini engelleyecek düzeyde uzun süreli antibiyotik ilaç kullanımı
K vitamini içeren gıdalardan fakir beslenme
Aşırı yüksek dozda A veya E vitamini alınması
Çölyak hastalığı
Kistik fibrozis
Sindirim sistemi veya safra kanallarını etkileyen rahatsızlıklar
Çeşitli nedenlerle bağırsağın bir kısmının çıkarılmış olması
Anne sütünün K vitamini açısından fakir olması
Plasenta yoluyla anne karnındayken bebeğe K vitamini geçişinin tam olarak sağlanamaması
Bebeklerin karaciğerinin henüz K vitaminini etkili kullanabilecek şekilde gelişmemiş olması
Bebeklerin yaşamlarının ilk birkaç gününde henüz bağırsaklarında K2 vitaminin üretimi başlamamış olması

K Vitamini Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?

K vitamini eksikliği olan kişilerde temel tedavi bu eksikliğin dışarıdan vitamin desteği ile giderilmesidir. Yaygın yaklaşım, oral K1 (phytomenaquinone) ilaçlarının reçete edilmesidir. Bu vitamini sindirim sisteminden emiliminde sorun yaşayan kişiler için enjeksiyon şeklinde K vitamini tedavisi mevcuttur. Erişkin tedavisi için mevcut olan K vitamini dozu 1-25 mg arasında değişmektedir. Antikoagülan ilaç kullanan bazı kişilerin de K vitaminine ihtiyacı olabilir. Bu kişilerin kullandıkları ilaçların K vitamini ile etkileşimini önlemek için daha düşük dozlarda vitamin takviyesi yapmak en iyisidir. Ülkemde yenidoğan döneminde tehlikeli bir hastalık seyri ile K vitamini eksikliğini önlemek için doğumdan sonra 1 mg K vitamini koruyucu kas içi enjeksiyonu yapılır.

Yetişkinler için önerilen günlük K1 vitamini alımı, erkekler için günde 120 mikrogram ve kadınlar için günde 90 mg'dır. Bu miktar, bir salataya bir kase ıspanak ekleyerek veya akşam yemeğinde brüksel lahanası, brokoli gibi yarım kase sebze tüketerek elde edilebilir. 100 gram çiğ ıspanakta yaklaşık 483 mikrogram K vitamini vardır. Bu değer tek başına günlük önerilen K vitamini seviyesinin 4 katına ulaşabilir.